Bu yıl Nobel Ekonomi Ödülü'nün sahipleri "kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkilerine" dair çalışmalarından ötürü Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson oldu.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basın toplantısında Acemoğlu, Johnson ve Robinson'un "sosyal ve ekonomik kurumlar ile refah arasındaki ilişkiye ve bunun uluslar arasındaki zenginlik farklılıklarına etkisine" dair çalışmaları nedeniyle ödüle layık bulundukları açıklandı.

Nobel Ödülü kazananlara altın madalyanın yanı sıra bir milyon dolar para ödülü de veriliyor. Para ödülü, Acemoğlu, Johnson ve Robinson arasında paylaştırılacak. 

Acemoğlu'ndan ilk tepki: "Harika bir haber"

ABD'nin saygın üniversitelerinden Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) profesörlük yapan İstanbul doğumlu Acemoğlu, ödülü kazandığını öğrendikten sonra yaptığı ilk açıklamada, "Gerçek bir şok ve harika bir haber" dedi.

Nobel Ekonomi Ödülü, bilim insanı Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine verilen orijinal beş ödül arasında yer almıyor. Fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp ödüllerinden farklı olarak İsveç Merkez Bankasının (Sveriges Riksbank) ısrarı ve bağışı sayesinde daha geç bir tarihte oluşturulan ve tam adı Sveriges Riksbank Ödülü olan ekonomi kategorisinin kazananları,  tıpkı diğer ödüller gibi Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından seçiliyor.

Geçen yıl Harvard Üniversitesi profesörü Claudia Goldin, eşitsizlik ve kadının istihdama katılımına odaklanan araştırmaları sayesinde ödüle layık görülmüştü. 

Ekonomi ödülü ile bu yılki Nobel sezonu tamamlanırken, Edebiyat Nobeli'nin sahibi Güney Koreli Han Kang 2024'ün ödül kazanan tek kadın ismi oldu. Kazananlar ödüllerini 10 Aralık'ta yapılacak törenle alacak.

Acemoğlu Nobel kazanan Türkiye kökenli üçüncü kişi olurken; daha önce yazar Orhan Pamuk 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nün, bilim insanı Aziz Sancar ise 2015'te kimya dalında Nobel Ödülü'nün sahipleri olmuştu.

Daron Acemoğlu kimdir?

Ermeni bir anne-babanın çocuğu olarak 1967'de İstanbul'da doğan Acemoğlu lise yıllarının sonuna kadar bu kentte yaşadı. Galatasaray Lisesinden mezun olduktan sonra üniversite eğitimini İngiltere'de sürdüren Acemoğlu yüksek lisans ve doktora eğitimini London School of Economics'te tamamladı. Sonrasında ABD'de MIT Ekonomi Bölümünde çalışmaya başladı.

Acemoğlu, 2013'te "klasik büyüme ve kalkınma teori ve modellerine farklı bir perspektifle yaklaşımı nedeniyle" Sosyal Bilimler dalında dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün elinden Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'nü almıştı.

Mart 2011'de dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Paris'teki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Daimi Temsilciliği için Daron Acemoğlu'na teklif ilettiklerini açıklamış, ancak kendisinin "akademik çalışmalar dolayısıyla en azından şimdilik" bunu kabul edemeyeceği yanıtını verdiğini anlatmıştı.

Eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da Aralık 2022'de Daron Acemoğlu'nun ismini iktidara gelmeleri halinde ekonomi politikalarını belirleyecek "siyaset üstü beyin takımı" dediği 70 kişilik uzman ekip arasında saymıştı.

Acemoğlu ve beraber Nobel kazandığı James Robinson, Türkçe'de "Ulusların Düşüşü" ve "Dar Koridor" adlarıyla basımı yapılan çok satan kitapların yazarı.

DW,AFP,Reuters/ MUK,JD

 

DW Türkçe'ye sansürsüz nasıl erişebilirim?