Ukrayna ve Rusya heyetlerinin 17 günlük arayla İstanbul'da gerçekleştirdikleri ikinci toplantı sona erdi. Taraflar, 16 Mayıs'ta Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde yapılan ilk tur görüşmeden sonra bugün 15 dakika yürüme mesafesindeki Çırağan Sarayı'nda üçlü formatta bir araya geldi.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Öncü Keçeli 1 saat 10 dakika süren toplantının "Olumsuz bitmediğini" söyledi. Tarafların yeni bir esir takasında anlaştığı belirtildi.

Ukrayna heyeti görüşmede Rus tarafına "Rusya'ya kaçırılan yüzlerce çocuğun isimlerinin yer aldığı bir liste" verdiklerini söyledi. Kiev ateşkesin yanı sıra "Rusya'ya kaçırılan çocukların" ve diğer savaş esirlerinin iadesini talep ediyordu. Toplantıda Moskova'nın da kendi "barış şartlarını" içeren bir metni Ukrayna heyetine ileteceği belirtiliyordu.

Dışişleri Bakan Hakan Fidan'ın başkanlık ettiği toplantıya Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın'ın da katıldı. Rus heyetine geçen sefer olduğu gibi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in müşaviri Vladimir Medinskiy başkanlık etti. Ukrayna heyetinin başındaki isim de değişmedi, Savunma Bakanı Rüstem Umerov bu görevi yeniden üstlendi.

Açılış konuşmasını Fidan yaptı

Üçlü formattaki görüşmelerin açılışında Fidan, "Asıl olan sürdürülebilir bir barışın sağlanmasıdır. Böylelikle küresel alanda yaşanan enerji, gıda ve ulaştırma güvenliği gibi pek çok meselenin de çözümüne katkıda bulunulacaktır. Bu süreçte Türkiye olarak her türlü kolaylaştırıcı adımı atmaya hazırız" diye konuştu.

Bakan Fidan, iki ülke temsilcilerine, "Aynı coğrafyayı paylaştığımız tarihi, kültürel, ekonomik ve siyasi açıdan güçlü bağlarımız olan iki ülkenin Türkiye'ye duydukları güven bizim için her türlü mülahazanın ötesindedir" diye seslendi.

İlk buluşmanın ardından hızla bir ateşkese ulaşma beklentisi zayıflamış olsa da, başlayan bu diyalog sürecinin devam edeceğine dair umutlu bir hava var.

Heyetlerin Çırağan'da bir masa etrafında toplanmalarından hemen önce, NATO Zirvesi için bulunduğu Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta konuşan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, "Barış için gerekli adımları atmaya hazır olduklarını" ifade etti. Olası ateşkes ve "insani önlemlerin" bir "başlangıç noktası" olacağını belirten Zelenskiy, eğer görüşmeler bir sonuç getirmezse Rusya'ya yeni yaptırımlar uygulanması çağrısında bulundu.

Ukrayna'nın müzakere heyetinden bir kaynak ise, Rusya'ya önceki "katı tutumunu" tekrarlamaması ve "esneklik" göstermesi çağrısında bulundu. Görüşmelerin başlamasından önce haber ajansı AFP'ye konuşan kaynak, "Eğer (Rusya) ilerlemeye hazırsa bugün iyi ve büyük haberler gelebilir" dedi. Kaynak, Ukrayna heyetinin İstanbul'a "net bir gündem ile barış için büyük adımlar atmaya hazır halde" geldiğini belirtti.

Rusya'nın çağrısıyla yapılan ilk tur görüşmede Kiev 30 gün süreyle ateşkes talep etmişti. Kamuoyuna yansıdığı kadarıyla toplantıdan çıkan tek somut karar, karşılıklı olarak bin esirin takası olmuştu. Savaşın başından bu yana yapılanların en büyüğü olan takas süreci geçtiğimiz günlerde planlandığı gibi tamamlandı.

Kiev'in talepleri aynı

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Pazar günü yaptığı açıklamada da masaya yine "koşulsuz ve tam bir ateşkes" talebiyle oturacaklarını dile getirdi. Ayrıca esir takası ve "Ukrayna'dan Rusya'ya kaçırılan çocukların iadesi" Kiev heyetinin gündeminde olacak. Zelenskiy, kalıcı barış için bir liderler zirvesine hazırlık yapılması gerektiğini de belirtti.

