Romanya, 4 Mayıs Pazar günü geçen yıl iptal edilen cumhurbaşkanlığı seçiminin tekrarı için sandık başına gidiyor. Seçim kampanyası durağan geçse de uzmanlara göre bu oylama, Romanya'nın son yıllardaki en belirleyici seçimlerinden biri olacak.

Avrupa Birliği ve NATO'nun doğu sınırında yer alan ülke, hem iç siyasi istikrarsızlık hem de Ukrayna'daki savaşın doğrudan etkileriyle karşı karşıya. Bu da seçim sonucunun yalnızca Romanya'yı değil, dış politikayı da etkileceği anlamına geliyor.

Bu seçimde Romanya'nın son diktatörü Nikolay Çavuşesku'nun Aralık 1989'da devrilmesinden ardından ilk kez aşırı sağcı bir aday öne çıkıyor. Stalinist komünist diktatör Çavuşesku 25 Aralık 1989'da eşiyle idam edilmişti.

Eski bir futbol holiganı olan 38 yaşındaki aşırı sağcı George Simion, 2019'da kurduğu milliyetçi "Rumenlerin Birlik İttifakı" (AUR) partisiyle kısa sürede yükselen bir siyasetçi oldu. Parti, Romanya sınırlarının Moldova ve Ukrayna'nın bazı bölgelerini kapsayacak şekilde genişletilmesini savunuyor. Simion, geçmişte şiddet içerikli ve azınlıklara yönelik ayrımcı söylemleri ile de dikkat çekmişti. Simion, Moldova ve Ukrayna'ya giriş yasağı bulunan tek aday konumunda. Seçim kampanyasında ise söylemini yumuşattığı ve daha geniş bir seçmen kitlesine hitap etmeye çalıştığı gözlemleniyor.

Simion'un en önemli rakibi Crin Antonescu ise Romanya demokrasisinin on yıllardır süren sefaletinin simgesi. Antonescu, Avrupa yanlısı koalisyon hükümetinin tek adayı.

Bir diğer dikkat çeken aday ise Bükreş Belediye Başkanı Nicușor Dan. Matematikçi kimliği ve teknokrat yaklaşımıyla tanınan Dan, liberal ve çevreci çizgisiyle öne çıkıyor. Daha önce  "Romanya'yı Kurtarın Birliği" (USR) adlı reformcu partinin kurucularından olan Dan, kampanyasını yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık üzerine inşa etmiş durumda.

Dan, Rusya'ya karşı daha sert bir çizgide dururken Ukrayna'ya koşulsuz destek verilmesi gerektiğini savunuyor.

Bu seçim neden önemli?

Güneydoğu Avrupa'nın en kalabalık ülkesi olan Romanya, bölgesinin en önemli Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyesi. Romanya, diğer AB ülkelerine kıyasla Ukrayna savaşının etkilerini daha hızlı ve daha fazla deneyimliyor. Bunun nedeni ise sadece AB içinde Ukrayna ile en uzun sınırı paylaştığı için değil, aynı zamanda toprakları üzerinden sık sık füzeler uçtuğu, zaman zaman insansız hava araçları (İHA) Tuna Deltası'na düştüğü ve Karadeniz'de sık sık Rusya provokasyonlarıyla da karşı karşıya geldiği için.

Tüm bunlar göz önüne alındığında da kesin olan tek çıkarım; sonuç ne olursa olsun Romanya'yı güvensiz ve zorlu bir geleceğin beklediği ve bunun da bölgesini etkileme potansiyeli taşıdığı.

Geçen yıl yapılan seçim neden iptal edildi?

Seçimlerde adayların bu şekilde olması kısmen tesadüf, kısmen de kaçınılmaz görünüyor.

Kasım 2024'te ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunu Crin Antonescu adlı siyasetçi beklenmedik şekilde kazanmıştı. Ezoterist, komplo teorisyeni, Rus yanlısı aşırı sağcı ve Romanya'daki Hristiyan Ortodoks lejyoner faşizminin savunucusu olan Antonescu'nun bu sonucu almasında özellikle TikTok'u ustalıkla kullanmasının etkili olduğu tahmin ediliyor. Ancak başarısının daha derin bir nedeni ise Rumen toplumunun ülkenin durumuna ilişkin yaşadığı hayal kırıklığıydı.

Bu sonuç kamuoyunda ve kurumlarda şaşkınlık yaratırken seçim kampanyasında yasa dışı finansman kullanıldığı ve Rusya'dan dış müdahale yapıldığı gerekçeleriyle seçim sonuçları Romanya Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Dış müdahale şüphesi üzerine soruşturmalar sürüyor, şu ana kadar yalnızca yasa dışı finansman iddiaları kanıtlanabilmiş durumda.

Georgescu bu seçimde ise adaylıktan men edildi.

Anketler ne diyor?

Bu süreç, halkın demokrasiye olan inancını daha da sarstı. Özellikle genç seçmenler arasında, "oy kullanmanın gerçekten bir fark yaratacağına" dair şüpheler yaygınlaşmış durumda. Hatta kamuoyunda, Romanya'daki siyasal sistemin "içeriği boşalmış, simülasyon bir demokrasi" olduğuna yönelik eleştiriler giderek daha sık dile getiriliyor.

Georgescu'nun yerini de başka aşırı sağcı bir figür, George Simion almış durumda.

Simion'un Rus gizli servisi FSB ve Rus-Avrasya faşizminin ideoloğu Aleksandr Dugin'in de aralarında bulunduğu Rus aşırı milliyetçilerle bağlantıları olduğundan şüpheleniliyor. Kendisini Trump destekçisi ve "Rumen demokrasisinin kurtarıcısı" olarak konumlandıran Simion, anketlere göre yüzde 30'un çok üzerinde oy alıyor. Ancak Romanya'daki anketler, sık sık propaganda amaçlı kullanıldığı için güvenilir bulunmuyor. Anketlerde ikinci sırayı eski ulusal liberal siyasetçi Crin Antonescu ve Bükreş Belediye Başkanı Nicusor Dan paylaşıyor.

Antonescu birçok ankette Dan'ın biraz önünde yer alıyor.

Mevcut anketlere göre hiçbir adayın ilk turda yüzde 50'nin üzerinde oy alması beklenmiyor. Bu da seçimin ikinci tura kalması ihtimalini güçlendiriyor. Yüksek Seçim Kurulu, olası ikinci turun 18 Mayıs'ta yapılacağını açıkladı.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?