Pazarda ya da markette plastik poşetler oldukça sık kullanılıyor. Almanya’daki her bir kişi yılda ortalama 71 adet plastik poşet kullanıyor. İçeriğinde tamamen sentetik maddeler bulunan plastik poşetlere karşılık çevre dostu şartlarda üretilmiş birçok alternatif mevcut.

Sıradan tek kullanımlık plastik poşetler tamamen sentetik, ham petrolden elde edilen polietilenden yapılıyor. Plastik poşetlerin çevreye zararlı olmasının yanında, doğada tamamen çözülebilmesi için 400 ile 500 yıl arasında bir sürenin geçmesi gerekiyor. AB Komisyonu ise plastik poşetlerin yasaklanmasına ilişkin düzenlemeleri destekliyor.

Ekolojik naylon ya da çevre dostu naylon olarak adlandırılan poşetlerin içeriğinin %70’ini ham petrol, %30’unu ise yenilenebilir kaynaklar oluşturuyor. Kulağa hoş gelse de, bu plastik torbalar sadece sınırlı olarak geri dönüştürülebiliyor. Poşetlerin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımsal olarak yetiştirilmesi ise oldukça zahmetli.

%70’i geri dönüştürülmüş polietilenden oluşan tek kullanımlık poşetler de var. Bu poşetler, diğer tek kullanımlık poşetlere göre çevreye daha az zarar veriyor. Fakat Almanya’daki birçok plastik poşet geri dönüştürülemiyor.

Kâğıt torbalar, sentetik maddelerden üretilen plastik poşetlerden ekoloji açısından çok da iyi bir konumda değil. Üretiminde, kimyasallardan elde edilen, uzun ve güçlü selüloz liflerinin kullanılması gerekiyor. Fakat bu torbalar geri dönüştürülmüş kâğıttan üretilmişse diğer ürünlere nazaran hâlâ çevre dostu sayılıyor.

Pamuk, rafya veya ketenden üretilen kumaş torbalar tekrar tekrar kullanılabilme imkanıyla oldukça çevre dostu. Diğer yandan üretimleri için, tek kullanımlık poşetlerden çok daha fazla madde ve enerji gerekiyor. Ayrıca ürünlerin hammaddesi olan bitkiler için büyük ölçekte su ve kaynak gerekiyor.

Kumaş torbaların dışında uzun süre kullanılabilen bir diğer alternatif ise hammaddesi sentetik polietilen, polyester ve polietilen tereftalat (PET) olan çok kullanımlık plastik torbalar. Polietilenden üretilen çok kullanımlık bir plastik torba, üç kullanımdan sonra bile tek kullanımlık bir plastik poşetten daha çevre dostu.

Diğer çok kullanımlık bir ürün ise polyesterden üretilen, katlandığında bir paket cep mendilinden daha fazla yer kaplamayan çantalar. 30 gramlık ağırlıklarıyla, birçok tek kullanımlık plastik poşetten çok daha hafif olsa da, 10 kiloya kadar ağırlık taşıyabiliyor. © Deutsche Welle Türkçe

Yeryüzünü kaplayan denizler ve okyanuslar sahip olduğumuz en büyük gıda deposu. Dünya üzerinde yaklaşık bir milyar insan balıkçılığa bağımlı bir hayat sürdürüyor. Ancak insanlar arasında deniz kaynaklarını kullanırken hiç adil olmayan bir rekabet yaşanıyor. Fotoğrafta görünen balıkçı takalarının, endüstriyel balıkçılıkta kullanılan dev trollerle yarışabilmesi mümkün değil.

Balık avı sezonunun açılması ile Çin trollerinden oluşan dev bir balıkçı filosu limandan demir alıyor. Çin, Vietnam, Malezya, Endonezya, Brunei ve Filipinler arasında Güney Çin Denizi’nde yaşanan saha sorunu, deniz altında olduğu varsayılan madenler kadar balıkçılık hakları konusunda da amansız bir şekilde sürmekte.

