Uluslararası kamuoyunun gözü, Rusya ile Ukrayna arasındaki kritik görüşmelere ev sahipliği yapması beklenen İstanbul'a çevrildi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna ve Avrupalı müttefiklerinin 30 günlük ateşkes önerisine karşılık olarak Ukrayna ile 2022 yılında kesintiye uğrayan doğrudan müzakerelere "hiçbir ön koşul olmaksızın" 15 Mayıs Perşembe günü İstanbul'da yeniden başlanmasını teklif etti.

Bu teklife olumlu yaklaşan Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy Perşembe günü İstanbul'da olacağını ve Putin'i bekleyeceğini söyledi.

Hatta Ortadoğu turuna hazırlanan ABD Başkanı Donald Trump da olası bir Putin-Zelenskiy görüşmesi durumunda İstanbul'a gidebileceğini duyurdu. Hafta sonunda Kiev'de Zelenskiy'le görüşen Almanya, Fransa, İngiltere ve Polonya liderlerinin gündeme getirdiği ve 12 Mayıs'tan itibaren 30 gün süreyle ateşkes ilan edilmesini öngören plana Trump da destek veriyor.

Ancak Kiev ve Batılı müttefiklerinin ateşkes önerisine henüz yanıt vermeyen Putin'in İstanbul'daki görüşmeye katılıp katılmayacağı belli değil.

DW'nin edindiği bilgiye göre, Zelenskiy uluslararası kamuoyuna barış için istekli olan tarafın kendisi olduğunu bir kez daha göstermek için her hâlükârda İstanbul'a gidecek. Ancak Zelenskiy'in bir danışma bugün yaptığı açıklamada, Ukrayna liderinin Putin dışındaki bir Rus heyeti üyesiyle görüşmeyeceğini duyurdu. Hemen ardından Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak da "Putin Türkiye'ye gelmeyi reddederse; bu, Rusya'nın bu savaşı bitirmek istemediğinin, herhangi bir müzakereye de hazır veya hevesli olmadığının kesin göstergesi olacak" açıklamasını yaptı.

Neden İstanbul?

Kiev merkezli düşünce kuruluşu Penta'nın direktörlüğü yapan siyaset bilimci Volodimir Fesenko'ya göre, Putin'in müzakere yeri olarak İstanbul'u seçmesininse bir nedeni var. DW'ye konuşan Fesenko, oyunun kendi kurallarına göre oynanıp ilerlenmesi için hızla ilk hamleyi yapmak isteyen Putin'in bu yüzden müzakere yeri olarak İstanbul'u önerdiğini iddia etti.

Rus liderin İstanbul tercihini, Ukrayna'nın teslim olmasını talep ettiği 2022 müzakerelerine bir gönderme olarak yorumlayan Fesenko, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Putin'in mantığına göre bu, görüşmelerin Rusya'nın şartları esas alınarak yürütülmesi gerektiğine dair bir hatırlatma anlamına geliyor" dedi.

Putin'in bu teklifle Ukrayna'yı bir tuzağa çekmeye çalıştığını savunan Fesenko, Kiev'in sonuçta müzakereleri ve ABD'nin desteğini reddemeyeceğinin açık olduğunu belirtti.

Putin Trump'a mı oynuyor?

Aslında Putin'in teklifinin ne Ukrayna'ya ne de Avrupalı liderlere yönelik olduğunu, esasen ABD Başkanı'na hitaben yapıldığını iddia eden Ukraynalı siyaset bilimci, Rusya Devlet Başkanı'nın "Trump'ın ilgisini çekme amaçlı bir oyun" başlattığını öne sürdü.

Putin için Trump'la müzakere ihtimalini canlı tutmanın çok önemli olduğunu belirten Fesenko, eğer böyle bir durum olmasaydı Ukrayna ile savaşı sonlandırmaya yönelik görüşmelerin de gündeme gelmeyeceğini savundu.

DW'ye konuşan Ukraynalı uzmanlar, Kiev yönetiminin Putin'in kurduğu "tuzağı" kendi lehine kullanmak için elinden geleni yapması gerektiğine inanıyor.

"United Ukraine" düşünce kuruluşundan dış politika uzmanı Dimitro Levus "Bu görüşmelere katılıma imkân tanıyacak bir müzakere formatı bulmak lazım. Ama öyle bir şekilde olmalı ki Ukrayna ateşkes ve barış konusunda iyi niyet eksikliğiyle suçlanamasın. İstanbul'daki bu görüşmelerin formatını genişletme konusunda ısrarcı olmalıyız çünkü Avrupa'nın güvenliği tehlikede. Ama Trump için öncelikli amaç, şartlar ne olursa olsun, mümkün olduğunca çabuk bir şekilde savaşı bitirmek ve kendini temize çıkarmak" yorumunda bulunuyor.

Trump Rusya konusunda fikrini değiştirir mi?

Dış politika ve güvenlik alanındaki bir başka Kiev merkezli düşünce kuruluşu Ukrainian Prism'in Kuzey Amerika Program Direktörü Oleksandr Krayev, Rus tarafının İstanbul'da geçmişteki söylem ve taleplerini yeniden ortaya koyacağı görüşünde.

Krayev, Ukrayna'nın Avrupalı ortakları ve ABD, Kiev'e Rusya'nın tüm taleplerini bir kez daha reddetmesine imkân tanıyacak bir gelecek perspektifi ve destek sunduğu takdirde, Ukrayna'nın Putin'in şartları doğrultusunda müzakere etmesine gerek bile kalmayacağını düşünüyor.

Ancak Batılı ülkeler Kiev'e bu desteği vermezse, Ukrayna'nın bir ateşkese ulaşmak ve bunu sürdürebilmek için sadece müzakere yapmış olmak adına müzakere etmek zorunda kalacağını öne süren Krayev, "Ruslar bu müzakereleri berbat ederse, muhtemelen ABD Başkanı Trump için geri dönüş yolu kapanacak. Rusları 'ezmek' zorunda kalacak. Aksi takdirde zayıf biri olarak görülecek. Şu anda bu müzakerelerin başlamasına ve başarıya ulaşmasına çok fazla ağırlık vermiş durumda. Hem kendi imajı hem de politikası açısından. Hatta ekonomik olarak da" değerlendirmesinde bulundu.

Ukraynalı uzman, Rusların müzakereleri şu an kesmesi durumunda ise Kiev başından beri çok daha yapıcı bir duruş sergilediği için baskı altına alınacak tarafın Moskova olacağını savundu.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?