Avrupalı liderler, Arnavutluk'ta düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi'nde kıtanın güvenliğini, karşı karşıya olunan sınamaları ve çözüm önerilerini ele aldı.

40'ı aşkın Avrupa ülkesinin temsil edildiği zirvede konuşan liderler arasında Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer yer aldı.

Merz: ABD'yi yanımızda tutmak için elimizden geleni yapmalıyız

İlk uluslararası zirvesine katılan Almanya'nın yeni Başbakanı Friedrich Merz, konuşmasına hükümetinin toplantıya katılan ülkelerle güçlü iş birliğine hazır olduğu mesajını vererek başladı.

Ukrayna savaşının Avrupa kıtasına bir meydan okuma olduğuna vurgu yapan Merz, bugün 3,5 yıl aradan sonra İstanbul'da Rusya ile Ukrayna arasında başlayan görüşmelerin "çok küçük ama ilk olumlu sinyal" olduğunu söyledi.

Kiev'e güçlü destek vermeyi sürdüreceklerini, ancak diplomatik çabalara da ağırlık verilmesi gerektiğini kaydeden Merz, Ukrayna'nın müzakere masasında elini güçlendirmek için askeri desteğin sürdürülmesinin önemine vurgu yaptı.

Merz, Avrupalı liderlere yaptığı konuşmada "ABD'yi yanımızda tutmak için elimizden geleni yapmalıyız" mesajını da verdi. Friedrich Merz, ABD'nin Avrupa güvenliğine ve özgürlüklerine sağladığı katkıyı ikame edebilecek olanaklara sahip olmadıklarını söyledi.

Almanya Başbakanı, askeri harcamaları arttırmak zorunda olduklarını, bunu da yapmaya hazır olduklarını ifade etmekle birlikte, "Ama sizden bir ricam var. Sadece para hakkında konuşmayalım. Verimlilik ve savunma sistemlerinin sayıları hakkında da konuşalım. Hükümetim, Avrupa kıtasında tedarik süreçlerinde verimlilik, daha iyi iş birliğine hazır" diye konuştu.

Friedrich Merz, demokrasiye de vurgu yaptı. Ekonomiden savunmaya, pek çok alandaki sınamalara ancak güçlü demokrasilerle yanıt verilebileceğini sözlerine ekledi.

Yeni başbakan son olarak Avrupalı liderlere "Avrupa için ne gerekiyorsa yapacaklarını" söyleyerek iş birliğini güçlendirme güvencesini verdi.

Erdoğan: NATO'nun merkezi rolü aşındırılmamalı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Avrupa kıtasını yeniden tanımlayacak yeni bir vizyonu konuşmak için bir araya geldiklerine işaret ettiği konuşmasında Avrupa liderlere "Birlik içinde, işbirliği temelinde ve ortak eylem ruhuyla hareket etmemiz, her zamankinden daha fazla önem taşıyor" mesajını verdi.

Uluslararası alandaki güven bunalımının aşılması için "adil ve kapsayıcı bir küresel yönetişim mimarisinin tesis edilmesine ihtiyaç olduğunu" kaydeden Erdoğan, "Güvenliğin bölünmezliği, refahın daha hakkaniyetli paylaşılması ilkeleri üzerinde bina edilecek dönüşümü Avrupa Kıtası olarak kendi evimizde başlatmalıyız" diye konuştu.

Avrupa Birliği'nin (AB) kendi savunma sanayisini geliştirmesine yönelik gayretleri "faydalı" olarak nitelendiren Erdoğan, Avrupalı mevkidaşlarına Türkiye'nin beklentisini şu ifadelerle aktardı:

"Bu çabaların NATO'nun merkezi rolünü aşındırmayacak şekilde birlik üyesi olmayan müttefikleri de kapsaması gerektiğini düşünüyoruz. ReArm ve SAFE gibi girişimlerin bu anlayışla yürütülmesinin Avrupa güvenliğinin hayrına olacağına inanıyoruz. Geçmişte Avrupa'da yaşanan birçok savaş ve ihtilaf bize göstermiştir ki, savunma ve güvenlik gibi son derece hayati olan konularda bölündükçe zayıflıyoruz, birleştikçe güçleniyoruz."

