Amerika Birleşik Devletleri’nin 11 Eylül saldırılarının ardından başlattığı “küresel terörle savaş”, altıncı yılında devam ediyor. Amerikan ordusunun, özellikle Irak ve Afganistan’da sürdürdüğü operasyonlarda sivilleri yeterince gözetmemesi, insan hakları ihlalleri ve işkence iddiaları, giderek daha büyük tepki topluyor.

Uluslar arası toplumun Washington yönetimine eleştiri yönelttiği uygulamaların başında ise, Amerika’nın Guantanamo Üssü geliyor. Afganistan ve Irak’ta yakalanan ve uzun süredir Guantanamo’da tutulan yüzlerce tutuklunun statüsü, ne zaman yargı önüne çıkarılacakları belirsizliğini koruyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nin, savaş tutsaklarının haklarını güvenceye alan uluslararası Cenevre Sözleşmeleri’ni Guantanamo’da uygulamaması, Uluslar arası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi’nin Cenevre’de yaptığı toplantıda bir kez daha gündeme geldi.

ABD temsilcisinin görüşleri

Amerikan yönetimi ise, toplantıya üst düzey bir yetkili göndererek, terörle mücadelede, insan haklarını güvenceye alan uluslar arası sözleşmeleri uygulamasının oldukça güç olduğunu savundu. Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın üst düzey hukuk danışmanı John Bellinger şunları söyledi: “Cenevre Sözleşmeleri, devlet dışı aktörlerle yürütülen askeri mücadelede, kimlerin tutuklanabileceğine yanıt vermiyor. Bu kişilerin ne kadar süre tutuklu kalabileceklerini belirtmiyor. Yine bu kişilerin hangi koşullarda ülkelerine iade edilebilecekleri konusunda bir bilgi yok. Geleneksel savaşlarda, bir ya da iki ülke ile savaşıyorsunuz ve savaş bittikten sonra esirler ülkelerine iade ediliyor. El Kaide ile mücadelemizde ise şunu gördük, 20’nin üzerinde ülkeden militanlar ele geçirdik. “

Guantanamo talebi

Uluslar arası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi, Amerikan yönetiminin bu yorumuna katılmıyor. Kızılhaç’a göre, Cenevre ve diğer insan hakları

sözleşmelerinin; her türlü silahlı çatışmada öncelikle dikkate alınması gerekiyor. Cenevre’de yapılan toplantıda Kızılhaç, Amerikan yönetiminden bir kez daha Guantanamo’daki tutukluların statüsünün netleştirilmesini ve sorgulama tekniklerinin açıklığa kavuşturulmasını istedi.

İnsan hakları örgütleri, Pentagon tarafından izin verilen sorgulama tekniklerinin, işkence uygulamasına olanak tanıdığı görüşünde. Amerika Başsavcılığı ise, tartışılan bu uygulamaların hukuka uygunluğunu halen incelemeye devam ediyor.

Amerikalılar da rahatsız

Amerikalı yetkili John Bellinger, Cenevre’de Kızılhaç yetkililerine açıklamalarda bulunurken, politika değişikliğine gidileceği yönünde bir söz vermekten kaçındı ancak mevcut uygulamalardan bir çok Amerikalı yetkilinin de rahatsız olduğunu söyledi: “Bu gibi konularda Amerika Birleşik Devletleri’nin net bir tutum takınmamasının sorun yarattığının farkındayım. Bu durum, Amerika Birleşik Devletleri’nin uluslar arası hukuka olan bağlılığını yeniden ifade etmesini güçleştiriyor. Kişisel düşüncem, Guantanamo ve benzer konularda, askerlere neler için izin verilip, nelere izin verilmediği daha açık bir şekilde ortaya konmalı. Aslında bu görüş Amerika’da da daha fazla kabul görüyor. Ve şu anda Amerikan ordusunda, nelere izin verilip verilmediği konusunda daha ayrıntılı bir liste mevcut. Şahsen bunu memnuniyet verici buluyorum.”