Irak'ın üzerinde hafta başında uzlaşma sağlanan anayasası Geçici Yönetim üyeleri arasında çıkan anlaşmazlık üzerine bugün de imzalanmadı. Anayasa, imzalanması beklenen Çarşamba günü Bağdat ve Kerbela'daki saldırılar nedeniyle imza töreni Cuma gününe ertelenmişti.

ABD Devlet Başkanı George Bush’un planlarına göre, Irak, Ortadoğu’daki demokratikleşme sürecinde bir domino taşı işlevi görecek. Irak’ta savaşın resmi olarak sona erdiği tarihten bu yana yaşanan gelişmelere bakılırsa, bu konuda fazla bir ilerleme sağlanamadığı görülür. Irak’ta normal yaşama dönüldüğünü ve ülkenin demokratikleştiğini söylemek mümkün değil.

Anayasada kısmen olsa da vatandaşlık haklarından, basın ve din özgürlüğünden bahsediliyor. Anayasa ayrıca Irak’ın gelecekteki parlamentosunda 275 sandalyenin dörtte birinin kadınlara ayrılması ve farklı halk gruplarının şu an sahip olduğu haklar Irak’ın federatif yapısına aykırı olmadığı sürece bunların korunması öngörülüyor.

Kürtler’in talepleri

Bu hakların başında Kuzey Irak’taki Kürtler’in sahip olduğu özerklik geliyor. Kürtler hep bağımsız olmanın hayalini kurdu. Ancak bu hayallerinden Irak Savaşı öncesinde Washington’un baskısıyla vazgeçtiler. Kürtler’in Irak petrollerinin bir bölümünün düzenli olarak kendilerine verilmesi talebi de reddedildi ve bu talep anayasaya alınmadı.

Kadınlara daha fazla rol

Geçiş dönemi anayasasındaki önemli maddelerden biri de kadınların gelecekte üstleneceği rol. Haklarını kaybetme tehlikesiyle yüzyüze kalan kadınlara parlamentodaki sandalyelerin dörtte biri ayrılacak. Yeni anayasada ülke yönetiminin islamı esas alması da engellendi. Geçiş dönemi anayasasında ”Hukuk sisteminde şeriat yararlanılacak kaynaklardan sadece biri olacak” deniyor.

Şiiler, İslam Cumhuriyeti istiyordu

Muhafazakar Şiiler’in anayasadan memnun olmayacağı kesin. Çünkü Şiiler Irak’ın İslam Cumhuriyeti olmasını istiyordu. Tamamen aynı olmasa da İran’a benzer bir modelin esas alınmasını hedefliyorlardı. Irak’taki farklı halk grupları ve Amerikalılar içinse bu düşünce bir kabustu.

Çünkü devletin tamamen İslam’a göre şekillenmesi düşüncesinin yayılmasından korktukları kadar başka hiçbir şeyden korkmuyorlardı. Bu yüzden Amerikan yönetiminin Irak’taki sivil yöneticisi Paul Bremer bu taleplere taviz vermeyerek buna benzer radikal başka kararları da engelleyebileceğinin işaretlerini verdi.

Bugün imzalanacak olan anayasa işte böylesine zorlu bir süreçten geçti. Geçiş dönemi anayasası seçimler yapılana kadar Irak’ın nasıl yönetileceğine temel oluşturacak. Seçimlerin bir yıl sonra yapılması planlanıyor. Bu süre içinde Iraklılar’ın böyle bir anayasa ile yaşamaya ne kadar hazır olduğu da anlaşılacak.

Irak’ta şiddet

Bu arada Irak’tan şiddet haberleri ise gelmeye devam ediyor. Bağdat ve Kerbela’da Şiiler’e yönelik saldırıların ardından bugün de Bağdat’ın güneydoğusundaki telefon santraline düzenlenen raketli saldırıda üç kişi yaşamını kaybetti. Amerikan güçlerinin ise yakalama operasyonları sürüyor. Amerikan ordusundan yapılan açıklamada, Bakuba’da terör saldırılarından sorumlu, devrik Irak lideri Saddam Hüseyin’in yandaşlarından bir kişinin daha yakalandığı bildirildi.

Irak’taki Amerikalı sivil yönetici Paul Bremer ise ülkede güvenlik önlemlerinin arttırıldığına dikkat çekerek Irak sınırındaki güçlerin artırıldığını söyledi. Irak’taki saldırıların ülkeye dışardan gelen güçler tarafından gerçekleştirildiğini düşündüklerini ifade etti.