Nepal'deki depremin ardından sosyal medya, yardım organizasyonlarının merkezi haline geldi. Facebook, Google ve Twitter üzerinden kayıp yakınları aranıyor, yardım organize ediliyor.
Fotoğraf: Reuters/D. Siddiqui
Reklam
Nepal’i cumartesi günü vuran 7,8 büyüklüğündeki depremin ardından resmi rakamlara göre ölü sayısı 4 bin 349’u buldu, 7 binden fazla kişi yaralandı. Başbakan Sushil Koirala, ölü sayısının 10 binlere ulaşabileceğini bildirdi. BM verilerine göre, depremden yaklaşık 8 milyon kişi etkilendi, yaklaşık 1 milyon 400 bin kişi ise gıda yardımına muhtaç.
Bazı bölgelere hâlâ bağlantı sağlanamadı. Yardım örgütleri ülkede yeterince hızlı hareket edemiyor. Birçok insan iletişim imkanları kısıtlı olduğu için yakınlarından haber alamıyor. Facebook ve Google gibi birçok online platform kayıp arayanların yardımına yetişti. Bu firmaların hizmete soktuğu uygulamalar sayesinde insanlar, arkadaş ve yakınlarına ulaşma imkanı buluyor. Yine online telefon firması Viber, hâlihazırda Nepal’e yapılan tüm telefon görüşmelerinin ücretsiz olduğunu duyurdu.
Sosyal medyada dayanışma
Depremin meydana geldiği cumartesi gününden bu yana sosyal paylaşım platformları kitlesel iletişimin merkezi haline geldi. İnsanlar birbirlerine yardım etmek için internet platformlarını kullanıyor, çünkü diğer iletişim kanalları çökmüş durumda.
Uluslararası arkadaşlık ağı bulunan Facebook kullanıcılarının sayfaları kayıp ilanları, bağış çağrıları, Nepal’deki yakınlarına ulaşmak isteyenlere yardımcı olabilecek telefon numaraları gibi paylaşımlarla dolup taşıyor.
Nepal'in yerle bir olan kültürel mirası
Nepal’i yerle bir eden ve binlerce insanın ölümüne neden olan şiddetli depremde ülkenin zengin kültürel mirası da büyük darbe aldı.
Fotoğraf: P. Mathema/AFP/Getty Images
Katmandu Vadisi
Katmandu Vadisi’nde UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde yer alan tam yedi eser bulunmakta. Burada bu eserlerden biri olan Swayambhunath Tapınağı’nın depremden önceki hali görülüyor.
Fotoğraf: Imago
Swayambhunath'ın Budist ibadethaneleri
Budistlerin ibadethaneleri olan stupalar ve Swayambhunath Tapınağı Nepal’in spiritüel merkezini oluşturuyor. Bodnath’daki stupa, Durbar Meydanları ve Katmandu’nun dışında yer alan Hindu Tapınakları Pashupatinath ile Changu Narayan da dünya kültür mirasları arasında yer alıyor.
Üç kraliyet şehri Bhaktapur, Kathmandu ve Patan’da bulunan Durbar Meydanı’nda yer alan saraylarda kraliyet aileleri yaşamaktaydı. Nepal’de ancak 2007’nin sonunda monarşi yıkıldı ve bir sene sonra da cumhuriyet kuruldu.
Fotoğraf: picture alliance / ZUMAPRESS/P. Gordon
Depremden sonra Bhaktapur Durbar Meydanı
Bhaktapur, Patan ve başkent Katmandu’da 12. ve 18. yüzyıl arasında inşa edilmiş olan bir çok tapınak ve heykel ya zarar gördü ya da tamamen yıkıldı. UNESCO depremin neden olduğu zararla ilgili bilgi toplamaya devam ediyor. Zararın çok ileri boyutlarda olmasından endişe ediliyor.
Fotoğraf: picture-alliance/AP Photo/N. Shrestha
Depremden Önce Katmandu Durbar Meydanı
Nepal’le özdeşleştirilen iki veya üç katlı Budist Tapınakları‘nın (pagoda) bir çoğu başkent Katmandu’daki Durbar Meydanı’nda yer alıyor.
Fotoğraf: P. Mathema/AFP/Getty Images
Depremden sonra Katmandu Durbar Meydanı
Deprem Budist Tapınakları’na büyük ölçüde zarar verdi. Hindistan’da yer alan Madras Üniversitesi’nden uzman P.D. Balaji bu yapıların yeniden tamamen onarılabileceğine dair bir umut olmadığını şu sözlerle ifade ediyor: ‘‘Bu Nepal ve dünya için telafisi mümkün olmayan bir kayıp.‘‘
Fotoğraf: P. Mathema/AFP/Getty Images
Depremden Önce Dharahara Kulesi
62 metre uzunluğundaki dokuz katlı Dharahara Kulesi depremden önce Katmandu’nun tarihi güzellikleri arasında yer alıyordu. Ancak ne yazık ki bu eser de Nepal’i yerle bir eden depremden nasibini aldı.
