Polonya'da 18 Mayıs'ta yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda beklenenden daha yakın sonuçlar ortaya çıktı. Avrupa Birliği (AB) yanlısı Varşova Belediye Başkanı Rafal Trzaskowski oyların yüzde 31,36'sını alırken, Avrupa'ya kuşkuyla yaklaşan Karol Nawrocki'nin oyları yüzde 29,54 ile rakibinin hemen arkasında geldi. Bugün düzenlenen ikinci turun sonuçları ülkenin gideceği siyasi yön açısından belirleyici olacak.

İkinci tur öncesinde yapılan son seçim anketleri iki adayın oy oranının başa baş olduğunu gösteriyor. Buna göre, liberal-muhafazakâr partilerin oluşturduğu Sivil Koalisyon'un (KO) adayı Trzaskowski'nin oy oranı yüzde 50,6 ve milliyetçi-muhafazakâr çizgideki Hukuk ve Adalet partisinin (PiS) adayı Nawrocki'nin oyları ise yüzde 49,4 düzeyinde. Kararsız seçmenlerin oranının ise yüzde 8 civarında olduğu tahmin ediliyor. İkinci tur öncesinde iki aday da kararsız seçmenlerin desteğini kazanmayı hedefliyor.

Vatanseverler Yürüyüşü ile gövde gösterisi

2018'den bu yana Varşova Belediye Başkanlığı görevini yürüten 53 yaşındaki Trzaskowski'ye Başbakan Donald Tusk'ın hükümetini oluşturan tüm koalisyon ortakları destek veriyor. Deneyimli bir siyasetçi olan Trzaskowski bakan ve Avrupa Parlamentosu milletvekili olarak da görev yapmıştı.

Trzaskowski'nin geçen Pazar günü başkentte düzenlediği "Vatanseverler Yürüyüşü" adlı büyük mitingde konuşan Polonya Meclis Başkanı ve Hristiyan Demokrat çizgideki Polonya 2050 partisi üyesi Szymon Holownia, desteğini "Rafal, bu seçimi bizim için kazan ve Polonya'yı değiştir" ifadeleriyle dile getirdi. Yeni Sol Partisi'nden Magdalena Biejat ise "Kahverengi ile rengarenk bir Polonya arasında seçim yapıyoruz" diyerek seçmenleri Trzaskowski'ye oy vermeye çağırdı. Her iki siyasetçi de seçimlerin ilk turunda elenmişti.

Trzaskowski mitingde ayrıca Romanya'nın yeni seçilmiş Cumhurbaşkanı Nicusor Dan'ı da ağırladı. Dan, Polonya'daki seçmenlere seslenerek "Bir hafta önce Romanya kazandı, bir hafta sonra Polonya kazanacak" dedi.

Konuşmasında ülkede reformların hızla hayata geçirilmesini sağlayacağı sözü veren Trzaskowski, Polonya'nın Avrupa'nın en güçlü ülkelerini geride bırakmasını hedeflediklerini söyledi.

Polonya'da Ekim 2023'te yapılan parlamento seçimleri sonrasında pek çok seçmen Donald Tusk liderliğindeki Avrupa yanlısı hükümeti seçim vaatlerini yerine getirmediği için eleştiriyor. Üçüncü kez aday olmayan milliyetçi-muhafazakâr Cumhurbaşkanı Andrzej Duda'nın birçok yasayı bloke etmesi Tusk hükümetinin vaatlerini yerine getirmemesine neden oldu.

Varşova Belediyesi mitinge yaklaşık 140 bin kişinin katıldığını belirtirken, Trzaskowski'nin ekibi bu sayıyı 500 bin olarak açıkladı.

