İran'da baharın gelişini müjdeleyen ve bu yıl 20 Mart'ta kutlanacak olan Nevruz Bayramı'na sayılı günler kaldı. Dünyanın en eski bayramlarından Nevruz, İran halkının en önemli bayramı. Öncesinde yapılan bayram hazırklıklarında, büyük bir yoğunluk yaşanır. Çünkü bu bayramda, Nevruz ateşinin üstünden atlama gibi geleneksel etkinlikler, törenler düzenlenir, uzaktaki akrabalar birbirlerini ziyaret eder, zengin sofraların kurulduğu yemeklerde akrabalar bir araya gelir, mezarlık ziyaretlerini komşuların evlerine yapılan ziyaretler izler. Çocuklara bayramlık hediyeler alınır.

Ancak koronavirüsten (Covid-19) en çok etkilenen ülkeler arasında yer alan İran'da bu yıl durum çok farklı.

Özellikle başkent Tahran, bir hayalet kenti andırıyor. İran hükümeti, hızla yayılan virüsün önünü kesmek için halka evlerinden çıkmama çağrısı yaptı. Oysa herkesin sığınabileceği bir evi yok ve bunların başında da sokak çocukları geliyor.

"Çocuklar çalışmak zorunda"

"Sokak Çocuklarını Koruyun" adlı sivil toplum kuruluşundan Amir Hüseyin Bahari, "Ülke bu salgından çok ağır etkilenmiş olsa da, sokak çocukları çalışmaya devam etmek zorunda" dedi.

İran Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre İran'da 9 ila 17 yaş arasında yaklaşık 500 milyon çocuk iş arıyor. Bunların kaçının Tahran'da yaşadığı konusunda resmi bilgi yok. Yoksul ailelerin çocukları, ya ucuz işgücü olarak küçük imalathanelerde çalışıyor. Sokakta bir şeyler satıyor ya da çöp topluyorlar.

Nevruz'da para kazanma umudu söndü

Nevruz ise bu çocuklar için ayrı bir anlam taşıyor. Çünkü Şubat ayı ortası itibariyle başlayan bayram hazırlıkları, çalışarak hayata tutunmaya çabalayan bu çocuklar için para kazanabilme fırsatı demek. Pazarların dolup taştığı bu günlerde çocuklar yapılan alışverişleri evlere taşıyarak ya da evlerdeki bayram temizliğine yardımcı olarak da para kazanabiliyor.

Ama bu yıl farklı. Koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının hızla arttığı İran'da vaka sayısı da yükseliyor. Bu arada test yapılmadan hayatını kaybedenler de var, onlar test yapılmadan, defnediliyor. Bu nedenle resmi vaka istatistiklerinde yer almıyorlar.

İran Sağlık Bakanlığının yaptığı projeksiyonlara göre epidemi, enfekte olan hasta sayısı, önümüzdeki iki haftada, en tepe noktaya ulaşacak.

Tahran Tıp Fakültesi, Bulaşıcı Hastalıklar Profesörü Minoo Mohraz'a göre 80 milyonluk İran halkının yüzde 40'ına virüs bulaşacak. Mohraz, virüsün bulaştığı çocukları daha az etkilediğini söylemekle birlikte, "ancak kendilerini hasta hissetmeden de virüsü başkalarına bulaştırabilirler" dedi. 

Sokaktaki çocuklar korunmuyor  

Aktivist Amir Hüseyin Bahari ise özellikle sokak çocuklarının virüse karşı korunmasız bırakıldıklarına dikkat çekerek, hiç bir önlem alınmamasını eleştirdi.

Bahari, "ne yazık ki şu ana kadar, sokak çocukları gibi sosyo ekonomik olarak dezavantajlı grupların korunmasına yönelik hiç bir önlem alınmadı" diye konuştu.

Bu çocukların sağlık güvencesine sahip olmadıklarına işaret eden Bahari, "bu çocukların eldiven ve dezenfektan temin edebilecekleri bir yer yok. Sağlık güvenceleri olmayan bu çocukların aileleriyle birlikte tedavi olabilecekleri bir merkez ya da hastane de yok" dedi.

Gönüllüler yetişemiyor

Sokak çocuklarını korumak için son 35 yıldır, 20'yi aşkın proje başlatan İran hükümetinin bu çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. Tahran'daki sokak çocuklarına en yoğun desteği ise aralarında Amir Hüseyin Bahari'nin de yer aldığı, faaliyetlerini bağışlarla yürüten, sivil toplum kuruluşlarının çalışanları veriyor. Bahari, son haftalarda arkadaşlarıyla birlikte Tahran sokaklarındaki çocukları virüs konusunda bilgilendirmek ve dezenfektan dağıtmak için yoğun çaba gösterdiğini anlatıyor.

Sokaklarda çok fazla sayıda çocuk olduğuna, hepsine ulaşamadıklarına işaret eden Bahari, "Ayrıca işverenlere etkimiz çok sınırlı. Üstelik zaten çalıştıkları için yoğun fiziki baskı altında bulunan bu çocukların güvenilir bilgiye erişimleri de yok" diye konuştu.

Yoğunluk yoksul bölgelerde

Uzun süre boyunca salgın ile ilgili çelişkili açıklamalar ile durumun ciddiyetini gizlemeye çalışan İran makamları nihayet Tahran kentinde, virüsün yaygın olduğu mahallelerin işaretlendiği bir harita yayımladı.

Virüsün en yaygın olduğu bölgeler Tarhan kent merkezi ve kentin güneyi. Nüfusun yoğun olduğu bu bölgelerde gelir düzeyi de düşük. Aileleriyle birlikte, daha iyi bir yaşam umuduyla Tahran'a göç geden sokak çocukları da işte tam da o bölgelerde yaşıyor.

Shabnam von Hein

© Deutsche Welle Türkçe