Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Rus Uzay Ajansı (Roskosmos), Mars’ta yaşam izleri bulabilmek amacıyla Kızıl Gezegen‘e ortak bir roket fırlattı. Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılan Proton-M roketinin yedi ay içinde Mars’a ulaşması öngörülüyor.
ESA ve Roskosmos böylece milyarlarca euroluk ExoMars projesini de başlatmış oldular. ESA'nın Darmstadt'taki Uydu Kontrol Merkezi (ESOC) yöneticisi Rolf Densing tarafından “uzun ve heyecan verici” olarak nitelendirilen misyon kapsamında Proton- M roketi ile uzaya bir ‘Gaz İzleme Uydusu’ ve bir modül gönderildi. Bu akşam taşıyıcı öğelerin tamamen ayrılmasının ardından uydunun güneş enerjisi ile Mars’a doğru yol almaya başlaması öngörülüyor.
Bilim adamlarının Mars yörüngesindeki aracın sağladığı verilere dayanarak vardıkları sonuca göre Mars’ta sıvı halde su var. Hatta dağ yamaçlarından aşağı düzenli olarak akıyor!
Fotoğraf: imago/United ArchivesSu, sıcak mevsimlerde muhtemelen Mars’ın yüzeyindeki dağ yamaçlarından akarak ardında koyu çizgiler bırakıyor. ABD’li bilim insanları böylece Mars’ta ilk kez sıvı halde ve hala varolan su buldular.
Horwitz kraterinde görüldüğü üzere söz konusu koyu çizgiler yaklaşık beş metre genişliğinde ve yüzlerce metre uzunluğunda. Ancak muhtemelen su içilmez durumda. İçinde magnezyum perklorat gibi pek çok çözünmüş tuz var. Esasen aşağı doğru suyla birlikte akan tuz kütlesi.
Garni kraterinde açıkca görüldüğü gibi son zamanlarda tuzlu su kütlesi bu şekilde aşağı akıyordu. Tuz suyun donma noktasını düşürüyor. Böylece Mars’taki ısı sıfırın altına düşene kadar su gezegen yüzeyinde akışkan halde kalıyor. Ancak çizgiler sadece yazın meydana geliyor. Görünüşe göre su gerçekten soğuk olan Mars kışlarında donuyor.
ABD’li bilim insanları Mars’ın yörüngesindeki NASA’nın Mars Mars Yörünge Keşif Aracı'nın "Reconnaissance Orbiter (MRO)" görüntü ve verilerini analiz ettiler. Dağ yamaçlarındaki çizgiler uzun süredir biliniyordu. Araştırmacılar şimdi özel bir ölçüm cihazıyla burada tuz olduğunu keşfettiler. 300 kilometre irtifada bunu yapmak kolay değil!
Bir süredir bilim insanları Mars’ta hala su olduğunu düşünüyordu. Bir zamanlar Kızıl Gezegen’in yüzeyi büyük su kütleleriyle kaplıydı. Hatta gerçek bir okyanus vardı. Ancak büyük bir bölümü donmuş halde.
Mars aracı Curiosity’nin su araması, yaşam araması anlamına da geliyor. Sıvı haldeki suyun olduğu yerde yaşamın da çok uzakta olmayacağı düşünülüyor. Ancak ABD'li bilim insanları buradaki tuzlu suyun bilinen şekilde bir yaşama elvermeyecek kadar aşırı tuzlu olduğunu tahmin ediyor.
Ama nasıl? Mars’ta yaşam büyük ihtimalle yeryüzündekinden oldukça farklı olurdu. Bizi muhtemelen Hollywoodluk uzaylılar beklemiyor. Ama tuza dayanıklı mikroplar yeryüzünde de var. Neden Mars’ın dağ yamaçlarında da olmasın? Bu gerçekten büyük bir olay olurdu. © Deutsche Welle Türkçe
İkinci etapta iki metrelik sondaj yapılacak
Atmosferdeki birçok gazı ölçebilecek teçhizata sahip uydu, Ekim ayı ortasında ulaşması planlanan Mars’ın 400 kilometre yüksekten çevresinde dönerek gezegende metan ve diğer gaz bileşenlerini arayacak. Uydu Mars’a varmasının ardından, İtalyan gökbilimci Giovanni Schiaparelli'nin (1835-1910) adını taşıyan bir modülü gezegenin yüzeyine gönderecek. Schiaparelli modülü ile Mars'ın yüzeyine iniş konusunda veri toplanacak. Misyonun bir sonraki etabında ise, ESA ve Roscosmos'un, 2018 yılında Dünya’nın komşu gezegenine “European Rover” adlı aracı göndermesi planlanıyor. İki metreye kadar sondaj yapma yeteneğine sahip olacak bu araç, Mars'ın yüzeyinden topladığı örneklerle ilgili verileri hâlâ yörüngede bulunması planlanan ‘Gaz İzleme Uydusu’na yollayacak, uydu da verileri dünyaya iletecek.
© Deutsche Welle Türkçe
dpa/AA, AÜ/NH
