Bir Rus avcı bombardıman uçağının Suriye sınırında Türk jetleri tarafından düşürülmesinin üzerinden tam bir yıl geçti. Rusya uçağın düşürülmesine son derece sert tepki gösterdiyse de Moskova ile Ankara arasındaki gerginlik uzun sürmedi.

Vladimir Jirinovski'nin Türkiye ziyareti her iki ülkenin Rus uçağının düşürülmesiyle başlayan olumsuz gelişmeye son noktayı koymak istediğini gösteriyor. Rus liberal demokratlarının lideri Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı ile yaptığı buluşmada Rusya ile Türkiye arasındaki yakınlaşmayı övdü ve ‘Türkiye sahillerinin yakında Rus turistlerle dolacağını' söyledi.

Aynı Jirinovski bir yıl önce Türkiye'yi ‘bir numaralı düşman' ilan etmiş, hatta İstanbul'a atom bombası atma tehdidinde bulunmuştu. Rus politikacı katıldığı bir televizyon programında pilotlardan birinin öldüğü uçak düşürme olayından söz ederken, ‘Türkler bizden zaten hep nefret etmişlerdir' diye bağırmıştı.

‘Teröristlerin işbirlikçisi'

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 24 Kasım 2015'te sert tepki göstermiş ve uçağın düşürülmesiyle ilgili olarak, ‘teröristlerin işbirlikçileri tarafından sırtlarından bıçaklandıklarını' söylemiş ve Türkiye'nin Kuzey Atlantik İttifakı üyeliğine atıfta bulunarak, ‘yoksa NATO'yu terör milisi IŞİD'in hizmetine mi verdiniz?' diye sormuştu. Türkiye'nin hava sahasının Rus uçakları tarafından ihlal edilmesini defalarca protesto etmiş olmasına rağmen Putin hadiselerin böyle bir gelişme göstereceğini tahmin etmemiş gibi davranmıştı.

Rusya Devlet Başkanı olayın ikili ilişkiler açısından ‘ciddi sonuçlar' doğuracağını duyurmuş, karşılıklı vize muafiyetini askıya almış, taze sebze ve meyve ithalatını durdurmuş ve Türkiye'ye charter uçuşlarını yasaklayarak, milyonlarca Rus turistin Türkiye'de tatil yapmasını önlemişti. Türk Akımı boru hattıyla Akkuyu nükleer enerji santrali projeleri de dondurulmuştu.

Kısa bir aralıktan sonra Putin Türkiye'yi suçlamaya devam etmiş ve 30 Kasım'da, katıldığı Paris'teki iklim konferansında ‘Türkiye'nin IŞİD ve diğer terör örgütlerinden yüksek miktarda ham petrol satın aldığını' öne sürmüştü. Kremlin lideri ‘Rusya'nın petrol ticaretinde rahatsız edici faktör olarak görüldüğü için savaş uçaklarına saldırıldığını' da sözlerine eklemişti.

Kış ortasında buz tutan ilişkiler

Putin 3 Aralık'ta Rusya parlamentosunun her iki kanadına hitaben yaptığı konuşmada ‘teröristlerle işbirliği yapılmasını hiçbir zaman unutmayacaklarını' ve ‘dürüst, çalışkan ve yetenekli Türk halkını iktidardaki elitlerle bir tutmadıklarını', ifade etmişti. Birçok gözlemciye göre Putin en ağır suçlamasını şu cümleye sığdırmıştı: "Anlaşılan Allah iktidardaki kliği cezalandırmak için akıllarını başlarından almış.”

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geçen yılın Aralık ayında düzenlediği basın konferansında ‘şimdiki Türk hükümetiyle anlaşmalarının neredeyse ya da hiç mümkün olmadığını' söylemişti. Gerginlik kış ayları boyunca devam etti. İlkbahar geldiğinde ise her iki taraftan yapılan açıklamalar da arayı düzeltme arzusunu yansıtıyordu. Putin bu yılın Nisan ayında Atina'ya yaptığı ziyaret sırasında ‘eski ilişkileri yeniden canlandırmayı kendilerinin de arzu ettiklerini' belirtmiş, ancak Türkiye'nin uçak düşürme olayından dolayı özür dilemesini şart koşmuştu.

Erdoğan'ın buzları eriten mektubu

27 Haziran'da Putin ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir mektup göndererek Rus uçağının düşürülmesinden ve pilotun ölmesinden dolayı özür dilediğini' açıkladı. O andan itibaren aradaki buzlar erimeye başladı. İki gün sonra liderler bir telefon görüşmesi yaptılar. Putin, ‘Türkiye ile ekonomik ve ticari ilişkilerin düzeltilmesi' için hükümete direktif verdi. 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Putin Erdoğan'ı arayarak ‘yanlarında' olduklarını aktardı.

İlk buluşma 9 Ağustos'ta Putin'in memleketi St. Petersburg'da yapıldı. Rusya Devlet Başkanı, ‘İkili ilişkilerde gerçekten zor bir dönemi geride bıraktıklarını' belirtti ve "Türk ve Rus halklarının hayrına zorlukları geride bırakmayı arzuluyor ve Türk dostlarımızın da aynı arzu içinde olduklarını hissediyoruz” dedi.

Türk Akımı'ndan hava savunmasına

Yaz aylarında Türkiye'ye giden Rus turistlerin sayısı artmaya başladı. Türkiye ve Avrupa'ya doğal gaz taşıyacak olan Türk Akımı nakil boru hattı sözleşmesi İstanbul'da imzalandı. 2018 yılında da Akkuyu nükleer enerji santralinin inşasına başlanacak. Rus ve Türk Genelkurmay Başkanlığı temsilcileri karşılıklı ziyaretlerde bulunurken Rusya, NATO üyesi Türkiye'ye, başta hava savunma silahları olmak üzere savunma sanayisinde işbirliği önerdi.

Putin, Türk yönetimini teröristlerin işbirlikçisi olmakla suçladığını artık hatırlamıyor. En azından bunu açıkça dile getirmiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Roman Goncharenko