Irak’ta haftasonu Bağdat ve Necef’te Şiiler’in ayaklanmasıyla başlayan ve onlarca kişinin ölmesine neden olan gerginlik giderek tırmanıyor. Koalisyon güçleri ise Şii lider Mukteda El Sadr yanlılarının Basra’ya ve Bağdat’ın Şii bölgesi El Şula’ya da yayılan ayaklanmasını kontrol altına almaya çalışıyor. Şimdiye dek yaşanan çatışmalarda 50 Iraklı ve 12 koalisyon askerinin öldüğü bildirildi. Amerikan güçleri de Felluce kentinde Sünni radikallere karşı oparasyon başlattı. Burada çıkan çatışmalarda 5 kişinin öldüğü bildirildi.

Amerikan güçleri Bağdat’ın batısındaki El Şula bölgesini, devam eden gerginliği bastırmak için savaş helikopterleri ve panzer desteğiyle kuşattı. Mukteda El Sadr’ın ”Mehdi Ordusu”nun üyelerinin Amerikan askerleri ve Irak’ın sivil savunmasına bağlı paramiliter güçlerine karşı direnişinin sürdüğü bildirildi.

Amerikan güçleri dün Bağdat’ta yaşanan çarpışmaların ardından milislere karşı koyabilmek için kent sınırına tanklar yığdı. Amerikan askeri yetkilileri tarafından dün akşam yapılan açıklamada, Sadr City olarak adlandırılan bölgede güvenliğin yeniden sağlandığı bildirildi. Buradaki çarpışmalarda son bilgilere göre 22 Iraklı ve 7 de Amerikan polisi öldü.

Ayaklanma yayılıyor

Bağdat ve Necef’te hafta sonu yaşanan bu gerginlik bugün de ülkenin güneyindeki Basra kentine sıçradı. Burada da Mukteda Sadr taraftarlarının kentte valilik binasını ele geçirdiği haber verildi. Şiiler’in çoğunlukta yaşadığı Basra kentinde de İngiliz askerlerinin ayaklanmayı kontrol altına almaya çalıştığı bildirildi. Valilik binasını işgal eden Şiiler’in Sadr'ın ABD güçleri tarafından tutuklanmış olan bir yardımcısının salıverilmesini ve Amerikalı yetkililerin Sadr yanlısı bir gazeteye koydukları yasağın kaldırılmasını istiyorlar.

Şiiler için kutsal sayılan Necef ve Kufa kentinde de gerginlik devam ediyor. Ayrıca Şiiler için yine kutsal sayılan Kerbela’da da Sadr milislerinin karakol ve valilik binasını ele geçirmeye çalıştıkları, ancak burada da Polonya güçlerinin ve Iraklı polislerin bu girişimleri önlediği kaydedildi.

İspanyol askerlerinin kontrolü altında olan bu Necef kentinde kentte çıkan çatışmalarda 22 Iraklı ile birlikte biri El Salvador’lu diğeri Amerikalı olmak üzere 2 asker yaşamını yitirdi. Bu bölgede yaşanan çatışmalarda 200’den fazla kişinin de yaralandığı kaydedildi.

ABD endişeli

ABD ise tüm yaşananlardan endişeli. ABD’nin Irak’taki sivil yöneticisi Paul Bremer, Irak’ta dünden beri yaşanan gerginliğin sorumlusu olarak gösterilen Sadr’ın yasalara uymadığını söyledi. Bremer, ülkede yeni bir Savunma Bakanlığı, Gizli Haberalma Servisi ve Ulusal Güvenlik Komisyonu oluşturulacağını söyledi. Amerikalı yetkili, bu değişiklikle güvenlik birimlerinin daha şeffaf hale getireceğini ve yakın tarihte Saddam Hüseyin döneminde yaşandığı gibi kötüye kullanılmasının önüne geçileceğini belirtti.

Ancak Irak’ta gerginliğin tırmanacağı yönünde endişeler var. Çünkü Mukteda Sadr ve taraftarları müttefik güçleri terörize etmeye devam edeceklerini açıkladılar. Sadr’ın binlerce olduğu tahmin edilen taraftarları Irak çapında düzenledikleri protesto gösterilerinde gözaltında olan bir yöneticilerinin serbest bırakılmasını talep ediyorlar.

Şiiler İslam Cumhuriyeti istiyor

Radikal dinci lider Mukteda Sadr, Amerikan yönetimini en sert dille eleştiren muhalefet lideri olarak tanınıyor. Sadr, Irak’ta İran örneği bir İslam Cumhuriyeti kurmak istiyor. Silahlı taraftarlarından oluşan Mehdi Ordusu’nu kurmakla kalmayıp bir de kendine ait bir hükümet de kuran Sadr, 1999 yılında Saddam Hüseyin ajanlarınca öldürülen babasının imajından yararlanıyor.

Ancak Sadr’ın ülkedeki Şiiler üzerindeki etkisi Şiiler’in ruhani lideri Ayetullah Ali Sistani kadar güçlü değil. Hatta Sistani ile Sadr arasında bir iktidar kavgası yaşandığını da söylemek mümkün. Hatta bu mücadelede yaşamını yitiren taraftarlar da var. Sadr’ın tersine daha mantıklı ve gerçekçi bir lider olarak tanınan Sistani Irak’taki Şiilere daha ölçülü davranmaları çağrısında buluyor.

Savaş sırasında koalisyon askerlerine karşı en çok direnen grup Şiiler olmuştu. Şiiler ayrıca Irak’ta yönetimin Iraklılar’a devri için öngörülen 30 Haziran tarihinden önce seçimlerin yapılmasını istemişti. Ayrıca geçici anayasa oluşturulurken yapılan görüşmelerde de en çok itiraz eden taraf Şiiler’di.

BM ekibi Bağdat’ta

Bu arada BM Irak Özel Temsilcisi Lakhdar Brahimi, seçimlerle ilgili önçalışma yapmak üzere gönderilen BM uzmanlarıyla birlikte Irak’ta. BM çalışanları 30 Haziran tarihine dek Irak Geçici Yönetim Konseyi’ne yardımcı olmaya amaçlıyor. Ancak çıkan çatışmalar bu tarihin değişebileceği sinyalleri verdiği yönünde yorumlara da neden oldu.