Nawrocki'den "Büyük Polonya" vaadi

Trzaskowski'nin mitingiyle aynı gün ve sadece birkaç yüz metre ötede, rakibi Karol Nawrocki de "Polonya İçin Yürüyüş" adını verdiği mitingde destekçileriyle buluştu. Polonya'nın eski milliyetçi Cumhurbaşkanı Jaroslaw Kaczynski ile PiS partisinden siyasetçilerin de katıldığı yürüyüş "Önce Polonya" sloganıyla gerçekleşti.

2021'den bu yana Ulusal Hafıza Enstitüsü'nün yöneticiliğini yapan tarihçi Nawrocki siyasette yeni bir isim. Hiçbir partiye üye olmayan 42 yaşındaki Nawrocki bu mitingde yaptığı konuşmada Polonya için vizyonunu bir kez daha ortaya koydu. Varşova Kraliyet Sarayı önünde toplanan kalabalığa "Büyük ve güçlü bir Polonya geliyor" diye seslenen Nawrocki, "Hristiyan kimliğimizle tanımlanan ulusal birliğimizi savunacağız. Kaçak göçmen istemiyoruz" diye konuştu. Nawrocki, "Ben de sizden biriyim. Sizin sesinizim" ifadelerini kullandı. Polis verilerine göre mitinge yaklaşık 50 bin kişi katıldı.

Polonya'da cumhurbaşkanının yetkileri sınırlı olmakla birlikte, ordunun başkomutanı sayılıyor, dış politikaya yön veriyor ve yasa çıkarma veya yasaları veto etme hakkına sahip bulunuyor.

Mentzen etkisi: Aşırı sağcı denge unsuru

Trzaskowski ve Nawrocki başa baş bir seçim mücadelesi yürütürken, seçimlerin ilk turunda yüzde 15'e yakın oy alarak üçüncü olan aşırı sağcı Slawomir Mentzen'in ikinci turda kritik bir rol oynayabileceği düşünülüyor. Genç seçmenlerden aldığı destekle dikkatleri üzerine çeken Mentzen, şimdi beklenmedik başarısından siyasi kazanç elde etmeye ve aşırı sağcı partisi Özgürlük ve Bağımsızlık Konfederasyonu'nun 2027 parlamento seçimlerine güçlü bir başlangıç yapmasını sağlamaya çalışıyor.

Mentzen, hem Trzaskowski hem de Nawrocki'yi YouTube kanalına davet etti ve hazırladığı "sekiz maddelik plan" üzerine her biriyle ayrı ayrı söyleşi gerçekleştirdi.

Söz konusu planda vergilerin artırılmaması, para birimi olarak Euro'ya geçilmemesi, Avrupa Birliği'ne (AB) yeni yetkiler verilmemesi ve Ukrayna'nın NATO üyeliğine karşı çıkılması gibi maddeler yer alıyor. Nawrocki planı imzalarken Trzaskowski imza atmayı reddetmesi, iki adayın Polonya'nın geleceğine ilişkin vizyonunu ortaya koydu.

Seçim nasıl sonuçlanabilir?

Polonya'da siyaset bilimciler, seçimin nasıl sonuçlanacağı yönünde bir tahmin yürütmekte zorlanıyor. Siyaset bilimci Anna Materska-Sosnowska, "Kararını vermemiş olanlar ve ilk turda oy kullanmayanlar seçim sonucunu belirleyecek" değerlendirmesini yaptı.

Siyaset bilimci Olgierd Annusewicz ise geçen hafta sonu düzenlenen mitinglerin bir "güç gösterisi" olduğunu belirterek, şunları söyledi:

"Bu güç gösterisi berabere bitti. Her iki taraf da çok sayıda insanı harekete geçirebildi. Düello sürüyor. Şu anda taraflardan birinin önde olduğunu söylemek mümkün değil."

Polonya'da yayımlanan gazete Rzeczpospolita ise seçim sürecinde son viraja girilirken şu yorumu yaptı:

"Varşova Belediye Başkanı seçim kampanyasının son bölümünden memnun olabilir. Ancak ikinci turun sonucundan memnun kalıp kalmayacağı Pazar günü belli olacak."

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?