Rusya seçimleri nasıl etkilemeye çalışıyor?
10 Eylül 2024
Geçen haftadan bu yana ABD'nin Tennessee eyaletindeki bir şirket, Amerikan soruşturma makamlarının odağında yer alıyor. Şirketin, Rus devlet yayın kuruluşu Russia Today'den (RT) "Rus hükümetinin gizli mesajlarını ihtiva eden içerikler oluşturmak ve bunları ABD kamuoyuna dağıtmak" için 10 milyon dolar aldığından şüpheleniliyor.
Bu paranın özellikle Kasım 2024'teki ABD seçimleri öncesinde göç, toplumsal cinsiyet ve ekonomi gibi konularda sağcı söylemleri teşvik eden videolar üretmek için kullanıldığı iddia ediliyor. Bu videolar daha sonra Tennessee'deki şirket için çalışan sağcı sosyal medya fenomenleri tarafından çeşitli internet platformlarında paylaşıldı. Bu fenomenlerin, söz konusu videoların Rus müdahalesiyle üretildiğinden haberdar olmadığı öne sürülüyor. Oysa videoların, iki RT çalışanı tarafından kurgulanıp üretildiği belirtiliyor.
İddianameye göre, videolarda ifade edilen görüşler "Rus hükümetinin, ABD içindeki bölünmeleri artırmaya yönelik politikasıyla uyumlu." En önemli amaçlardan birinin de "Ukrayna'da devam eden savaş gibi Rusya'nın temel çıkarlarına karşı ABD'nin muhalefetini zayıflatmak" olduğu vurgulanıyor.
Küresel çapta müdahale çabası
İnternette dezenformasyon ve komplo teorilerini araştıran Berlin İzleme, Analiz ve Strateji Merkezi'nden (CeMAS) Julia Smirnova, "Rusya, 2016 ABD ya da 2017 Fransa başkanlık seçimleri gibi demokratik ülkelerdeki seçimleri yıllardır etkilemeye çalışıyor" diyor. Ekim 2023'te ABD, dünya çapında 100 kadar "dost ülkeye" bir istihbarat raporu gönderdiğini belirten Smirnova, "Rusya'nın, dünya çapında demokratik seçimlerin bütünlüğüne olan kamu güvenini zayıflatmak için aktif olarak casusları, sosyal ağları ve devlet medyasını kullandığını" savunuyor.
Smirnova, 2020 ve 2022 yılları arasında, en az dokuz ülkede bunun gerçekleştiğini ve 17 ülkede de Rus sosyal medya faaliyetlerinin "daha az belirgin bir düzeyde olduğunu" söylüyor. Rusya'nın, Haziran 2024'te yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde etkili olmaya çalıştığına dair raporlar da mevcut.
Gözdağı, dezenformasyon, manipülasyon
2020 ve 2021'de Rus devlet medyasının, dünya çapında birçok demokratik seçimde "hile yapıldığına" dair manipülatif haberler yaydığı da iddia ediliyor. Moskova ayrıca en az iki Güney Amerika ülkesindeki seçimlerin bağımsızlığı konusunda büyük şüpheler uyandırmaya çalıştı.
CeMAS uzmanı Julia Smirnova, Rusya'nın bu amaçla çeşitli yöntemler kullandığını belirtiyor: "Örneğin, Fransa'daki 2017 seçimlerinde olduğu gibi, siyasetçilere ait yazışmaların gerçek ya da kısmen sahte belgelerle karıştırılarak yayınlandığı hacker saldırılarını organize ediyor. Bir diğer yöntem de sahte hesaplar ve Russia Today gibi güdümlü platformlar vasıtasıyla sosyal medya üzerinden kamuoyunu manipüle etmek."
"Görsel ikiz oluşturma" olarak adlandırılan yöntem, bu manipülasyon çalışmasının en önemli unsurlarından biri. Smirnova, bu yöntemi şöyle açıklıyor: "Öncelikle Batılı büyük medya kuruluşlarının 'klonlanmış web siteleri' oluşturuluyor. Spiegel, FAZ, Washington Post, FoxNews ve benzeri pek çok haber portalına şaşırtıcı şekilde benzeyen bu görsel ikizler, Rusya yanlısı içerikler üretiyor. Bunların bazıları uydurma hikâyelerden oluşurken, bazıları da Rusya'nın savunduğu ideolojileri yayan makalelerden oluşuyor. Bu sahte içeriklerin linkleri, daha sonra sosyal medyada ve haber portallarındaki gerçek makalelere yapılan yorumlarda paylaşılıyor."
Uzun vadeli hedef: Demokrasinin altını oymak
Julia Smirnova'ya göre Rus müdahalesinin amacı, sadece Ukrayna'daki savaşla ilgili Moskova yanlısı argümanları yaymak ve güçlendirmekle sınırlı değil: "Genel amaç, Rusya'nın jeopolitik çıkarlarını desteklemek ve Kremlin'in, 'Rusya'nın muhalifleri' olarak gördüğü ülkeleri istikrarsızlaştırmak. Bu amaçla demokrasilerdeki kutuplaştırıcı tartışmalar daha da körükleniyor ve bu toplumlardaki bölünmeler mümkün olduğunca daha da derinleştirilmeye çalışılıyor."
Bu amaca ulaşmak için özellikle siyasi uçlardaki parti ve platformlar da finansal olarak destekleniyor. Washington Post gazetesinde yer alan bir habere göre, 2022 yılında Arnavutluk, Karadağ, Madagaskar ve Ekvator gibi nispeten küçük ülkeler de dahil olmak üzere, dünya genelindeki 'Rusya dostu partilere' en az 300 milyon dolar aktarıldı.
Mart 2024'te Çek gizli servisi BIS, Rusya tarafından finanse edilen bir etki ağını ortaya çıkarmış ve aşırı sağcı bir parti olarak kategorize edilen Almanya için Alternatif (AfD) milletvekili Peter Bystron'a, bu ağ aracılığıyla para aktarıldığını açıklamıştı. Söz konusu ödemelerin, Prag merkezli Rusya yanlısı internet portalı "Voice of Europe" üzerinden yapıldığı öne sürülüyor. Bununla birlikte Fransa, Polonya, Belçika, Hollanda ve Macaristan'daki aşırıcı partilere de para aktarıldığı iddia ediliyor.
Her zaman başarılı olmuyor
ABD'nin Ekim 2023 tarihli istihbarat raporuna göre Rusya, iki ana hedefin peşinde: Demokratik seçimleri güvenilmez göstermek ve bu seçimler sonucunda kurulan hükümetleri gayrimeşru kılmak. En nihayetinde söz konusu demokrasileri istikrarsızlaştırarak, Rusya'nın dünya çapındaki rakiplerinin zayıflatılması amaçlanıyor.
Ancak Moskova'nın yöntemleri her zaman başarılı olmuyor. Julia Smirnova, "Örneğin ABD, geçen hafta 'görsel ikiz' oluşturmak amacıyla alınan 32 web alan adını tespit edip devre dışı bırakmayı başardı" diyor.
Berlin İzleme, Analiz ve Strateji Merkezi'nden Smirnova, son olarak şu tespiti yapıyor: "Rusya, dünya çapındaki manipülasyon kampanyalarına her yıl önemli miktarda kaynak ayırıyor. Bu girişimler çok ciddiye alınmalıdır. Ancak Rusya'nın bu girişimlerinde her zaman amacına ulaşamadığının da bilincinde olmalıyız."