Avrupa Birliği (AB) ile Güneydoğu Asya ülkeleri arasındaki zirve buluşmasına ev sahipliği yapan Moğolistan ilk kez büyük bir organizasyona sahne oluyor. Moğolistan'ın başkenti Ulan Bator'da cumartesi gününe kadar devam edecek olan ASEM zirvesine 34 devlet ve hükümet başkanı katılıyor. 10 Güneydoğu Asya Devletleri Topluluğu (ASEAN) üyesi ile 28 AB ülkesinin dışında Norveç, İsviçre, Rusya, Hindistan, Bangladeş, Avustralya, Çin, Japonya ve Güney Kore de buluşmada temsil ediliyor. Ulan Batur'daki zirvede Alman heyetine Başbakan Angela Merkel başkanlık ediyor.

Buluşmada ASEM bünyesindeki işbirliğinin 20 yıllık bilançosu çıkarılacak ve geleceğe dönük öneriler değerlendirilecek. Kıtalar arasındaki kenetleşmenin güçlendirilmesi ve iklim değişikliği gibi küresel sorunlarla birlikte mücadele imkânları zirvenin gündeminde yer alıyor.

Baş başa görüşme fırsatı

Siyaset, ekonomi, kültür, eğitim ve çevre konularının ele alındığı ASEM'de ülkelerin farklı çıkarları nedeniyle tam görüş birliği sağlamak her zaman mümkün olmuyor. ASEM buluşmalarında somut kararlar alınmıyor.

Siyasi görüşmelerde güncel gelişmeler ve zirve sırasında yapılan ikili buluşmalar öne çıkıyor. Milano zirvesine Ukrayna krizi damgasını vurmuş ve AB liderleri Kırım'ı devletler hukukuna aykırı olarak ilhak eden Rusya'nın Devlet Başkanı Vladimir Putin ile doğrudan görüşme imkânı bulmuşlardı.

Güney Çin Denizi anlaşmazlığı

Ulan Batur'daki zirvede de siyasi krize yol açan güncel bir konu öne çıkıyor. Çin ile Filipinler arasındaki Güney Çin Denizi anlaşmazlığı giderek büyüyor. Lahey'deki Uluslararası Tahkim Mahkemesi salı günü açıklanan kararında Çin'in bölgedeki mülkiyet taleplerini ret etmişti. Kararda, Çin'in tartışmalı sulardaki tarihi egemenlik hakkını kullanmak istemesinin hukuki dayanağı olmadığı belirtilmişti.

Tahkim kararını uygulatacak herhangi bir merci bulunmadığından, kararın pratikteki sonucunun ne olacağı ise kestirilemiyor.

Filipinler hükümeti Pekin'den Lahey mahkemesinin kararına saygı gösterilmesini talep etmiş, Japonya Başbakanı Şinzo Abe de Moğolistan'a hareketinden önce yaptığı açıklamada ‘hukuk devleti ilkelerinin ve barışçı uzlaşmanın önemine' vurgu yapmıştı. Doğu Çin Denizi'nde Japonya ile Çin arasında devam eden egemenlik hakkı anlaşmazlığında da Pekin yönetimi konuyu görüşmeye yanaşmadığı için yakınlaşma sağlanamıyor. Başbakan Abe'nin ASEM buluşması sırasında Çin Başbakanı Li Kekiang ile baş başa görüşmeyi umuyorsa da adalar anlaşmazlığı ve Abe'nin milliyetçi yaklaşımları nedeniyle iki ülke arasındaki sular durulmuyor.

Moğolistan hükümeti ülkesinin kültürel geleneklerini tanıtmak amacıyla ASEM buluşmasına katılan liderleri milli bayramları olan Nadaam festivaline davet etti. Yarışma anlamına gelen Nadaam okçuluk, güreş ve at yarışından oluşuyor. Ulan Batur yönetimi sporun dostluğu pekiştirdiğini ve Nadaam'ın Avrupa ile Asya ülkelerinin birbirlerini daha iyi tanımalarına vesile olacağını duyurdu.

ASEM nasıl ortaya çıktı?

Asya ve Avrupa ülkeleri arasındaki bilgi alışverişi için bir forum oluşturma fikri ilk kez 1994 yılında Singapur Başbakanı Goh Chok Tong'un Fransa ziyareti sırasında ortaya atılmış ve ilk buluşma 1996 yılında Tayland'da yapılmıştı.

51 ülkenin katıldığı Avrupa – Asya Diyalog Forumu (ASEM) zirveleri iki yılda bir yapılıyor. Son zirve 2014 yılında Milano'da düzenlenmişti.

© Deutsche Welle Türkçe

Hao Gui