Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Körfez turuna çıkmadan önce havalimanında yaptığı açıklamalarda bu akşam sona erecek olan Tahıl Koridoru Anlaşması'na da değindi. Erdoğan, Tahıl Koridoruyla ilgili olarak, "Rusya Federasyonu Devlet Başkanı dostum Putin'in bu insanı köprünün devamını istediğine inanıyorum" dedi. Erdoğan, bu girişimin önemli bir diplomatik başarı olarak şimdiden tarihe geçtiğini de savunurken, anlaşma sayesinde dünya piyasalarına 33 milyon tondan fazla tahıl sevkiyatı yapıldığını da hatırlattı. Erdoğan, anlaşma sayesinde gelir seviyesi düşük birçok ülkenin gıda krizine sürüklenmesinin önüne geçildiğini, bu sebepten girişiminin devam etmesine yönelik gayretleri yoğunlaştırdıklarını da kaydetti.

Erdoğan, "Bugün yapılan açıklamaya rağmen Rusya Federasyonu Devlet Başkanı dostum Putin'in bu insani köprünün devamını istediğine inanıyorum" diye vurguladı ve Körfez ülkelerine yapacağı ziyaretleri tamamladıktan sonra Rusya lideri Putin ile görüşeceğini, Putin'in önümüzdeki ay yapılması planlanan Türkiye ziyaretinde de konunun tüm hususlarıyla ele alınacağını söyledi. Erdoğan, ayrıca Moskova'nın da sıkça dile getirdiği, Tahıl Koridoru Anlaşması kapsamında düzenlenen, Rusya'nın da tahıl ve gübresinin sevkiyatında istenen hedefe ulaşamamasından duyduğu rahatsızlığın giderilmesi yönünde de istişarelerde bulunulacağını duyurdu.

Rusya askıya aldı

Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, anlaşmanın Rusya'ya ilişkin kısmının verilen sözleri yerine getirmekten uzak olduğunu belirterek "Anlaşma fiilen bitmiştir" açıklaması yapmıştı. Peskov, şartların değişmesi halinde ise girişimi hemen yeniden canlandırmaya sıcak baktıklarını kaydetti. 

Rusya'nın anlaşmayı uzatmayacağına ilişkin haberler üzerine gemi taşımacılığı şirketleri ile sigorta şirketleri de Ukrayna tahılı taşımaya yönelik

kararlarını yeniden gözden geçiriyor. Danimarkalı armatörlük şirketi Norden'in Genel Müdürü Christian Vinther Christensen, tahıl sözleşmesinin uzatılmamasıyla çoğu şirketin Ukrayna limanlarına gemi göndermeyeceğini söyledi. Ukrayna limanından yük alan son geminin dün oradan ayrıldığı bildiriliyor.

ABD, AB'den ve Berlin'den tepki

Rusya'nın anlaşmayı sonlandırma açıklamasına Beyaz Saray'dan da tepki geldi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adam Hodge, Rusya'dan kararını derhal değiştirmesini talep ettiklerini söylerken, söz konusu anlaşmanın milyonlarca insana zarar vereceğini ve gıda güvenliğine de olumsuz etki edeceğini belirtti. 

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de, Rusya'nın tahıl anlaşmasını askıya alma kararını alaycı ve bencilce bir adım olarak niteledi ve Komisyon'un yoksul ülkelerin gıda güvenliğini sağlama yönündeki çabalarını sürdüreceğinin altını çizdi.

Rusya'nın anlaşmayı uzatmayacağı yönündeki kararına bir tepki de Almanya hükümetinden geldi. Almanya Hükümet Sözcü Vekili Christiane Hoffmann, anlaşmanın uzatılmasının milyonlarca, hatta milyarlarca insan için önemli olduğunu vurgulayarak Rusya'ya anlaşmayı uzatma çağrısı yaptı. Hoffmann, "Savaş yoksulların aleyhine bir şekilde yürütülmemeli diye vurguladı.

Almanya Gıda ve Tarım Bakanı Cem Özdemir de Rusya'nın anlaşmayı durdurma yönündeki kararını sert biçimde eleştirdi ve "Putin, bu dünyanın en yoksul olanlarını, yürüttüğü korkunç savaşın rehinesi haline getirmekte. Açlığın silah olarak kullanılmasına son verilmeli" dedi.

Bir yıl önce yürürlüğe girdi

BM ve Türkiye'nin arabuluculuğunda imzalanan Tahıl Koridoru Anlaşması ile, dünyanın önde gelen tahıl üreticilerinden Ukrayna'dan ihracatın Karadeniz ve Türk boğazları üzerinden dünya pazarlarına ulaştırılması sağlanmıştı. Şimdiye kadar Ukrayna'nın 33 milyon tarım ürününün bin gemi ile bu yolla ihraç edildiği bildiriliyor.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Tahıl Koridoru Anlaşması'nın dünyadaki gıda fiyatlarının düşmesine ve açlıkla mücadeleye katkıda bulunduğunu kaydederken, BM Gıda Programı da (WFP) söz konusu anlaşma sayesinde 725 bin ton buğdayın Afganistan ve Somali gibi kriz ülkelerine aktarıldığını hatırlattı.

Girişim kapsamında BM ile Rusya arasında imzalanan ayrı bir anlaşma ile de Rus tahıl ve gübre ihracatının Batılı ülkelerin Rusya'ya uyguladığı yaptırımlardan etkilenmeden devam etmesi de güvence altına alınmıştı. Ancak Rusya, bu konuda yeterli adımların atılmadığını belirterek daha önce de anlaşmadan çekilebileceğinin sinyallerini vermişti.

epd, Reuters, DHA, dpa /ETO,BK

DW Türkçe'ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?