AB’ye üye olmak isteyen ülkelerin Kopenhag Kriterleri’ni yerine getirmiş olmaları gerekiyor. Bu kriterler AB liderlerinin 1993 yılında Kopenhag’da aldıkları kararları içeriyor. Buna göre adayların yerine getirmesi gereken en önemli şartlar şöyle:

Aday ülkelerde hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü, insan haklarına saygı ve azınlıkların korunması için istikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması gerekiyor.

Bunun dışında adayların işler bir pazar ekonomisi varlığının yanı sıra Birlik içindeki piyasa güçleri ve rekabet baskısına karşı koyma kapasitesine sahip olması da şart. Üye adayların Birliğin görev ve sorumluluklarını da üstlenerek, kendi sorumluluğu ve hedefleri olarak benimsemesi de gerekiyor. Üyelik adaylarının bu yöndeki sorumluluklarını yerine getirip getirmediği AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Olli Rehn tarafından denetlenip, Komisyon’a söz konusu sorumlulukların yerine getirilmesinde hangi aşamada olunduğuna dair periyodik olarak “ilerleme raporları” sunuluyor.

"Reformlara hız verilsin"

Türkiye’den geçen yılki raporda siyasi reformları hızlandırmasını istenmişti. Türkiye ile AB arasındaki resmi üyelik müzakerelerine dört yıl önce başlandı. Müzakereler, açılan farklı başlıklarda ağır aksak devam ediyor. Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine Türkiye ile aynı anda başlayan Hırvatistan’ın üyelik müzakerelerininse daha istikrarlı sürdüğünü söylemek mümkün. Eski Yugoslavya'nın dağılmasıyla 1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Hırvatistan, geçtiğimiz yıl da NATO ittifakına dâhil olmuştu. Hırvatistan'ın AB ile yürüttüğü müzakereler, komşusu ve AB üyesi olan Slovenya ile yaşadığı sınır anlaşmazlıkları nedeniyle aylarca askıda kalmıştı. Bu aybaşındaysa iki ülke sorunu çözme yönünde anlaşmaya vardı. AB Konsey Dönem Başkanı İsveç’in Dışişleri Bakanı Carl Bildt söz konusu gelişmelerden duyulan memnuniyeti, “Bu sadece Hırvatistan için değil, bütün bölge için bir işarettir. Ayrıca Avrupa Birliği entegrasyon sürecinin ilerlemeye devam ettiğinin de bir göstergesidir” sözleriyle ifade etmişti.

Adaylar kapıda bekliyor

AB tam üyeliğine aday olan bir diğer Balkan ülkesiyse Makedonya. Ancak Makedonya ve AB arasındaki resmi müzakerelere henüz geçilmiş değil. Arnavutluk, Bosna Hersek, Karadağ ve Sırbistan da AB üyeliği için sırada bekleyen diğer adaylar. Küresel Kriz nedeniyle büyük mali sıkıntı içine giren İzlanda'nın AB'ye üyeliğiyse diğer adaylardan daha hızlı gerçekleşebilir. Zira AB üyeliğiyle birlikte ülkede yeniden istikrar sağlamayı hedefleyen İzlanda’nın başvurusu, AB Dışişleri Bakanları tarafından dört günde işleme konuldu.

AB üyeliği avantaj

Hırvatistan'ın AB üyesi Slovenya ile yaşadığı anlaşmazlıktan sonra üyelik müzakerelerinin askıya alınması, AB'ne dâhil olan bir ülkenin aday ülkeleri üyelik için bekletebilme konusunda birçok imkâna sahip olduğunu ortaya koydu. Bu bekletme ya da engelleme başvuru sürecinde olabileceği gibi görüşmeleri tamamlanan 35 müzakere başlığının 27 üye devletin onayında geçmesi sürecinde de yaşanabilir. Adaylar kendisine düşen görevleri tam olarak yerine getirmiş olsa bile, Birlik adaya “hayır” deme hakkını da Kopenhag Kriterleri'nin son maddesinde saklı tutuyor. Bu madde, Birliğin yeni üyeleri ancak Avrupa bütünleşme sürecini sekteye uğratmaması kaydıyla kabul edebileceğiyle ilgili.

Andreas Reuter / Çeviri: Meltem Karagöz

Editör: Ahmet Günaltay