Erdoğan ayrıca savunma sanayii, enerji, ulaştırma koridorları ve bağlantısallık, arz ve tedarik zincirleri, dijital piyasalar ve kritik mineraller gibi alanlarda "muazzam işbirliği potansiyelinin var olduğunu" aktardı, Gümrük Birliği'nin güncellenmesi beklentinin altını çizdi ve Schengen vize uygulamasının gözden geçirilmesinin şart olduğunu kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında Gazze'ye de değindi. Gazze'de her gün çoğu çocuk ve kadın onlarca masum insanın hayatını kaybettiğine, insani bir felaket yaşandığına vurgu yapan Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Buna 'dur' demek, 'artık yeter' demek mecburiyetindeyiz. Netanyahu'nun uzlaşmaz, saldırgan ve kibirli tutumu, Gazze ile birlikte tüm bölgemizi burada yaşayan farklı inançlardan insanları da tehlikeye atıyor. Gazze'de ateşkesin tesisi için de Avrupa'nın gereken iştiyak ve ilgiyi göstermesini bekliyoruz."

Türkiye'nin ev sahipliği yaptığı Ukrayna-Rusya teknik görüşmeleri hakkında da değerlendirmelerini aktaran Erdoğan, "Mart 2022'den bu yana ilk kez akan kanı durdurma noktasında önemli fırsat penceresi aralandı" ve "Adil bir barışın kaybedeni olmayacaktır. Türkiye, bu süreçte üzerine düşenleri yapmaya devam edecektir" dedi.

Zelenskiy: Birinci önceliğimiz ateşkes

Zirve esnasında en hararetli tartışılan konular arasında Ukrayna ile Rusya arasında başlayan İstanbul görüşmeleri yer aldı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, genel oturumda görüşmelerle ilgili olarak ilk önceliğinin Rusya ile sağlanacak bir ateşkes olduğunu açıkladı.

Müzakerelere güvenin tesis edilmesinin büyük önem taşıdığının altını çizen Ukrayna lideri, "İlk önceliğimiz tam, ön koşulsuz ve dürüst bir ateşkes. Bu hemen olmalı ki ölümler son bulsun, diplomasiye güçlü bir zemin sağlanabilsin" diye konuştu.

Zelenskiy, Rus heyetinin bunu bile kabul etmeye hazır olmamasının, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "diplomasiyi baltalamaya devam ettiğinin bir göstergesi olduğunu" vurguladı.

Ukrayna lideri, İstanbul görüşmelerinden sonuç alınmaması halinde Batı'dan güçlü bir tepki gösterilmesini beklediğini ifade ederek, Rusya'ya karşı enerji ve bankacılık sektöründe yaptırım uygulanmasını talep etti.

Macron ve Starmer'den Putin'e sert mesaj

Zirvede konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer'in Putin'e sert mesajlar gönderdi.

Macron, "Son saatler Rusya'nın bir ateşkese ilgil duymadığını gözler önüne serdi" derken, bu ateşkesin Avrupa ve ABD'nin baskısını arttırmaması halinde sağlanmayacağına dikkat çekti.

Starmer de tüm müttefikleri Rusya'ya karşı bir arada durma çağrısı yaparak ateşkesin sağlanmasına destek verilmesini istedi, Rusya'nın görüşmelerdeki tutumunun "kabul edilemez olduğunu" söyledi, bunun için Moskova'ya daha ileri yaptırımların uygulanması gerekeceğini kaydetti.

Dört Avrupalı lider ve Zelenskiy Trump'ı aradı

Bu arada zirve sırasında Zelenskiy,  Almanya Başbakanı Friedrich Merz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Polonya Başbakanı Donald Tusk ile son gelişmeleri ele aldığı bir toplantı yaptı. Bu toplantı esnasında Avrupalı liderlerin ABD Donald Trump ile telefon görüşmesi gerçekleştirdikleri de bildirildi.

AB, Rusya'ya karşı yaptırımları sertleştirmeye hazırlanıyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Tiran'da yaptığı açıklamayla, Putin'in İstanbul'daki görüşmelere katılmaması nedeniyle Rusya'ya karşı uygulanacak yeni bir yaptırım paketi üzerinde çalıştıklarını duyurdu.

Von der Leyen, "Biz barış istiyoruz ve bu nedenle Putin barış için hazır olana kadar üzerindeki baskıyı artırmak zorundayız" dedi.

DW, Reuters, AFP, dpa/DA, JD

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?