C. 37. Andean varyantı. Ya da yaygın adıyla Lambda. Bu, dünya genelinde çok bilinmeyen korona mutantının adını muhtemelen pek yakında bol bol manşetlerde göreceğiz. Zira Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Lambda varyantını yaklaşık bir hafta önce "gözlem altında olanlar" kategorisine aldı. Latin Amerika'da etkili olan varyant kısa sürede çok sayıda vakaya yol açtı ve azımsanmayacak kadar ülkede tespit edildi.

Lambda varyantının görüldüğü Brezilya, Kolombiya, Ekvador, Meksika, Arjantin, Peru ve Şili'nin de aralarında bulunduğu 29 ülkenin yedisi Latin Amerika'da yer alıyor.

Lambda ilk olarak 2020'nin ağustos ayında Peru'da ortaya çıktı ve yaklaşık bir yıl sonra bu ülkedeki vakaların yüzde 82'sine neden olan baskın varyanta dönüştü. Şili'de de her üç yeni enfeksiyon C. 37 kaynaklı.

DSÖ'nün Viral Hastalıklar Uzmanı Dr. Jairo Méndez-Rico, DW'ye yaptığı açıklamada, "Şimdiye kadar Lambda varyantının daha agresif olduğuna dair bir kanıt yok. Daha yüksek bir enfeksiyon oranı olasılığı olmasına rağmen, Gama veya Delta varyantları ile karşılaştırmak için henüz yeterince güvenilir çalışmalarımız bulunmuyor" dedi.

Korona varyantlarına karşı çözüm aşılama

DSÖ, Gama ve Delta varyantlarını daha önce ortaya çıkan Alfa ve Beta varyantları gibi "Endişe verici mutasyonlar" kategorisine almıştı. Bu varyantların daha bulaşıcı olduğu, tedavisinin de daha güç yapıldığı veya bulaşması halinde hastalığın daha ağır seyrettiği biliniyor.

DSÖ'den Méndez-Rico'ya göre, tüm mutantlara karşı en etkili mücadele yöntemi aşı. Uzman, "Dünya çapında görülen korona varyantlarına karşı onayladığımız tüm aşılar genellikle etkili ve Lambda'ya karşı bu etkinin daha az olacağını varsaymak için hiçbir neden yok" diyor.

Lambda sadece başlangıç olabilir mi? Birçok bilim insanı, dünya nüfusunun yüzde 80'i aşılanana kadar korona pandemisinin sona ermeyeceğine inanıyor. Bu aşamaya gelene kadar da Lambda gibi yeni varyantların sürekli ortaya çıkacağı öngörülüyor.

Jairo Méndez-Rico mevcut duruma göre söz konusu varyantın diğer mutantlara göre daha tehlikeli olduğuna ve daha ölümcül olabileceğine ilişkin bir bulguya henüz rastlanmadığını vurguluyor. SARS-CoV-2'nin evrimsel sürecinde daha bulaşıcı hale gelmesinin muhtemel olduğunu belirten uzman, ancak aynı zamanda (bulaştığı kişiye) daha fazla zarar vermeyeceğini kaydediyor.

"Peru'daki koşullar Lambda'ya zemin hazırlıyor"

Perulu mikrobiyolog Pablo Tsukayama, Lambda konusunda aranan bir uzman haline geldi. Lima'daki Cayetano Heredia Üniversitesi'nde ekibi ile söz konusu mutasyonun Peru'daki seyrini inceliyor ve süreci çok uzun bir süredir yakından izliyor.

Tsukayama, "Aralık ayında sadece 200 Lambda enfeksiyonu kaydettik. Mart ayı sonunda ise Lima'daki tüm vakaların yarısını oluşturuyordu. Şimdi, üç ay sonra, ülke çapında yüzde 80'in üzerinde. Lambda çok kısa bir süre içinde Peru'da baskın bir varyant haline geldi" diyor.

Varyant, kısa sürede DSÖ tarafından daha tehlikeli olarak sınıflandırılan tüm mutasyonların yerini aldı, hatta komşu ülke Brezilya'dan taşınan Gama mutasyonu P1'i bile bastırdı.

Tsukayama, daha bulaşıcı olan Lambda'nın Peru'da "mükemmel başlangıç koşulları" bulduğunu belirterek, "187 bin ölüm vakası, dünyanın en yüksek ölüm oranı ile korona pandemisinden en kötü şekilde etkilenen ülkeyiz. Ve bu nedenle, bir varyantın tam olarak burada ortaya çıkması şaşırtıcı değil" diye konuşuyor.

Güney Amerika'da üçüncü dalga yolda

Bir milyondan fazla koronaya bağlı ölüm vakalarının görüldüğü Latin Amerika'nın varyantların yeni merkez üssü haline gelmesi kaçınılmaz görünüyor. Bu arada Kolombiya'da son derece bulaşıcı varyant olan B. 1.621 de hızla yayılıyor.

İflasın eşiğine gelmiş sağlık sistemleri, hayatta kalabilmek için güvencesiz işlerde çalışmak zorunda kalan ve bu nedenle önlemlere uyamayan insanlar ile aşı eksikliği Lambda gibi varyantların oluşmasına zemin hazırlıyor.

Perulu mikrobiyolog, "Şili nüfusun yüzde 60'ından fazlasını aşıladı, ancak bu ülke kıtada bir istisna" diyor ve ekliyor: "Güney Amerika'nın kış mevsimi olan temmuz ve eylül ayları arasında görülecek üçüncü korona dalgasıyla birlikte yeni varyantların ortaya çıkması muhtemel. Bunlar kesinlikle daha tehlikeli olmayabilir, ancak mutlak suretle daha bulaşıcı olacaktır."

Korona salgını sadece küresel olarak çözülebilir

Dünya Sağlık Örgütü'nün az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin aşıya erişimini daha adil hale getirme amacıyla başlattığı uluslararası yardım programı COVAX kapsamında Haziran ayı başlarında yapılan  Bağış Konferansı'nın ardından, yoksul ülkelerdeki aşılama kampanyaları için toplam 9,6 milyar dolar tahsis edildi. 1,8 milyar aşı dozu, gelecek yılın başlarında 90'dan fazla ülkede dağıtılacak. Dünya, korona pandemisinin sadece küresel olarak çözülebileceğini anlamaya başlıyor gibi görünüyor.

Pablo Tsukayama, "Zengin devletlerin stratejisi, artık sadece yoksul devletlere mümkün olduğunca çabuk aşı ulaştırmak olabilir, çünkü aksi takdirde varyantlar tekrar tekrar patlak verecek" diyor.

Uzman sözlerini bir sloganla tamamlıyor: "Herkes güvende olana kadar kimse güvende değil"

DW /TY,BK

© Deutsche Welle Türkçe