Sosyal medya platformu Instagram'ın 2 Ağustos'tan beri Türkiye'de erişime kapatılmış olması, ülke genelinde sayıları yüzbinleri bulan küçük girişimcilere ağır darbe vurdu. Tekstilden gıdaya turizmden tamire kadar onlarca sektörde Instagram üzerinden hizmet veren veya ürün satan küçük şirketlerin işi, erişim yasağı ile birlikte neredeyse tamamen durdu.   

İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Başkanı Buğra Gökce, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Instagram'ın kapanmasının Türkiye'ye günlük maliyetinin 1,9 milyar Türk Lirası (TL) olduğunu söyledi.

Yasağın en fazla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya'daki küçük girişimcileri etkileyeceği belirtiliyor. Ayrıca 6 Şubat 2022 depremi sonrasında online satışlarla ayakta kalmaya çalışan deprem bölgesindeki yüzlerce girişimcinin de mağdur gelir kaybı yaşadığına işaret ediliyor. 

"Gelirimin yüzde 90'ı kayboldu"

İstanbul'da yaşayan 44 yaşındaki Eylem Şenol Dursun, Türkiye'de sosyal medya platformları üzerinden ticaret yapan on binlerce küçük girişimciden biri. Dursun, kurduğu şirket üzerinden kendi markasıyla hem büyük e-ticaret platformlarında hem de Instagram hesabı üzerinden 6 yıldır online tekstil ürünleri satışı yapıyor. 

Geçimini online ticaret ile sağladığını anlatan Dursun, "Instagram'ın erişime kapalı olması nedeniyle son 3 günde satışlarımın yüzde 90'ını kaybettim" diyor. 

Marka tescili olan ve her ay düzenli olarak vergi ödeyen bir girişimci olduğunu vurgulayan Eylem Şenol Dursun, Instagram yasağının kendisini nasıl etkilediğini şöyle anlatıyor:

"Ben günde normalde 15-20 tane kargo gönderirken şu an tek bir kargom yok. Çünkü hafta sonu tek bir sipariş alamadım. Her ay toplam gelirimin yüzde 90'a yakınını Instagram'dan elde ederken, şimdi bu gelirim bir anda kayboldu."

Dursun, kendisi gibi Instagram'da satış yapan pek çok küçük girişimci ile haberleştikleri Whatsapp gruplarında ciddi bir panik yaşandığını belirtiyor. Küçük girişimcilerin Instagram kapanınca Facebook, Trendyol, Hepsiburada gibi mecralara kaymaya çalıştığını dile getiren Dursun, "Bu platformlarda da hesaplarımız var ama bütün reklamlar Instagram üzerinden dönüyor. Instagram olmayınca kullanıcılardan tık alamıyoruz. Müşterilerimizi hemen büyük platformlardaki büyük şirketlere kaptırıyoruz" diye konuşuyor.  

Eylem Şenol Dursun, yaz bitimi olduğu için yeni sezon ürünler aldığını, eğer Instagram yasağı sürmeye devam ederse bu ürünlerin elinde kalacağını vurguluyor:

"Neden bir vergi mükellefi olarak hükümet ile Instagram arasında kaldığımı anlamıyorum. Hem vergimi veriyorum hem de ceza görüyorum. Yaz bitiyor. Ve bu süreç uzadığında yeni aldığımız ürünler ne olacak? Elimizde patlayacak. Benim mağazam yok, sadece online işleyen bir küçük depom var ve hayatımı bununla geçindiriyorum. Şimdi ay sonunda biz de KDV ödeyeceğiz, dönem sonunda gelir vergisi ödeyeceğiz. Ama biz şimdi bir anda bütün müşterilerimizi kaybetmiş olduk. Büyükler bir şekilde ayakta duracak, ama bizim gibi küçük şirketler bu yasağı kaldıramaz."

"Hükümet önce kendi vatandaşını düşünmeliydi"

Geçimini Instagram satışlarına bağlamış olan küçük girişimci Eylem Şenol Dursun'a göre, erişim yasağının devam etmesi kepenk kapatma ile eş anlamlı olacak. 

Hükümetin Instagram'a siyasi bir tepki vermesini anladığını, ancak bu tepki verilirken Türkiye'de kendisi gibi bu yasaktan büyük zarar gören insanların korunması gerektiğini ifade eden Dursun, taleplerini şöyle dile getiriyor:  

"Böyle bir yasak getirecekseniz, hiç olmazsa bunu pat diye yapmayın. Bizim gibi insanların hazırlanabileceği bir şey olamaz mıydı? Hükümet bir tavır koyacaksa, önce kendi vatandaşlarının ne hale düşeceğini hesap etmeliydi. Onun standartlarını nasıl etkilediğini de düşüneceksin. Yani bir sabah uyandığımızda bir kararla bizim cebimizdeki paranın yüzde 90'ı elimizden alınmamalı. Yani bir düzenleme yapılacaksa önce oturulur, nereleri etkilediği bir kararlaştırılır. O zaman biz de Instagram açılana kadar vergi vermeyelim mesela. Çünkü yaşanalar bizim hatamız değil, bizim sorunumuz da değil."

58 milyon Instagram kullanıcısı var

Amazon Türkiye ile PwC Türkiye iş birliğinde hazırlanan Türkiye'deki KOBİ'lerin E-Ticaret Görünümü raporuna göre, Türkiye'de 2018 yılında 52,33 milyon olan sosyal medya kullanıcı sayısının 2027 yılına kadar 76,59 milyona ulaşması bekleniyor. Statista.com verilerine göre, Şubat 2024 itibariyle Türkiye'de 58 milyona yakın Instagram kullanıcısı bulunuyor. Türkiye, dünyadaki en çok Instagram kullanıcısına sahip olan beşinci ülke olarak yer alıyor.

Ticaret Bakanlığı tarafından 27 Haziran 2024'te yayınlanan "Türkiye'de E-Ticaretin Görünümü Raporu"na göre ise, 2023 yılında Türkiye'nin e-ticaret hacmi 1,85 trilyon liraya ulaştı. Rapora göre, 2024 sonunda e-ticaret hacminin yaklaşık 2 kat artışla 3,4 trilyon liraya ve yaklaşık 7 milyar adet işleme ulaşacağı öngörülüyor. 

Pazaryerlerinde e-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısı ise 540 bine yaklaşırken kendi sitesinden veya mobil uygulamasından e-ticaret faaliyetinde bulunan ETBİS'e kayıtlı işletmelerin sayısı 35 bini aştı.

İşlem sayısı ve işlem hacminin satış kanallarına göre dağılımına bakıldığında başta Instagram gibi mobil uygulamalardan yapılan alışverişler öne çıkıyor. Web, mobil web ve mobil uygulama şeklinde sınıflandırılan sipariş platformları arasında işlem sayısı bakımından yüzde 91, işlem tutarı bakımından ise yüzde 80 oranında mobil uygulama kullanılıyor.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?