Polonya Seçim Komisyonu (PKW) Pazartesi günü yaptığı açıklamada, sağcı-muhafazakar ve AB karşıtı aday Karol Nawrocki'nin Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunun galibi olduğunu duyurdu. Buna göre Nawrocki oyların yüzde 50,89'unu aldı. Rakibi, liberal-muhafazakar ve Avrupa yanlısı Rafal Trzaskowski ise yüzde 49,11'de kaldı. Nawrocki, görevine Ağustos ayında başlayacak. Mevcut Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, iki dönem görev yaptıktan sonra tekrar aday olamadı.

Nawrocki kimdir?

Üç çocuk babası Nawrocki 1983 doğumlu. Danzig (Gdansk) Üniversitesi'nde tarih okuyan muhafazakar politikacı, aynı zamanda eski amatör sporcu.

2021 yılından bu yana Ulusal Anma Enstitüsü Direktörlüğü yaptı. Sağcı-muhafazakar ana muhalefet partisi Hukuk ve Adalet (PiS) onu "parti dışı, partiler üstü, bağımsız ve halkın adayı" olarak lanse ettiyse de seçim kampanyası PiS tarafından finanse ve organze edildi. Vaatlerini içeren programının da yine PiS'in progamıyla örtüştüğü dikkat çekti.

Zaferini ilan eden muhafazakar-sağcı Nawrocki, "Tüm vatansever tarafları birleştirmeyi başardık" diyerek, hedefinin "göçmensiz bir Polonya" olduğunu söyledi. Onu destekleyen PiS'in lideri Jaroslaw Kaczynski de seçim sonuçlarının açıklanmasından hemen sonra tepkisini, "Haklı olduğumuz için kazandık" sözleriyle dile getirdi.  

Nawrocki'nin zaferinde, ikinci turda farklı gruplarca desteklenmesi de etkili oldu. Aşırı milliyetçi ve ekonomik olarak liberal kanatta yer alan Konfederasyon Partisi ile aşırı sağcı ve antisemit politikacı Grzegorz Braun'un destekçilerinin büyük kısmının da oylarını Nawrocki'ye verdiği haber veriliyor. 

Varşova'nın liberal Belediye Başkanı yenildi

Nawrocki'nin rakibi ve seçimlerin mağlubu Rafal Trzaskowski ise Başbakan Donald Tusk'ın liberal-muhafazakâr partilerden oluşan Sivil Koalisyon (KO) adına yarıştı. 53 yaşındaki Varşova Belediye Başkanın yenilgisi Tusk hükümeti için ağır bir darbe oldu.

Nawrocki, seçim kampanyası boyunca görevden ayrılacak olan ana muhalefetin destekçisi Cumhurbaşkanı Andrej Duda'nın Avrupa yanlısı Tusk hükümetini engelleme politikasını sürdüreceğini ortaya koydu. Duda, son bir buçuk yıldır hükümetin hazırladığı reformları, özellikle de hukukun üstünlüğünün yeniden tesisini sağlayacak düzenlemeleri veto hakkını kullanarak engelliyor.

Siyaset bilimci Barbara Brodzinska-Mirowska, TVN kanalına verdiği demeçte, "Nawrocki iç siyasette el frenini çekecek ve hükümetin işini zorlaştıracak" öngörüsünde bulundu. 

Tusk hükümetine ağır darbe

Tahminlere göre Nawrocki sadece iç siyasette değil, dış politikada da hükümetin hareket alanını daraltacak. Polonya Anayasası'na göre, Polonya Cumhurbaşkanı Silahlı Kuvvetler'in başkomutanı olduğu kadar dış politikada da ağırlığı olan bir konuma sahip. Nawrocki'nin dış politikaya ilişkin genel duruşu da mevcut Tusk hükümetinin çizgisiyle çelişiyor.

Seçimlerin galibi Nawrocki, kampanyası sırasında Ukrayna'nın NATO'ya üyeliğine karşı çıktı ve AB üyeliğini de belirli koşullara bağladı. Güvenlik politikasında tek taraflı olarak Trump'ın ABD'sine yaslanan Nawrocki, AB'ye karşı şüpheci ve destekçisi PiS gibi Alman hükümetine de güvensiz. İkinci Dünya Savaşı'nda Hitler Almanya'sının yaptıkları nedeniyle muhafazakar sağcı PiS hükümetinin sürekli dillendirdiği gibi Nawrocki de savaş tazminatı taleplerini sürdürmeyi istiyor.

Sosyolog Robert Sobiech, Polonya'da da ikinci bir Macaristan vakası yaşanabileceğini belirtiyor. Ona göre Nawrocki ile Polonya Avrupa'dan uzaklaşacak ve belki de PiS'in aşırı sağcı Konfederasyon Partisi ile birlikte 2027'de yeniden iktidara gelmesi muhtemel hale gelecek.

Başabaş yarış duygu dalgalanmasına neden oldu

Birbirine çok zıt pozisyonları savunan iki aday, sandıkların kapanmasının ardından yoğun bir duygu dalgalanması  yaşadı, nitekim ilk tahminler, Trzaskowski'yi yüzde 50,3 ile seçimlerin galibi olarak  gösterdi. Nawrocki ise yüzde 49,7 oy oranında görüldü. Bunun üzerine Trzaskowski, "Kazandık" diyerek, programını hemen uygulamaya başlayacağını ve kendisine oy vermeyenlere de elini uzatacağını duyurduysa da sevinci kısa sürdü. Yaklaşık iki saat sonra sandıklardan gelmeye başlayan sonuçlar sıralamayı tersine çevirdi.

İlk analizler, muhafazakar-sağcı Nawrocki'yi özellikle erkeklerin ve 29 yaşına kadar olan gençlerin seçtiğini, kadınların ve yaşlıların ise Trzaskowski'yi tercih ettiğini gösteriyor.

Skandallar Nawrocki'ye zarar vermedi

2021'den beri Ulusal Anma Enstitüsü (IPN) başkanı olan Nawrocki'ye karşı son aylarda medyada ciddi iddialar yer aldı. Sağcı ve şiddet yanlısı eğilimleriyle tanınan holigan çevreleri ve yeraltı dünyasından kişilerle temasları öne sürüldü. Gdansk'ta ekonomik durumu iyi olmayan, alkol bağımlısı bir adamı dolandırmak suretiyle bir konutu ele geçirdiği iddia edildi.

İki futbol kulübünün taraftarları arasında kararlaştırılan danışıklı bir toplu kavgaya katıldığını ise kendisi de itiraf etti. ONET platformunda Nawrocki'nin öğrencilik yıllarında bir güvenlik şirketinde çalışırken, Polonya'nın Baltık Denizi kıyısındaki Sopot'taki (Zoppot) lüks bir otelin misafirleri için seks işçileri temin ettiği de iddia edildi.

Araştırmacı gazetecilerin ortaya çıkardığı bu bulgular Nawrocki'ye zarar vermedi. Yayıncı Slawomir Sierakowski, "Bumerang etkisiyle karşı karşıyayız" dedi. Ona göre medyadaki Nawrocki'ye yönelik olumsuz haberler onunla dayanışma duygusunu güçlendirdi.

"Rzeczpospolita" gazetesinden Jacek Nizinkiewicz'in yorumuna göre ülkede yaşanan "siyasi bir deprem" ve 20 yıllık kutuplaşmanın yol açtığı uçurumu yeni Cumhurbaşkanı da kapatamayacak ve ülke sükunete dönmeyecek.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?