Süresi 2012 yılında dolan iklim sözleşmesi Kyoto Protokolü’nün yerini alacak sözleşme üzerinde müzakere edilen zirvede, özellikle kalkınmakta olan ülkelerle sanayileşmiş ülkeler arasında, iklim değişikliğine karşı alınacak önlemlerin getirdiği mali yükün paylaşımı konusunda anlaşmazlık yaşanıyor. Zirvede bu hafta kapanış aşamasına gelindi. Aralarında ABD Başkanı Barack Obama ile Almanya Başbakanı Angela Merkel’in de bulunduğu 115 ülkenin liderinin ise bu hafta sonuna doğru Kopenhag'a gitmesi bekleniyor. Bu arada Kopenhag'da göstericilerin protestoları da sürüyor. Dün bini aşkın kişi, iklim mültecilerine sınırların açılması istemiyle bir gösteri yaptı.

Zengin-yoksul anlaşmazlığı

Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da devam eden İklim Zirvesi’ne, kalkınmakta olan ülkeler ile sanayileşmiş ülkeler arasında yaşanan anlaşmazlıklar damgasını vuruyor. Afrika ülkelerinin delegasyonları, dün yapılan oturumları boykot ederek sanayi ülkeleri ile yürütülen müzakerelere geçici olarak katılmama kararı aldı. Afrika ülkelerinin temsilcileri buna gerekçe olarak, Kyoto Protokolü’nün süresinin uzatılması seçeneği üzerinde müzakere edilmemesini gösterdi. Kalkınmakta olan ülkelerin çoğu, sanayileşmiş ülkelerin karbondioksit emisyonlarına kısıtlama getiren Kyoto Protokolü’nün genişletilerek, geçerlilik süresinin uzatılmasını talep ediyor. Sanayileşmiş ülkeler ise, iklim değişikliği ile mücadelede Kyoto Protokolü'ne taraf olmayan Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğini de alabilmek amacıyla yepyeni bir sözleşme imzalanmasını istiyor.

Dünya ülkelerini ikiye bölen bir diğer konu ise iklim değişikliğine karşı alınacak önlemlerin finansmanı. İklim değişikliğinden büyük oranda sanayileşmiş ülkeleri sorumlu tutan yoksul ülkeler, sanayileşmiş ülkelerden daha fazla mali yardım talep ediyor. Avrupa Birliği ülkeleri, Dünya İklim Zirvesi'nin önceki görüşmelerinde, 2010-2012 yılları arasında kalkınmakta olan ülkelere yıllık 2 milyar 400 milyon Euro iklim yardımı sözü vermişti. Yoksul ülkeler ise bu miktarı yetersiz buluyor.

Kalkınmakta olan ülkeler kendine güveniyor

Öte yandan kalkınmakta olan ve kalkınmanın eşiğindeki ülkelerin iklim zirvesinde kendinden emin bir tutum sergilediği gözleniyor. Alman Heinrich Böll Vakfı’ndan Tilman Santorius, son birkaç yıldır bu gelişmeyi gözlemlediğini belirtiyor: “İklim müzakerelerin son iki yılı, kalkınmakta olan ülkelerin kendine güveninin her geçen gün daha da arttığını gösterdi. Bu geçmişe kıyasla çok önemli bir değişiklik. Özellikle de yapıcılık bakımından. Eskiden sadece müzakereleri kesintiye uğratıyorlardı, şimdi ise makul bir anlaşma imzalanması için çaba gösteriyorlar.

Sözleşme nasıl olmalı?

Makul ve akılcı bir iklim sözleşmesi, kalkınmakta olan ülkeler için bağlayıcı nitelikte bir sözleşme anlamına geliyor. Örneğin Bolivya da bu zirvede sadece rakamlara ilişkin kararlar değil, küresel bir anlayış değişikliği kararı alınmasını isteyen ülkelerden biri. Bolivya’nın Birleşmiş Milletler nezdindeki Büyükelçisi Pablo Soron Romero Orozca, iklim değişikliğinin teknik bir sorun olmadığının kavranması gerektiğini belirtiyor:“Sorunları çözebilmek için sadece insan haklarının değil, doğanın haklarının da göz önünde bulundurulduğu, yeni, uluslararası bir yasal çerçeveye ihtiyacımız var. Yeni bir denge bulmak zorundayız.”

"Sanayileşmiş ülkeler üzerinde düşeni yapsın"

Kalkınmakta olan ülkeler, zengin ülkelerin desteği olmadan iklim değişikliğinin önüne geçmenin mümkün olmadığının farkında. Yardım kuruluşu Oxfam’ın iklimden sorumlu üyesi Jan Kowalsik, sanayileşmiş ülkelerin üzerine düşeni yapması gerektiğini belirtiyor: “Mesele kalkınma yardımı değil, burada söz konusu olan mali yükün küresel dağılımı. Çin, teknolojik olarak bize yardım ederseniz, biz de gerekeni yapmaya hazırız diyerek uzlaşma sinyali verdi. Çin, sanayileşmiş ülkeler 200 yıl boyunca iklime zarar verdiği için, bizim kalkınmamızın ve yoksullukla mücadelemizin engellenmesini kabul etmiyoruz diyor.”

© Deutsche Welle Türkçe

Helle Jeppesen / Çeviri: Başak Özay

Editör: Beklan Kulaksızoğlu