Reuters haber ajansına göre Ukrayna heyeti İstanbul'da barış anlaşması teklifini de iletecek. Belgede, barış döneminde Ukrayna ordusuna sınırlama getirilmemesi ve Kiev'e savaş tazminatı ödenmesi koşulları yer alıyor.

"Koşulsuz" ateşkesi reddeden Moskova'nın talebini Rusya'nın Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Vasiliy Nebenzya açıkladı. Nebenzya, geçen Cuma günü yaptığı açıklamada, olası bir "ateşkes süresince Batılı ülkelerin Kiev'e silah sevkiyatını durdurmasını" bir anlaşmanın ön şartı olarak dile getirdi.

Rus ordusu halihazırda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20'sini kontrol ediyor. Bu alan, Türkiye'nin Konya ilinin yaklaşık 3 katı büyüklüğüne tekabül ediyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy geçen ay Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bizzat görüşmeyi teklif etmiş, ABD Başkanı Donald Trump da Putin'e çağrıda bulunarak İstanbul'da buluşmayı önermişti. Trump ve Zelenskiy'nin çağrısını görmezden gelen Rusya lideri İstanbul'a düşük düzeyli bir heyet göndermişti.

Almanya, İtalya ve İngiltere temsilcileriyle diyalog

Üçlü toplantı için İstanbul'da bulunan Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergiy Kyslytsya ve Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Danışmanı Oleksandr Bevz Çırağan'daki buluşma öncesi Almanya, İtalya ve İngiltere temsilcileriyle de bir görüşme gerçekleştirdi.

Rus basınına göre Pazar günü, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise, ABD'li mevkidaşı Marco Rubio ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek İstanbul müzakerelerini ele aldı.

ABD İstanbul'da ateşkes çıkmayan ilk tur görüşmelerin ardından müzakerelere Vatikan'ın ev sahipliğinde devam edilmesini önermişti. Geçen hafta Moskova'da temaslarda bulunan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan "Müteakip görüşmelere ev sahipliği yapmaya hazırız" diyerek tarafları yeniden İstanbul'a davet etmiş, Lavrov da yeniden İstanbul'da olacaklarını duyurmuştu.

Türkiye, Rusya'nın Ukrayna'yı topyekûn işgale kalkışmasından sonra, 10 Mart 2022'de düşman iki ülkenin bakanlarını Antalya'da buluşturmuştu. Antalya'dan günler sonra, 29 Mart 2022'de bu kez İstanbul'da olası ateşkesi görüşmek üzere ilk masa kurulmuştu.

Almanya'da koalisyon ortağı Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) Meclis Grup Başkanı Matthias Miersch, İstanbul'daki ikinci tur görüşmeler için, "Diplomatik yolda ilerlemek için her fırsatın değerlendirilmesi gerçekten önemli. En azından yeniden konuşuluyor" yorumunu yaptı.

Kiev'in en büyük operasyonu

Bugünkü görüşmeler, Ukrayna'nın savaşın başından bu yana Rusya topraklarına yönelik en kapsamlı saldırısının gölgesinde yapıldı.

Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), "Örümcek Ağı Operasyonu" adını verdiği saldırıyla cephe hattının binlerce kilometre gerisindeki Olenya ve Belaya hava üslerini hedef aldı.

Zelenskiy'nin "hazırlanması bir buçuk yıl sürdü" dediği operasyonda Rusya'nın bombardıman uçağı filosunun yüzde 34'ünü oluşturan 41 hava aracının imha edildiği öne sürüldü.

SBU yetkilieri; kamyon kasalarında gizlenen 117 adet küçük boyutlu insansız hava aracının eş zamanlı harekete geçirilerek, park halindeki Tu-95 ve Tu-22 bombardıman uçakları ile Beriev A-50 erken uyarı uçağının hedef alındığını, Rusya'nın zararının 7 milyar dolar olduğunu söyledi.

Zelenskiy, söz konusu operasyonun ardından X hesabından paylaştığı mesajda, "Rusya'ya baskı gerçekten gerekli. Yaptırımlar yoluyla baskı. Ordumuz yoluyla baskı. Diplomasi yoluyla baskı" ifadelerini kullandı.

DW,dpa,AFP,Reuters / MUK,ET,TY

DW Türkçe'ye nasıl engelsiz erişebilirim?