Avrupa Birliği devlet ve hükümet başkanları son zirve toplantısında Romanya ve Bulgaristan’a hoşgediniz dedi, ama hemen ardından, üyelik sürecini zorlaştıran kararlar aldı. AB’nin 50 yıllık geçmişi ve beş genişleme turunun hiçbirinde üye adayları bu kadar yüksek bariyerleri geçmek zorunda kalmamışlardı. Romanya ve Bulgaristan’ın üyeliklerinde kimsenin politik çekincesi yoktu, ama bir dizi ülke bu iki yeni üyeye koydukları kısıtlamalarla pratik olarak kuşkuların ifade etti. Öyle ki AB diplomatları 2. sınıf üyelerden söz ediyor.

Rumenler ve Bulgarları ilgilendiren en önemli kısıtlama iş gücü dolaşımı. Sadece on Avrupa ülkesi, Polonya, Finlandiya, İsveç, Slovakya, Estonya, Letonya, Litvanya, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti ve Slovenya, sınırlarını yeni üyelerden iş gücüne açıyor. İngiltere ve İrlanda sadece tarım ve gıda sektöründe, Fransa’da ise belli meslek gruplarında istihdama izin veriyor. Avusturya, Lüksemburg, Belçika da işgücüne kısıtlama getiriyor. Almanya, Danimarka, Hollanda, Yunanistan ve İspanya iki yıllık geçiş süresi öngörüyor. Portekiz, Malta, İtalya henüz kararsız. Roma hükümeti, Rumenlere sınırları açmak için organize suçlarla mücadelede daha sıkı işbirliği talep ediyor. Bu kısıtlamaların tek istisnası, Romanya ve Bulgaristan’ı temsil için Brüksel’e gidecek olanlar. Romanya’dan 698, Bulgaristan’dan 360 kişi Brüksel yolcusu.

Mal ticareti de kısıtlı

Sadece iş gücünün serbest dolaşımı değil, mal ticaretine de kısıtlamalar getiriliyor. Örneğin, domuz vebası nedeniyle iki ülkenin de Avrupa Birliği’ne domuz eti satışı yasak. Brüksel tarım sektörünün kalkındırılması için ödenen fonların da yerinde kullanılmadığını saptadığı için geri ödeme talep ediyor. Bulgaristan havayolları, uçuş güvenliği için gerekli koşulları yerine getirmediği için, ortak hava sahasının avantajlarından yararlanamayacak.

AB Komisyonu’nun asıl koşulları ise adaletin işleyişi konusunda: Brüksel’in listesi mahkemelerin işleyişinden, yolsuzlukların en üst düzeye kadar soruşturulmasını, sınırlardaki ve yerel yönetimlerdeki yolsuzluklarla mücadeleyi içeriyor. Bulgaristan’ın organize suçlarla mücadeleyi arttırması isteniyor. Romanya’nın ise politikacıların mülkiyet ve çıkar ilişkilerini aydınlatacak bir daire kurması talep ediliyor. Tüm bu konularda Sofya ve Bükreş hükümetleri yılda bir, komisyon ise iki kez rapor hazırlayacak. Gerekirse üyelik haklarına konular baryerler yükseltilecek, daha fazla kısıtlamalar konulacak.

Üyelik bir yıl ertelenebilirdi

Komisyon'a kalsaydı Romanya ve Bulgaristan’ın üyelikleri bir yıl ertelenebilirdi, çünkü iki ülkenin de AB üyeliği için gereken standarda ulaşamadıkları görüşü hakimdi. Ancak devlet ve hükümet başkanları 2002 Aralık zirvesinde verdikleri sözü tutmak istedi. AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Olli Rehn de, ertelemenin reform çabalarına sekte vuracağını savundu.

Öte yandan Avrupa Birliği, Romanya ve Bulgaristan’ın katılımı ile sadece politik kazanç sağlamış olmuyor. İki yeni üye ülkedeki reform sorunları ve yoksulluğa rağmen ekonomi iyi işliyor. Bu kez genişlemeden en fazla avantaj sağlayacak olanlarınsa batı Avrupa ülkelerindeki emekliler olduğu vurgulanıyor. On binden fazla İngiliz’in daha şimdiden Romanya ve Bulgaristan’ın kıyı kentlerinde ev satın aldığı biliniyor. Batı Avrupa’nın emeklileri yaşam koşullarının ucuz, iklimin ılıman olduğu bölgelere yerleşmeye hazırlanıyor.