Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin 25 Eylül Pazartesi günü yapmayı planladığı referandum öncesi, Irak ve Suriye'ye sınır ötesi operasyon için hükümete verilen yetkinin bir yıl daha uzatılmasına ilişkin Başbakanlık tezkeresi TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.  AKP, CHP, MHP tezkereye destek verirken HDP ise ret oyu verdi.

Bir önceki tezkerenin süresi 30 Ekim 2017'de doluyordu.

TBMM'nin resmi Gazete'de yayımlanan kararında tezkerenin uzatılma gerekçesi için "Türkiye'nin milli güvenliğine yönelik ayrılıkçı hareketler, terör tehdidi ve her türlü güvenlik riskine karşı uluslararası hukuk çerçevesinde gerekli her türlü tedbiri almak, Irak ve Suriye'deki tüm terör örgütlerinden ülkemize bundan sonra da yönelebilecek saldırıları bertaraf etmek" ifadeleri kullanıldı. Kararda "Türkiye'nin güney kara sınırlarına mücavir bölgelerde yaşanan ve hiçbir meşruiyeti olmayan tek taraflı bölücü girişimler ve bunlarla ilgili olabilecek gelişmeler istikametinde Türkiye'nin menfaatlerini etkili bir şekilde korumak ve kollamak, gelişmelerin seyrine göre ileride telafisi güç bir durumla karşılaşmamak için süratli ve dinamik bir politika izlenmesine yardımcı" olmak üzere tezkerenin uzatıldığı açıklandı.

Canikli: Referandum Türkiye için yok hükmündedir

Meclisteki görüşmede ilk sözü hükümet adına Milli Savunma Bakanı Nurettin Canikli, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin (IKBY) referandum kararını sert bir dille eleştirdi. "İçinde bulunduğumuz coğrafyanın siyasi sınırları yeniden dizayn ediliyor" diyen Canikli, Kürt yönetiminin referandum girişiminin "küresel güçlerin bölgede yeni devletler kurma" projesinin bir parçası olduğunu söyledi. Canikli, "Maalesef müttefikimiz Amerika ve diğer Batılı ülkeler terör örgütlerine silah, mühimmat ve teçhizat yardımı yaparak Türkiye'ye yönelik saldırıların artmasının önünü açmıştır. Silahların da Türkiye'ye karşı kullanıldığına dair elimizde çok güçlü bilgiler var. PYD'ye verilen silahların Türkiye'ye yöneleceğini biliyoruz ve gereken her önlemi alıyoruz" diye konuştu. Tezkerenin terör örgütlerine karşı Türkiye'nin elini güçlendireceğini belirten Canikli, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin planladığı referandumun Türkiye için "yok hükmünde" olacağını kaydetti.

CHP'den hükümete eleştiri

Oturumda CHP adına söz alan Ardahan Milletvekili Öztürk Yılmaz, Irak'ın toprak bütünlüğüne vurgu yaparken, hükümetin Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin Başkanı Mesud Barzani ile kurduğu ilişkiyi eleştirdi.

Yılmaz, "Irak'ın toprak bütünlüğü esastır. Siz bunu ciddiye mi alıyorsunuz, imaj mı boyuyorsunuz? Şimdi siz orada tatbikat yapıyorsunuz, Habur'dan TIR'lar vızır vızır geçiyor. Hem Irak'ın toprak bütünlüğünü savunduğunu söylüyorsunuz hem de Barzani'nin Ankara'da ofisi duruyor. Burada net olmak lazım, dış politikada yapmayacağınız hiçbir şeyi söylememeniz lazım" diye konuştu.

TBMM'de, MHP adına söz alan Grup Başkanvekili Erkan Akçay, IŞİD karşıtı uluslararası koalisyon güçlerini PKK ve PYD'ye destek vermekle suçladı ve tezkerenin Türkiye'nin güvenliğini tehdit eden tüm unsurlara bir cevap olacağını söyledi. Akçay, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi'nin referandum planı için "Bu korsan referandum gayri meşrudur. Bize parmak sallayanın parmağını kırarız" diye konuştu.

Baydemir: Tezkere Kürt halkına düşmanlık ilanı

HDP Sözcüsü Osman Baydemir, tezkereye karşı çıkan konuşmasına HDP'nin tutuklu vekillerini anarak başladı. Baydemir, "Milletin iradesine karşı vekillerimizin tutulma işlemi nasıl gayri meşru ise tezkere de o kadar gayri meşrudur" mesajı verdi. Baydemir "AKP-MHP ve şer örgütlerinin yaptığı ittifak bu ülkeyi büyük badirelerle karşı karşıya getirmiştir. Bu tezkere açık ve net şekilde 40 milyonluk Kürt halkına düşmanlığın ilanıdır" sözleriyle eleştirilerini yükseltirken, "Ulusların kendi kaderini tayin hakkı evrenseldir. Kürdistan halkına da ana sütü gibi helaldir" diye konuştu.

Baydemir'e, sözlerinde "taraflılık" olduğu gerekçesi ile tepki gösteren TBMM Başkanı İsmail Kahraman, "Bu çatı altında şer odağı yok. Zabıtları inceleteceğim ve ondan sonra özür bekleyeceğim" diye çıkıştı.

Tezkere Türkiye- Kuzey Irak ilişkilerini nasıl etkileyecek?

Peki tezkere referandum yüzünden gerilimin tırmandığı Ankara-Kuzey Irak hattındaki ilişkileri nasıl etkileyecek? DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan emekli büyükelçi Ünal Çeviköz "Hükümet aksini düşünebilir ama Türkiye'nin eli, tezkereyle güçlenmeyecek. Türkiye'nin Kuzey Irak'a askeri operasyon yapması da bu koşullarda çok zor" diye konuştu. Çeviköz, "Hükümet bu tezkereyi ancak iç politika malzemesi olarak kullanır, o arada da Kuzey Irak yönetimine aba altından sopa göstermiş olur. Ankara-Kuzey Irak hattında bundan sonra neler yaşanabileceğini sadece referandum gösterecekmiş gibi görünüyor" değerlendirmesi yaptı.

Bir dönem Türkiye'nin Irak Özel Temsilciliği görevinde de bulunmuş olan Murat Özçelik de, büyükelçi Çeviköz'ün değerlendirmelerini destekler nitelikte konuşuyor. Özçelik DW Türkçe'ye "Türkiye'nin bölgede bir dostu Kürtler kalmıştı, şimdi onlar da düşman ilan ediliyor. Bu tezkerenin işlemesi, Türkiye'nin elini güçlendirmesi mümkün değil. Türkiye'nin bir an önce işbirliği ve barış mesajlarını öne çıkarması gerekir" yorumu yaptı.

TOBB Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Haldun Yalçınkaya ise tezkerenin Türkiye'nin "kararlılığını" artırdığını, parlamentodan üç partinin onayıyla geçmesinin de dış politikada "ortak hareket çizgisinin" önemine vurgu yaptığını belirtiyor. Yalçınkaya "Referandum olursa ciddi bir kaos durumu belirecek ve bu kaosun yansımaları her alanda hissedilecek. Türkiye isterse askeri operasyon yapabilir ama bunun hangi planlamada olacağını zamanla göreceğiz" diyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü