Kuzey Akım doğalgaz boru hattı üzerinden Rus doğalgaz sevkiyatı, tam kapasite olmasa da on günlük planlı bakımın ardından 21 Temmuz sabahı yeniden başladı. Bununla birlikte, bu durum Avrupa Birliği'nin ve özellikle de Almanya'nın rahat bir nefes almasına neden oldu. Zira AB'nin en büyük ülkesi ve ekonomisinde, Rusya'nın ucuz bir bahaneyle doğal gaz sevkiyatını tamamen durdurabileceğine dair korkular vardı.
Putin doğal gaz kozunu kullanmaktan vazgeçmeyecek
Vladimir Putin, çok sevdiği ve hâlâ çok güçlü bir silah olarak gördüğü doğal gazı kozunu elinden bırakmak istemiyor. Eğer Gazprom'a Kuzey Akım 1 üzerinden sevkiyatları başlatmama emrini verseydi o zaman tüm köprüleri atmış olacaktı. Avrupa Birliği, bu durumda en yüksek alarm seviyesi olan enerji acil durumunu ilan etmek ve böyle bir durum için hazırlanan planları derhal uygulamaya geçirmek zorunda kalacaktı. Bu da Rus gazı için bir ambargo anlamına gelecekti, ancak ambargo kararı Avrupa Birliği değil Rusya tarafından alınmış olacaktı. Ardından da Rusya'nın yeniden sevkiyatları başlatması zor olacaktı. Zira bu bir zayıflık, Batı'ya verilmiş bir taviz gibi görünecek, Gazprom'un Avrupa'daki müşterileri olmadan dev miktardaki Batı Sibirya gazını hiçbir yere satamadığı gibi bir itiraf anlamı taşıyacaktı.
Şu anki durumda ise devlet şirketi ülke için döviz kazanmaya devam ediyor, ki bu da bir hammadde gücü olan Rusya açısından önemli, hele hele Rus kömürünün AB yaptırımları sonucunda üç hafta içinde, Rus petrolünün de yıl sonuna kadar Avrupa pazarından silineceği düşünülecek olursa. Kuzey Akım 1'in yeniden faaliyete geçmesiyle Moskova, Avrupalıları korkutma ve onları doğal gazın tamamen kesilmesiyle tehdit etme olanağını elinde tutuyor.
Gazprom Avrupalılara şantaj yapmaya devam edebilir
Türbinlere ve diğer teknik ayrıntılara güvenen Gazprom, haziran ayı ortasında Almanya, Fransa, İtalya ve Romanya liderlerinin Ukrayna'ya AB adaylık statüsü verilmesi için Kiev'i ziyaret etmelerinden hemen önce yaptığı gibi yine arzı aniden kesebilir. Diğer taraftan Putin, Tahran'da yaptığı gibi, örneğin Kuzey Akım'dan akan hacmin mevcut kapasitenin beşte birine düşürülebileceğini ya da Avrupalıların Kuzey Akım 2'yi faaliyete geçirmesi gerektiğini dillendirmeye devam edecektir.
Bu aşağılayıcı durum karşısında AB'nin ve özellikle de Rusya'ya gaz bağımlılığının baş sorumlusu olan Almanya'nın, dişini sıkıp sabırla katlanmaktan başka çaresi yok. Zaman kazanmak için bu şart. Zira kışa kadar Avrupa’daki doğal gaz depolarına mümkün mertebe fazla gaz pompalanması için bu zamana ihtiyaç var.
Rusya'ya bağımlılık 2023'ten itibaren hızla azalacak
Şu anda AB'deki gaz depolama tesisleri ortalama yüzde 65 oranında dolu durumda -ki bu çok iyi bir oran. Bu da üç buçuk ay içinde yüzde 80 ila 90 hedefini gerçekçi kılıyor. Polonya, İsveç ve Danimarka bu hedefe şimdiden ulaşırken, Çekya, İspanya ve Fransa da hedefe yaklaşıyor. Almanya'da ise depoların doluluk oranı yüzde 65 dolayında.
Depolama tesisleri maksimum düzeyde doldurulursa, şu anda fahiş olan doğal gaz fiyatlarını düşürme şansı olabilir. Ancak Avrupalılar için halihazırda en önemli şey, önümüzdeki kış aylarında, başta sanayi kuruluşları olmak üzere, gaz sevkiyatının zorunlu olarak kısıtlanmasına ve hatta askıya alınmasına yol açabilecek temel bir enerji sıkıntısına karşı tedbirlerin alınması. Zira sanayi durursa diğer sektörler de durma noktasına gelebilir. Bu da resesyona ve hatta ekonomik krize bile yol açabilir.
Tüm mesele yaklaşan kışa iyi hazırlanabilmek. Kış sağ salim atlatılırsa 2023'ten itibaren enerji tedariki açısından her şey daha iyi olacak. Çünkü diğer ülkelerden doğal gaz sevkiyatı önemli ölçüde artacak. Federal Hükümet, 2024 yazında Rus gazına olan bağımlılığın tümüyle sona erebileceğini varsayıyor.
Gaz depolarının doldurulması en önemli görev
Ancak şu anda bu bağımlılık hâlâ çok fazla. Bu durum tüm AB ülkelerini ekonomik ve siyasi olarak hayli kırılgan hale getirerek, Ukrayna'ya yardım etme kabiliyetini de sınırlıyor. Dolayısıyla AB'nin şu anda gaz depolama tesislerini hızla doldurmaktan daha önemli bir görevi yok. Bu amaca ulaşmak için Putin'in gaz oyunları şu an kabul edilebilir, hatta bir süre bu oyuna iştirak edilebilir.
Putin doğal gaz konusunda Avrupalıları avucunun içine aldığını mı düşünüyor? Varsın öyle düşünsün! Kuzey Akım 2'yi yeniden canlandırmanın hâlâ mümkün olduğu yanılsamasına mı seviniyor? Varsın sevinsin! Müzakere süreci pragmatik bir şekilde yürütülmeli ve zamana oynanmalı. Gerçek bir savaşta olduğu gibi bir gaz savaşında da ana mevzilerinizi korumak için bazı pozisyonlardan geçici olarak vazgeçebilmeniz gerekir.
Vladimir Putin gaz oyunlarını oynarken ve Rus televizyon izleyicilerine her şeyin plana uygun gittiğini söylerken, AB ülkeleri doğal gaz depolarını son sürat dolduruyor olacak. Bu açıdan bakıldığında, Kuzey Akım üzerinden sevkiyatın yeniden başlaması, son derece sınırlı bir biçimde de olsa, Avrupalılar için önemli bir ara zaferdir. En azından hem zaman hem de biraz doğal gaz kazandılar.