Avrupa'da bir Schengen ülkesinden diğerine geçişte ne polis, ne de gümrük kontrolü var. Neredeyse tüm Avrupa Birliği üyeleri de, birer Schengen ülkesi. Fakat Birliğe son katılan üyeler, Romanya ve Bulgaristan, Schengen kapsamına alınabilmek için başvurularını yapmış olsalar da, umdukları gibi mart sonunda üye olamayacak gibi; zira Almanya ve Fransa süreci geçici olarak durdurdu. Bu da özellikle Rumen politikacılar arasında yoğun tepkiye yol açtı.

Şu anda Schengen kapsamında 25 ülke bulunuyor. Bunlardan Norveç, İsviçre ve İzlanda, AB üyesi değil. Birlik üyelerinden İngiltere ve İrlanda ise kendi istekleriyle Schengen kapsamı dışındalar. Romanya, Bulgaristan ve Kıbrıs, birer Schengen üyesi olabilmek için başvuruda bulundular, ancak henüz beklemedeler. 1 Ocak'tan bu yana AB dönem başkanlığını yürüten Macaristan'ın Dışişleri Bakanı Janos Martonyi, Noel öncesi yaptığı konuşmada Romanya ve Bulgaristan'ın üyeliğine açıkça destek veriyor ve "Schengen'in kapsamını genişletmek ve Romanya ile Bulgaristan'ı da buna dâhil etmek, gelecek aylarda, dönem başkanlığımızın öncelikli hedeflerindendir." şeklinde konuşuyordu.

AB Komisyonu'na mektup yazdılar

Ancak "gelecek aylar" gayet esnek bir ifade. Şu anki şartlarda, bu iki ülkenin Schengen üyesi sıfatını kazanması sonbahardan önce pek mümkün olabilecek gibi gözükmüyor. Almanya ve Fransa'nın İçişleri Bakanları, Thomas de Maizière ve Brice Hortefeux, aralık ayında AB Komisyonu'na yazdıkları mektupta, iki ülkenin Schengen kapsamına alınmasının henüz erken olacağını ifade etmişler ve buna gerekçe olarak yolsuzluk ve organize suçla mücadelede henüz istenilen sonuçların alınamamasını göstermişlerdi. Romanya Devlet Başkanı Traian Basescu ise geçen cuma günü devlet televizyonunda öfkesini dile getiriyordu:

"Sorun, Schengen kapsamına alınmamızda birkaç aylık bir gecikme değil. Sorun, yetkilerin suistimali. Ya eşit ortaklarız, ya da değiliz. Yönetimin işaret parmağıyla tek tek üye ülkeleri göstererek ‘sen dâhilsin, sen değilsin!' demesi kabul edilemez. Şimdi emsal oluşturacak bir vaka ile karşı karşıyayız. Bir üye ülke şartları yerine getiriyor, ancak başka bir üye ülke gelip ‘hayır, giremezsin, çünkü benim veto hakkım var' diyor, hem de iddialarının hiçbir hukuksal dayanağı olmadan. Bu tehlikeli bir durum. Bugün Romanya ve Bulgaristan'ın başına gelen, yarın başka bir üyenin başına gelebilir."

Alman ve Fransız bakanların mektubu, AB Komisyonu'nun adresine gönderildi. Ancak Komisyon sözcülerinden Olivier Bailly, tartışmalarda taraf olmadıklarını vurguluyor. Komisyon'un sadece gözlemci konumunda olduğunu, konuyu ne değerlendirdiklerini, ne oyladıklarını, ne de bir karar mekanizmasının işletildiğini belirten sözcü, bunun üye ülkelerin oybirliğiyle alacağı ulusal bir karar olduğunu aktarıyor.

Bükreş ve Sofya'nın taahhütleri

Ancak Komisyonun en azından dolaylı olarak etkisi var. Zira Romanya ve Bulgaristan'ın hukuk reformu ve yolsuzlukla mücadelede ne kadar yol kat ettiği, bir işbirliği ve denetleme mekanizması aracılığıyla komisyon tarafından denetleniyor. İki ülke de, Schengen üyeliğinden bağımsız olarak, 2007 başında Avrupa Birliği'ne girerken bu yönde taahhütte bulunmuşlardı. Komisyon sözcülerinden Mark Grey, şu ana kadar farklı alanlarda farklı mesafeler kat edildiğini belirtirken, özellikle bir noktanın kesin olduğunu vurguluyor ve Komisyon'un, işbirliği ve denetleme mekanizması olmadan Romanya'daki reformların mümkün olmadığı görüşünde olduğunu kaydediyordu.

Rumen Dışişleri Bakanı Teodor Baconschi ise denetleme mekanizmasının, iki konunun birbiriyle ilgisi olmamasına rağmen Romanya'yı Schengen konusunda baskı altına almak için suistimal edildiğini savunuyor. Rumen „Adevarul“ gazetesine bir demeç veren bakan, mekanizmayı tek taraflı olarak dondurma tehdidinde bile bulundu. AB Komisyonu ise, buna sadece kendilerinin karar verebileceğini bildirdi. Bükreş hükümetinin sert çıkışı, Schengen üyeliğine pek destek olacak gibi değil. Zaten diplomasi çevrelerinden sızan bilgilere göre, Almanya ve Fransa'nın da, Romanya ve Bulgaristan'ın mart sonunda Schengen kapsamına alınmasına muhalefetinde yalnız olmadıkları belirtiliyor. 24 Şubat'ta toplanacak olan AB İçişleri Bakanları Konseyi'nin bu konuda bir karar alabileceği tahmin ediliyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Christoph Hasselbach (Brüksel) / Çeviren: Aydın Üstünel

Editör: Murat Çelikkafa