Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) hazırladığı rapor, Türkiye'de bulunan okul çağındaki Suriyeli çocukların yaklaşık üçte birinin okul yüzü görmediğini ortaya koydu. Rapora göre, eğitim çağında bulunan bir milyon 124 bin Suriyeli çocuğun ancak yüzde 65'i, yani 730 bini okula giderken, yüzde 35'i  ise eğitim görmüyor. Okula gidemeyen Suriyeli çocuk sayısı 393 bin 547 olarak kayıtlara geçti.

Göç İdaresi Başkanlığı'nın 2022 verilerine göre Türkiye'de yaklaşık olarak 5 milyon 13 bin 631 yabancı uyruklu kişi yaşıyor. Bu nüfusun 3 milyon 754 bin 591'ini ise geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler oluşturuyor.

Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'ne bağlı Göç ve Acil Durumlarda Eğitim Daire Başkanlığı, Türkiye'deki yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin Ocak 2022 tarihli bir rapor hazırladı.

Rapor, okul çağındaki Suriyeli çocukların yaklaşık üçte birinin okula gidemediğini gösterdi. Raporda, bu durum şu ifadelerle özetlendi:

"Göç İdaresi Başkanlığının 2021-2022 verilerine göre Geçici Koruma Altında Bulunan eğitim çağında bir milyon 124 bin 353 (5-17 yaş) nüfus bulunmaktadır. Eğitim çağındaki nüfusun Ocak 2022 tarihi itibarıyla 730 bin 806'sı eğitim-öğretime dahil edilmiş olup öğrencilerin okullara kayıt süreci devam etmektedir."

393 bin Suriyeli çocuk okula gitmiyor

Rapora göre, Suriyeli çocuklarda okullaşma oranı yüzde 65 iken, okula gidemeyen çocukların oranı ise  yüzde 35. Yani, 393 bin 547 çocuk eğitim çağında olmasına karşın okula gidemiyor. Okullaşan öğrencilerin 359 bin 735'ini (yüzde 49,33) kızlar, 371 bin 71'ini ise ( yüzde 50,77) erkek öğrenciler oluşturuyor.

Okullaşma oranı, ilkokul ve ortaokulda artarken, okul öncesi ve lise eğitiminde ise yüzde 50'nin altında düşüyor. Rapora göre, ilkokul çağındaki 417 bin 546 Suriyeli çocuğun yüzde 75,13'ü yani 313 bin 695'i ilkokula gidiyor.

Ortaokul çağındaki 335 bin 952 çocuğun ise yüzde 80'i, yani 268 bin 752'si eğitim görüyor. Lise çağındaki 252 bin 772 öğrencinin ise yalnızca 107 bin 812'si okula gidiyor. Lise düzeyinde okullaşma oranı yüzde 42,65'te kaldı.

Okul öncesi eğitim yaşı gelmiş 118 bin 83 çocuğun ise okullaşma oranı yalnızca yüzde 34,34. Yani bu çocukların 40 bin 547'si okul yüzü görüyor.

Cinsiyete göre dağılımda ise lise hariç; okul öncesi, ilkokul, ortaokulda eğitim gören öğrencilerin oranında erkekler kız öğrencileri geçmiş durumda. Bu durum lise düzeyinde ise değişiyor. Liseye giden Suriyeli çocukların 56 bin 130'unu kızlar, 51 bin 682'sini erkekler oluşturuyor.

En çok Suriyeli öğrenci İstanbul'da

Raporda, Suriyeli öğrencilerin en fazla bulunduğu illere ilişkin veriler de paylaşıldı. Buna göre, 118 bin 391 öğrenci ile İstanbul ilk sırada yer alıyor. İstanbul'u 97 bin 861 öğrenci ile Gaziantep ve 71 bin 543 ile Hatay izliyor.

Suriyeli çocuklar neden okula gidemiyor?

Raporda, eğitime yeterli eğirişimin sağlanamaması sebepleri anlatılırken, MEB'e ilişkin herhangi bir eleştiri yer almadı. Suriyeli çocukların okullaşma oranının düşük olmasının nedenleri raporda madde madde şöyle sıralandı:

- Suriye eğitim sisteminin 6+3+3 olması ve lise eğitiminin zorunlu olmaması.

- Ekonomik yetersizlikler nedeniyle ortaokul eğitiminin ardından çocukların aile bütçesine katkıda bulunmayı tercih etmeleri.

- Bazı illerde ailelerin üçüncü ülkeye göç etme düşünceleri olması nedeniyle okula kayıt konusunda direnç gözlemlenmesi.

- Dil bariyeri.

- Uzun süre okul dışı kalınması.

- Suriyeli ailelerin geleneksel yapıları ve buna bağlı davranışları.

