Rusya'dan Batılı göçmenlere "Ortak Değerler Vizesi"
19 Temmuz 2025
Avustralyalı Russell, Rusya'dan "Shared Values Visa" (Ortak Değerler Vizesi) almaya hak kazandığı için çok mutlu. Son resmî işlemleriyle ilgili ayrıntıları, "Travelling with Russell" adlı YouTube kanalında paylaştı. Kameraya "Artık burada yaşamak, iş bulmak ve kalmak için üç yılım var" diyen Russell'ın videosu yayımlandıktan sonraki yedi hafta içinde yaklaşık 45 bin izlenmeye ulaştı.
Rusya'da yaşamak isteyen Russell yalnız değil. Sosyal medyada, Rusya'da yaşamaya başlayan ya da yaşamayı düşünen başka Batılıların hesapları da var. Geldikleri ülkelerde aile, din, LGBTİ+ ve göç konularında yaşanan gelişmeleri fazla liberal bulan bu kişiler, daha muhafazakâr bir toplum arayışındalar.
Rusya'nın "Ortak Değerler Vizesi" resmi olmayan adıyla "Anti-Woke Vizesi" daha muhafazakâr toplum arayışında olanlara hitap ediyor. "Woke" kavramı, ırkçılık, cinsiyetçilik ve sosyal adaletsizlik gibi meselelere karşı siyasi duyarlılığı ifade ediyor. Vize, Ağustos 2024'te Başkan Vladimir Putin'in imzaladığı bir kararnameyle yürürlüğe girdi. Kararnamede, bu vizenin "geleneksel Rus manevi ve ahlaki değerlerini paylaşanlara insani destek sağlamak" amacı taşıdığı belirtiliyor.
Avrupa ülkeleri, ABD, Avustralya, Japonya ve bazı diğer ülkelerin vatandaşları ya da bu ülkelerde sürekli oturum iznine sahip kişiler bu vizeye başvurabiliyor. Rusça konuşma, ülke kültürünü tanıma veya yasaları bilme şartı yok. Ancak başvuranların, kendi ülkelerinin politikalarını onaylamadıklarını beyan etmeleri gerekiyor. Vize genellikle üç yıl süreyle veriliyor ve uzatılabiliyor.
Rusya bu vize ile neyi hedefliyor?
Sosyolog ve Rusya uzmanı Katharina Bluhm'a göre her şeyden önce bu siyasi bir sembol niteliği taşıyor: "Bu vizeyle Rusya hem içeriye hem dışarıya mesaj veriyor. Halka 'Bakın, Batı'daki insanlar bizim değerlerimize hasret, buraya geliyorlar. Bizde onların aradığı Hristiyan ve Batılı değerler hâlâ var' deniliyor."
Bluhm, aynı zamanda Batı'ya da "Eğer kendi ülkenizdeki gelişmeler sizi rahatsız ediyorsa, bize gelebilirsiniz. Biz, vatanperverliği ve geleneksel cinsiyet rollerini savunan, gerçek Avrupa'yız!" mesajının verildiğini söylüyor.
Bluhm'a göre sembolik yönü dışında, Rusya'nın ciddi demografik sorunları da bu vizenin uygulanmasında önemli bir faktör. Rusya'da uzun süredir azalan nüfus, düşük doğum oranları ve Ukrayna'daki savaş nedeniyle yaşanan büyük asker ve beyin göçü kayıpları, bu tür politikaları teşvik ediyor.
"Geleneksel Hristiyan aileler için güvenli bir ülke"
Kanada'dan sekiz çocuğuyla birlikte Rusya'ya taşınan Feenstra ailesi, Putin'in çerçevesini çizdiği "örnek aile" modeli niteliğinde. Aile bireyleri, sosyal medya hesaplarında yeni hayatlarını ayrıntılı şekilde paylaşıyor. Baba Arend, bir videoda şunları söylüyor: "Rusya, geleneksel Hristiyan aileler için hâlâ güvenli olan sayılı ülkelerden biri. Kanada'da aile geçindirmek gittikçe zorlaşıyor. Rusya'da ise mali olarak daha rahat ediyoruz."
Bu gibi ifadelerle "Ortak Değerler Vizesi"ne yapılan başvurular için destek veren platformlarda tanıtım yapılıyor. "Russianresidency.org" gibi vize başvuru hizmeti sunan platformlarda da düşük vergi oranları, ücretsiz eğitim, kaliteli sağlık hizmeti ve cüzi yaşam maliyetleri gibi avantajlar öne çıkarılıyor.
Rusya İçişleri Bakanlığı sözcüsünün verdiği bilgilere göre, vize programının yürürlüğe girmesinden sonraki dokuz ayda bin 156 kişi başvurdu. En büyük grubu, 224 başvuruyla Almanlar oluşturuyor. Ancak bu rakam, Rusya'nın demografik sorunlarını çözmek için yeterli değil.
Göçmen videoları Rus propagandasının parçası mı?
Batılıların Rusya'ya göçü, daha abartılı bir şekilde gösteriliyor olabilir. Zira Rus devlet medyası, başarılı göç hikâyelerini sıkça haber yapıyor. Ayrıca Batı'dan ahlaki nedenlerle Rusya'ya taşınan sosyal medya fenomenlerinin içeriklerinin bir kısmının, Moskova tarafından desteklendiği ya da yönlendirildiği iddia ediliyor.
"Important Stories" (Önemli Hikâyeler) adlı çevrim içi medya platformu geçtiğimiz Mart ayında yayınladığı haberinde, Rusya'nın yurt dışına yayın yapan devlet kanalı RT'nin (Russia Today), Batılı göçmenlerin Rusya'yı övüp Batı'yı eleştirdiği videoları finanse ettiğini ileri sürdü. Örneğin "Russian Road" (Rus Yolu) adlı YouTube kanalının arkasında RT çalışanları olduğu iddia ediliyor.
Bu tarz bir propaganda şaşırtıcı sayılmıyor. Rusya'nın başka alanlarda daha sert yöntemlere başvurduğu tahmin ediliyor. ABD'deki seçim döneminde, sahte videolar çekmesi için aktörler kiralandığı öne sürülmüştü.
Sosyolog ve Rusya uzmanı Katharina Bluhm'a göre "Ortak Değerler Vizesi" Rusya'nın propaganda makinesinin bir uzantısı. Ancak aynı zamanda, Rusya'nın artık "doğru" yabancıları ülkeye çekerek demografik krizini aşma çabasının da bir göstergesi.