Putin ve Erdoğan: Vilnius sonrası ilk temas
1 Ağustos 2023
Suudi Arabistan, Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk girişimlerinde bulunurken Türkiye-Rusya ilişkilerinde ise kritik bir dönem yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye'nin Vilnius'taki NATO Zirvesi'nde İsveç'in üyeliğine ilkesel olarak onay vermesinin ardından ilk kez yarın bir görüşme gerçekleştirecek.
Erdoğan ile Putin telefonla en son 24 Haziran'da Kurban Bayramı sırasında görüşmüş, bu görüşmede o dönemde Wagner Grubu'nun Rusya'da çıkardığı karışıklık ele alınmıştı.
Moskova, Erdoğan'ın NATO'nun 11-12 Temmuz'daki Vilnius zirvesinde İsveç'in Rusya'ya karşı güçlenmeye çalışan İttifak'a katılımına yeşil ışık yakmasına karşı mesafeli bir açıklama yapmıştı. Türkiye'nin NATO'ya karşı yükümlülükleri olduğuna dikkat çeken Kremlin sözcüsü, İsveç'in NATO üyeliğinin Rusya açısından olumsuz sonuçlar doğuracağının da altını çizmişti. İsveç'in NATO'ya üye olabilmesi için tüm ittifak üyelerinin onay vermesi gerekiyor.
TBMM'deki onay sürecinin nasıl ilerleyeceği ile ilgili Meclis'in yeniden açılacağı sonbahar bekleniyor.
Vilnius öncesinde Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin Türkiye ziyareti ve Rusya'nın "terörist" olarak nitelediği Ukraynalı Azov komutanlarının Ukrayna'ya gönderilmesi de iki ülke arasında soğuk rüzgarlar esmesine neden olmuştu.
Son yüz yüze görüşme Ekim 2022'deydi
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından denge politikası takip eden ve Batı'nın uyguladığı yaptırımlara uymayan Türkiye, Rusya ile de sürdürdüğü yakın ilişki ile hem zor durumdaki ekonomi açısından bazı kazanımlar elde etti hem de tahıl koridoru anlaşmasının hayata geçmesinde rol oynayarak etkili oldu.
Bu kapsamda da Erdoğan ile Putin sık sık telefonla konuştu ve zaman zaman Soçi'de bir araya geldi. İki liderin son yüz yüze görüşmesi 13 Ekim 2022'de Astana'da düzenlenen Asya'da İş birliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı'nın (CICA) 6. Zirve marjında olurken ikili temelde planlanan son görüşme ise bir yıl önce 5 Ağustos 2022'de gerçekleşti.
Tahıl anlaşmasının geleceği ve yüz yüze görüşme takvimi
Erdoğan ile Putin'in yapacağı telefon görüşmesi Vilnius sonrası ilk temas olmasının yanı sıra tahıl koridoru anlaşmasının yeniden işlerlik kazanıp kazanmayacağı açısından da kritik önemde.
Telefon görüşmesinde Erdoğan ile Putin'in bir sonraki yüz yüze görüşmesinin takvimi ve yerinin de belirlenmesi bekleniyor.
Putin yaptığı bir açıklamada Erdoğan'ın kendisini 14 Mayıs seçimi öncesinde Türkiye'ye davet ettiğini ancak "iç siyasi süreci etkilemeye yönelik bir girişim olarak algılanabileceği" gerekçesiyle bu ziyareti gerçekleştirmediğini belirtmişti. Putin, 27 Nisan'daki Akkuyu törenine de davet edilmesine karşın gelmemiş ve video konferansla katılmıştı.
Görüşmenin Türkiye'de mi yoksa Rusya'da mı yapılacağı konusunda henüz bir netlik bulunmazken, telefon görüşmesinde bunun da netleşmesi tahminler arasında. Putin, hafta sonu Rusya-Afrika Zirvesi'nin ardından düzenlenen basın toplantısında, ya kendisinin Türkiye'ye ya da Erdoğan'ın Rusya'ya giderek yüz yüze görüşme konusunda daha önce anlaştıklarını söyledi.
Türkiye Batı'ya mı yaklaşıyor?
Son dönemdeki bazı adımlar ve gelişmeler Türkiye-Rusya ilişkilerinin nereye evrildiği ve ekonomik zorluklar yaşayan Türkiye'nin Rusya'dan yavaş yavaş uzaklaşarak Batı'ya mı yaklaşmak istediği sorularına yol açtı.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç ise birkaç hafta önce CNN International kanalına demecinde, Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin son gelişmelerden olumsuz etkilenmediğini ifade ederek "Türkiye, NATO üyesi olarak Rusya ile ilişkisinde çok açıktı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, NATO ittifakı içerisinde devlet başkanları arasında bu meseleyi ABD'ye götüren ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile açık, şeffaf ve olumlu bir ilişki yürüten tek lider" dedi.
Suudi Arabistan'da hafta sonu Ukrayna toplantısı
Rusya-Ukrayna savaşı ve sahadaki çatışmalar devam ederken çeşitli ülkelerin ve kurumların arabuluculuk girişimleri de gündemde.
Zelenskiy'nin de çatışmaları sona erdirmeye yönelik 10 maddelik bir "barış formülü" bulunuyor. Plan, "Rus birliklerinin Ukrayna'dan tamamen çekilmesi, tüm savaş esirlerini ve sürgünleri serbest bırakması, gıda ve enerji güvenliğini sağlaması" gibi konuları kapsıyor.
Ukrayna'nın barış formülünün uygulanmasına yönelik bazı ülkelerin ulusal güvenlik danışmanlarıyla yapılacak yeni toplantı bu hafta sonu Suudi Arabistan'da düzenlenecek. Bir önceki toplantı Danimarka'da Haziran ayı sonunda düzenlenmiş ve Türkiye'den Akif Çağatay Kılıç katılmıştı.
Toplantılarda Rusya yer almazken Kremlin Sözcüsü Peskov yaptığı açıklamada "Toplantıyı yakından takip ediyor olacağız. Nelerin konuşulacağını ve amacın ne olduğunu anlamamız gerekiyor. Barışçıl bir çözüme yönelik her girişim olumlu bir değerlendirme gerektirir" derken "Batı tarafından Rusya ile savaş için kullanılan Kiev'in barış isteyemeyeceğini" de savundu.
Reuters'ın haberine göre Cidde'deki toplantı için ABD, AB, Mısır, Meksika, İngiltere, Polonya, Zambiya gibi farklı kıtalardan 30 kadar ülke ve kuruma davet gitmiş durumda.