ERG Araştırmacısı: Ekonomik sorunlar eğitimi etkiliyor

Raporu değerlendiren Eğitim Reform Girişimi (ERG) Araştırmacısı Kayıhan Nedim Kesbiç, okula gitmeyen çocukların daha çok okul öncesi ve lise düzeyinde yoğunlaştığına dikkat çekti. Okul öncesinin zorunlu olmamasının bunda etkili olduğunu belirten Kesbiç, "Lise kademesine geldiğimizde ise çocukların eğitim dışına çıktığını, bunun en önemli sebeplerin de ekonomik zorluklar olduğunu görüyoruz. Suriyeli çocukların önemli bir kısmı çalışıyor. 15-17 yaş aralığında bu oran özellikle erkek çocuklarda ciddi bir şekilde artıyor" dedi. Ellerinde Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması'nın verileri olduğunu aktaran Kayıhan Kesbiç, "Ona göre, 15-17 yaş arasındaki çocukların yüzde 45'i gelir getirici işlerde çalışıyor. Bu aslında lise kademesinde kız öğrencilerin erkeklere göre daha fazla okula gitmesini açıklıyor" dedi.

Kayıt sırasında yaşanan zorlukların da eğitime engel olduğunu ifade eden Kesbiç, "İkamet ilinin zorunluluk durumları var mülteciler için. Başka illerde kamu hizmetlerinden kısıtlanıyor. Bu gibi sebepler de buna engel" ifadesini kullandı.

'Dışlayıcı anlatımlar olumsuz etkiliyor'

Kayıhan Kesbiç, çocukların eğitim dışında kalmasının Suriyeli çocukların Türkiye'ye uyum süreçlerini etkilediğini belirterek, çocukların küçük yaşta çalışmasının, geleceklerini etkilediğini ifade etti. Kesbiç, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Öte yandan Türkiye'de Suriyelilere yönelik bir dışlayıcı bir anlatı var. Bu da aslında hem okul ortamında hem de diğer ortamlarda Suriyelileri direkt etkiliyor. Burada okul ortamını daha kapsayıcı şekilde nasıl düşünebiliriz? Örneğin okul ortamında çocukların daha rahat hissetmeleri için neler yapılabilir? Bu düşünülmeli. Örneğin dil meselesi çok önemli. Sosyal uyum sınıfları var. Çocukların dil yeteneklerini geliştirmek için 3'üncü sınıftan başlayan bir sistem. Ancak bu durumda da çocuklar farklı sınıflarda ders görüyorlar. Bu da aslında akranlarından ayrı kalmalarına neden oluyor ve uyum sağlamalarını engelliyor."

'Bütüncül politikalar oluşturulmalı'

Suriyeli çocuklara yönelik politikanın daha bütüncül oluşturulması gerektiğini belirten Kesbiç, "Suriyelilerin ekonomik yeterliliklerinin ve kapasitelerinin artırılması bu sorunu çözebilir. Sosyal uyum konusunda gördüğümüz şey, Suriyelilerin hep tek tip olarak adlandırılmaları, hep mazlum, yardıma muhtaç görülmeleri. Suriyeli çocukların geleceklerini kurma konusunda iyi rol modellerini ortaya koymak, tek bir grup olmadıklarından bahsetmek önemli" dedi.

Kesbiç, okul öncesinin zorunlu olması, lisede ise mesleki liselerin yaygınlaştırılmasının sorunun çözümüne etki edeceğini de sözlerine ekledi.

Tüm yabancılardaki okullaşma oranı yüzde 68

Milli Eğitim Bakanlığı'nın raporunda, Suriyeliler dahil olmak üzere Türkiye'de bulunan tüm yabancı uyruklu kişilerin okullaşma oranları da paylaşıldı. Türkiye'de yaklaşık olarak 5 milyon 13 bin 631 yabancı uyruklu nüfus bulunduğu belirtilen raporda, şu tespitte bulunuldu:

"Bu nüfusun Ocak 2022 verilerine göre bir milyon 365 bin 884'ünü eğitim çağındaki ( 5-17 yaş) nüfus oluşturmaktadır. Eğitim çağındaki nüfusun Ocak 2022 tarihi itibarıyla 935 bin 731'i eğitim-öğretime dahil edilmiş olup öğrencilerin okullara kayıt süreci devam etmektedir."

Rapora göre, yabancı uyruklu çocukların yüzde 68,51'i eğitim alabiliyorken, yüzde 31,49'u yani 430 bin 153 yabancı uyruklu çocuk ise eğitim hakkından mahrum.

En çok öğrenci Suriyeli

Uyruklarına göre yabancı öğrenci sayısında ilk sırada Suriyeliler yer alıyor. Türkiye'de 730 bin 806 Suriyeli öğrenci bulunurken, bunu 68 bin 760 Iraklı, 47 bin 118 Afganistanlı, 12 bin 666 İranlı, 7 bin 938 Azerbaycanlı öğrenci izliyor. Rapora göre Türkiye'de 2 bin 663 Alman uyruklu çocuk da eğitim görüyor.

Alican Uludağ

© Deutsche Welle Türkçe