Sayıştay Başkanlığı, "Kamu Özel İşbirliği Modeli" ile yaptırılan şehir hastaneleriyle ilgili raporunda Sağlık Bakanlığı'na uyarılarda bulundu. Şehir hastanelerini işleten şirketlerin sözleşmeye aykırı davrandığı belirtilen raporda, Sağlık Bakanlığı’nın bu durum karşısında sözleşmeleri revize etmediği vurgulandı.

Sayıştay Başkanlığı, kamu idarelerine ilişkin 2022 yılı denetim sonuçlarını açıkladı. Bunlar arasında en dikkat çeken denetim bulguları Sağlık Bakanlığı aleyhinde yapıldı. 179 sayfalık denetim raporunda, özellikle "Kamu Özel İşbirliği Modeliyle Yaptırılan Sağlık Tesisleri"ne ilişkin çok sayıda sözleşmeye aykırılıklar tespit edildi.

İşletilen şehir hastanelerinde görevli şirketlerce üstlenilen yükümlülüklerin gereği gibi yerine getirilmediğini belirten Sayıştay, raporunda özetle şu tespitlerde bulundu:

* KÖİ modeli ile yaptırılan şehir hastanelerinde, fiili tamamlama tarihleri üzerinden sözleşmede öngörülen süre geçmiş olmasına rağmen nihai tamamlama süreçleri yürütülmedi.

* İmalatından vazgeçilen, yapılmayan veya yaptırılmayan imalatlar ile bitirilmemiş işler kapsamında değerlendirildiği halde tamamlanmayan işler için toplam sabit yatırım tutarı revize edilmedi ve bu eksiklikler için bina ve arazi hizmetleri, olağanüstü bakım ve onarım hizmetleri vd. hizmetlerde hizmet değişikliği yapılmadı.

* Şehir hastanelerine ilişkin olarak alınan izleme ve değerlendirme danışmanlık hizmet alımları sözleşme süresi bitmesine rağmen kabullerinin nihai kabul/nihai tamamlama belgesine bağlanması nedeniyle kabul süreçlerinin yürütülmemesi.

Yer teslimi yapılmadan inşaata başlamış

KÖİ modeli ile işletilen şehir hastanelerinde görevli şirketlerin yer teslimi yapılmadan inşaat işlerine başladıkları anlatılan raporda, şöyle denildi:

"Bilkent Entegre Sağlık Kampüsüne ilişkin olarak görevli şirketin yer tesliminden önce yaptığı imalatların karşılığına isabet eden süre kadar işletme süresinden kesilmiş olup, diğer şehir hastanelerinde de benzer süreç yürütülmelidir. Bu itibarla, hem hizmete alınan şehir hastaneleri hem de yatırımı devam eden şehir hastaneleri için inşaat dönemi sürelerinin inşaat işlerine fiilen başlandığı tarihler esas alınarak hesaplanması ve bu minvalde işletme sürelerinin yer teslimi öncesi başlayan inşaat işleri dikkate alınarak yeniden hesaplanması gerekmektedir."

Rapora göre, Ankara Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü Yapım İşi kapsamında 2019 yılında varılan mutabakat gereği en geç 3 ay içinde görevli şirket tarafından Bakanlığa tahsisli arazi üzerindeki ipoteklerin kaldırılması, üst hakkının iptal edilmesi ve arazilerin boşaltılması gerekiyordu. Ancak Sayıştay, bu yükümlülüklerin yerine getirilmediğini vurguladı.

Şirket orman arazisini işgal etti

Yine KÖİ modeli ile ihale edilen Türkiye Halk Sağlığı ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kampüs Projesi Sözleşmesi'nin idare tarafından 2019 tarihinde feshedilmesine rağmen hazine arazisinden görevli şirketin çıkarılmadığı vurgulandı. Raporda, şu tespit yapıldı:

"Görevli Şirket tarafından verilen kesin teminat mektubunun da süresi dolduğu için İdare tarafından kesin teminat gelir kaydedilememiştir. Söz konusu proje kapsamında İdare tarafından Görevli Şirkete yer teslimi yapılmamasına rağmen, şirket tarafından proje kapsamındaki hazine arazisi ve orman arazisi üzerine beton santrali kurulduğu ve bir takım beton işlerinin yapıldığı, 31.12.2022 tarihi itibarıyla söz konusu arazilerin görevli şirket tarafından kullanılmaya devam edildiği tespit edilmiştir."

Sayıştay, şirketin Orman Hazine arazisinden çıkarılmasını ve arazinin sözleşme ve ek mutabakat hükümlerine uygun olarak teslimi ve bu araziler üzerinde yetkisiz faaliyette bulunulmasına ilişkin idari ve mali tedbirlerin alınmasını istedi.

Şirketin getirdiği ekipmanlar atıl kalmış

Rapordaki bir diğer dikkat çeken tespit ise *KÖİ modeli ile işletilen bazı şehir hastanelerinde Sözleşme kapsamında toplam sabit yatırım tutarına dahil olarak görevli şirket tarafından getirilen tıbbi ekipmanların sağlık tesislerinde açılıştan beri kullanılmadığı ve atıl olduğu görülmüştür" ifadesi olan raporda bu durumun Yozgat, Isparta, Elazığ, Manisa ve Bursa şehir hastanelerinde yaşandığı kaydedildi.