Avrupa Birliği ülkeleri her yıl çetin tartışmaların ardından balık avı ile ilgili sabit bir kota üzerinde anlaşmaya varıyorlar. Nesli tükenme tehlikesi çok fazla olmayan ringa balığı bile bu kotalarla koruma altına alınmış durumda. Hedef, balıkçıların avlanırken bir neslin devamını tehlikeye atacak kadar çok balığı denizden çıkarmamaları.

Bu anlaşmalara rağmen Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında da sorunlar her zaman yaşanıyor. Fotoğraftaki İspanyol balıkçılar, İngiliz yetkililerin Cebelitarık bölgesinde deniz dibine beton bloklar yerleştirerek suni resif oluşturmasını protesto ediyorlar. Bu bloklar balıkçıların ağlarını tahrip ediyor.

Ağlar birbirlerine takılıp karıştığı zaman genelde denizin dibinde kalıyorlar. Bu ağların gözlerini büyük tutmak balık nüfusunu ve çeşitliliğini korumak açısından çok önemli çünkü bu sayede yavru balıklar ağların içinde mahkum kalmıyorlar. Birçok devlet bu sebepten dolayı küçük gözlü ağları yasaklamış durumda. Buna rağmen dünya sularındaki balık oranının yüzde 75’i tükenmiş durumda.

Yediğimiz balığın taze olması çoktandır o balığın yakınımızdaki sularda yakalandığı anlamına gelmiyor. Gelişen soğutma teknolojileri sayesinde artık Avrupa’ya, Asya, Afrika ve Pasifik bölgesinde yakalanan balıklar, hava taşımacılığı ile birkaç günde ulaşıyor. İnsanoğlu denizlerden her yıl 90 milyon ton gıda çıkarıyor.

Deniz ürünlerine olan bu aşırı talep bazı ülkeler için kârlı bir iş kolu yaratmış durumda. Vietnam’daki bu balık çiftliğinde yetiştirilen balıkların çok büyük bir bölümü ülke dışına ihraç ediliyor. Tesislerde her yıl bir milyon ton Pangasius balığı üretiliyor.

Rusya’da olduğu gibi doğal alanlarda balık yetiştiriciliği yapmak çok tartışılan bir konu. Burada büyütülen somon balığı balık unu ile besleniyor. Ortalama bir hesaba göre, bir kilo ağırlığında bir somon yetiştirmek için dört kilo sardalya yem olarak kullanılıyor. Ayrıca bu tür tesisler yem artıkları ve antibiyotik maddelerle, içinde bulundukları gölleri ve denizleri önemli oranda kirletiyorlar.

Sayıları azalmakla birlikte avladığı balığı yerel pazarlarda satan balıkçılar hâlâ var. Fotoğraf Moritanya’dan. Ancak onlar da endüstriyel balıkçılığın baskısını giderek artan oranda hissediyorlar. Çünkü balık avcılığı dünya sularının sadece yüzde 5’inde yapılabiliyor.

Okyanuslarda yaşayan deniz canlılarının bir başka düşmanı da zeminde ve yüzeyde biriken plastik çöpler. Çözülüp yok olma süreci yüzyılları bulan bu maddeler, kuşlar, balıklar, deniz memelileri ve diğer canlılar için en büyük tehlikelerden biri. Bu sebepten dolayı Uluslararası Okyanus Konferansı’na, sorunun çözümüne katkı sağlamaları için plastik sanayinin temsilcileri de davet edildi.

Kuşlar plastik atıkları sadece yuva yapımında kullanmıyor. Bu maddeleri yutan kuşların sindirim sistemi tıkanıyor ve acı içinde ölüyorlar. Çözüm, örneğin polilaktid adı verilen organik bazlı plastik maddelerin üretimine ağırlık vermekten geçiyor. Sözkonusu madde laktik asit bazlı üretiliyor; tuzlu su ve güneş ışınları ile temasa geçtiğinde süratli bir şekilde çözülüp yok oluyor.

Okyanus ve deniz sularına karışan asit maddeleri ve havadan karışan karbondioksit nedeni ile sulardaki pH oranı sanayileşme döneminden bu yana 8,25’ten 8,14’e geriledi. Bu da mercanlar gibi hassas organizmaları ağır bir biçimde tehdit ediyor. © Deutsche Welle Türkçe