Fotoğraf: imago
Depremden sonra Dharahara Kulesi
Depremden sonra 200 basamaklı merdivenlere sahip kuleden geriye yalnızca tabanı kaldı. Bir televizyon kanalı, yardım ekiplerinin enkazdan sonra kalenin enkazındaki 50 kişiye ulaşmaya çalıştığını bildirdi. 1826 yılında 12 katlı olarak inşa edilen kale 1934’te meydana gelen depremde de zarar görmüş, ancak yeniden onarılmıştı.
Fotoğraf: P. Mathema/AFP/Getty Images
Changu Narayan Tapınağı
2006 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan bu sanat harikası tapınak ve üç saray bu yoksul Himalaya ülkesinin derin dini ve siyasi tarihine tanıklık etmiş.
Fotoğraf: imago
Pashupatinath Tapınağı
Bu Hindu Tapınağı Nepal’de kendi türünün en önemli örnekleri arasında yer alıyor. Hinduizm ve Budizm Nepal’de yüzyıllar boyunca giderek yayıldı ve 5. yüzyıldan itibaren de gösterişli tapınaklar inşa edilmeye başlandı.
Fotoğraf: picture alliance/ANN/The Star
Buda’nın doğum yeri
Nepal’de Katmandu Vadisi’nin yanı sıra üç dünya kültür mirası daha bulunuyor: Lumbini (üst resim), Chitvan Milli Parkı ve Sagarmatha Milli Parkı. UNESCO depremden sonra Lumbini’nin ne durumda oldupunu saptamaya çalışıyor. Kathmandu’nun 280 Kilometre batısında yer alan Lumbini, Buda’nın doğum yeri olarak biliniyor.
Kanada’nın Toronto kentinde yaşayan Prabhakar, "Nepal için dua" (Pray for Nepal) yazısını Facebook sayfasındaki profil ve kapak fotoğrafı yapmış. Nepalli Prabhakar, sosyal paylaşım ağını, endişeli arkadaşlarına ailesinin güvende olduğunu bildirmek için kullanıyor. Prabhakar, pazar günü "Ailem Nepal’de güvende. Ama güvende olan diğer herkes gibi onlar da sürekli korku içerisinde" ibarelerini paylaştı.
Washington’da Dünya Bankası’nda çalışan genç Nepalli Ravi de Katmandu çevresinde insanların yemek, içme suyu ve kalacak yer bulabileceği mekanların listesini yayınladı.
Twitter’da da Nepal için yardımlar organize ediliyor. Örneğin bir gazeteci Twitter’da Nepal’de ulaşılabilecek acil telefon numalarını paylaştı.
Karşılıklı yardımların dışında Facebook ve Twitter acı paylaşımında da sınır tanımıyor. Sosyal paylaşım platformlarında konuya dair sayısız yorum ve görüş okumak da mümkün.
Dev firmalardan yardım
Sosyal paylaşım platformlarının arka planındakiler ise kullanıcıların işaretlerini çabucak okumuş görünüyor. Facebook, kriz bölgesindeki insanlarla iletişim kurmayı sağlayan "Güvenlik Durumu Kontrolü" (safety check) adlı uygulamayı kullanıma açtı. Kullanıcı bir tık ile kriz bölgesinde mi yoksa güvende mi bulunduğunu belirtebiliyor. Ayrıca kullanıcı, diğer kullanıcıların da güvende olup olmadığını ya da deprem bölgesindeki aradığı arkadaşlarını işaretleyebiliyor.
Bilişim devi Google da "Kişi Bulucu" (person finder) adlı uygulamasını aktifleştirdi. İnsanlar bu uygulamayı hem kayıpları aramak için hem de onlar hakkında bilgi paylaşmak için kullanabiliyor. Google platformunda kayıp arayan kullanıcılar, aradıkları kişinin fotoğrafını ve en son nerede gördüklerini paylaşabiliyor.
Google, Kişi Bulucu hizmetini ilk kez 2010 yılında Haiti depreminde kullandı. O dönemden bu yana da bilişim devi, doğal afetlerde bu uygulamayı hizmete açıyor. Google bu hizmeti, Japonya'daki Fukuşima nükleer felaketinin yanı sıra Van depreminde de kullanıma sunmuştu.
Google farklı veri bankalarını da taradığı için, kullanıcının kayıp yakınlarını bulmak için birçok farklı platformda tek tek arama yapması gerekmiyor.