Şirket ticari alanın dışına çıkmış

Sayıştay raporunda, şehir hastanelerinde görevli şirketler tarafından işletilen ticari alanlarda ihale dokümanı ve projelerde yer alandan daha fazla alanda faaliyet yürütüldüğü vurgulandı. Projede öngörülmediği halde İdare kullanımında olması gereken depoların ticari depo olarak kullanıldığı vurgulandı. İdare tarafından tespit edilmesine rağmen bu hususlara ilişkin kullanım bedeli revizyonu yapılmadığı belirtilen raporda, buna ilişkin Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi, Eskişehir Şehir Hastanesi, Kayseri Şehir Hastanesi, Konya Şehir Hastanesi ve Mersin Şehir Hastanesi örnek gösterildi.

"Enerji giderleri tahsil edilmedi"

Raporda, işletmeci şirketin karşılaması gereken bazı enerji giderlerini de ödemediği belirtilerek, "KÖİ modeli ile işletilen bazı şehir hastanelerinde çamaşır, yemek, laboratuvar, görüntüleme ve sterilizasyon hizmetleri için kullanılan alanlarda görevli şirketlerin birim fiyat tekliflerine dahil olmasına rağmen ısıtma ve soğutma için kullanılan enerji tüketim giderleri ile kat mutfaklarında kullanılan enerji giderlerinin tahsil edilmediği görülmüştür" tespitine yer verildi.

"Şirkete garanti tutarları muhasebeleştirilmedi"

Şehir hastaneleri sözleşmelerinde görevli şirkete verilmesi öngörülen garanti tutarların muhasebeleştirilip raporlanmadığı belirtilen raporda, bunların nazım hesaplar kullanılarak zamanında, tam, doğru ve gerçeğe uygun değerler üzerinden muhasebeleştirilip bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerektiği kaydedildi.

Raporda, hizmete giren şehir hastanelerine ait bazı varlık ve yükümlülüklerin hatalı şekilde kayıt edildiği, kira ödemelerinin hatalı muhasebeleştirildiği ve muhasebe içi envanter işlemlerinin yapılmadığını anlatıldı. İstanbul İkitelli Entegre Sağlık Kampüsü, Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü, Konya Karatay Entegre Sağlık Kampüsü, Tekirdağ Sağlık Yerleşkesi, Elazığ Entegre Sağlık Kampüsü, Eskişehir Entegre Sağlık Kampüsü ve Yozgat Sağlık Yerleşkesi örnekleri verildi.

Ekipmanlar kayıtlarda yok, çalınabilir

KÖİ modeliyle işletilen sağlık tesislerinde görevli şirketler tarafından teslim edilen ve toplam sabit yatırıma dahil mefruşat ve tıbbi ekipmanın, bazı şehir hastanelerinde mali yıl sonu itibarıyla Malzeme Kaynak Yönetim Sistemi (MKYS) girişleri tamamlanmadığı ve İdare uhdesinde bulunan söz konusu taşınırların muhasebe kayıtlarında yer almadığı ve mali tablolara yansımadığı vurgulandı. Bir kısım tıbbi ekipmanın taşınır girişlerinin yapılamamasının, giriş kaydı yapılabilmesi için gerekli UBB/ÜTS numaralarının eksik olmasından kaynaklandığı belirtilen raporda, bu durumun taşınırların takibi ve sayımını zorlaştırdığı, kaybolma veya çalınma gibi riskleri ortaya çıkardığı kaydedildi.

Diğer hastaneler ile ilgili tespitler

Sayıştay, şehir hastaneleri dışında Sağlık Bakanlığı'nın diğer hastaneleriyle ilgili de tespitlerde bulundu. Sağlık Bakanlığı'nın dijital röntgen cihazı alımlarında; teknik şartnamelerin belirlenmesinde aksaklıklar bulunduğu, birimler arası koordinasyonun tam olmadığı, yaklaşık maliyet hesaplamalarının gerçekçi yapılmadığı, ihtiyaç tespiti yapılırken hasta yoğunluğu açısından bölgesel farklılıkların dikkate alınmadığı vurgulandı.

Ruhsatsız 5 sağlık tesisi var

Sayıştay Başkanlığı, ruhsat belgesi veya geçici ruhsat belgesi olmayan Bakanlığa bağlı 5 adet sağlık tesisinin faaliyette olduğunu tespit etti. Söz konusu sağlık tesislerinden bazılarının ruhsatlandırma açısından gerekli başvuru belgelerinin Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne henüz ulaşmadığı, bazılarının ise ruhsatlandırma açısından gerekli başvuru bilgi ve belgelerinde eksiklik olduğu anlatıldı.

Raporda, idarenin izni ve onayı olmadan bazı yapım işi ihalelerinde alt yüklenici çalıştırıldığı ve bunun sonucunda İdarece mevzuatta öngörülmüş olan yükümlülüklerin bir kısmının yerine getirilmediği bildirildi.

Yine raporda, bakanlıkça ihale edilen sağlık tesisi yapım işlerinde İdare tarafından ihale öncesi gerekli hazırlıkların tam olarak yapılmaması neticesinde işin yürütülmesinde ve tamamlanmasında gecikmelere sebebiyet verildiği anlatıldı. Aydın 950 Yataklı Şehir Hastanesi, Bartın 400 Yataklı Devlet Hastanesi, Marmaris 125 Yataklı Devlet Hastanesi, Sakarya 1000 Yataklı Şehir Hastanesi yapım işleri buna örnek verildi.