ABD Başkanı Donald Trump, dün yaptığı açıklamada, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn'den sonra Sudan'ın da İsrail ile ilişkilerini normalleştireceğini, Sudan ile İsrail'in barış yapmak ve ilişkilerini normalleştirmek konusunda anlaşmaya vardığını duyurmuştu. Karar farklı tepkilere neden oldu. Dün Filistin'in İsrail-Sudan anlaşmasını kınayarak, bunu reddettiklerini açıklamasının ardından bugün Almanya ve İran'dan açıklamalar geldi.

Almanya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, İsrail ile Sudan arasındaki yakınlaşmanın memnuniyetle karşılandığı belirtildi.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, İsrail ile Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden sonra Sudan'ın da İsrail'le ilişiklerin normalleşmesi için vardığı anlaşmanın, iki ülke arasındaki barışçıl ilişkilerin güçlenmesi için atılmış önemli bir adım olduğunu kaydetti.

Sözcü, anlaşmada "ABD'nin belirleyici rolüne" vurgu yaparak, Washington yönetimine de bu konudaki çabaları nedeniyle övgülerini iletti.

Alman Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, geçen haftalarda İsrail ile varılan ilişkileri normalleştirme adımlarının "Ortadoğu'da kalıcı barışın sağlanması için bir fırsat; özellikle İsrail ve Filistinliler arasındaki anlaşmazlığın çözümü için önemli bir itici güç olabileceğini" belirtti. Sözcü, ancak bu anlaşmazlığın aşılmasıyla bölgeye kalıcı ve adil bir barışın gelebileceğini kaydetti.

İran'dan sert tepki

İran ise İsrail ve Sudan arasındaki diplomatik yakınlaşma anlaşmasını anlaşmanın "bir fidye" olduğunu vurgulayarak kınadı.

İran Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, Sudan'ın "sahte" kara listeden çıkarılmak için "utanç verici" bir bedel ödediği vurgulandı.

Açıklamada "Yeterli fidyeyi ödeyin ve Filistinlilere karşı işlenen suçlara gözlerinizi kapatın, böylece sözde terörizm kara listesinden çıkarılacaksınız. Açıkçası liste ABD'nin terörizme karşı mücadelesi kadar sahte. Utanç verici" ifadeleri kullanıldı.

BAE ve Mısır memnun

Eylül ayında İsrail ile normalleşme anlaşması imzalayan Birleşik Arap Emirlikleri de Sudan'la İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirme kararını "tarihi" olarak nitelendirdi ve memnuniyetle karşıladı.

Dışişleri bakanlığı açıklamasını yayınlayan resmi haber ajansı WAM, "Sudan'ın İsrail devletiyle ilişkileri başlatma kararı, bölgedeki güvenliği ve refahı artırmak için önemli bir adımdır" diyerek "Bu başarı ekonomik, ticari, bilimsel ve diplomatik işbirliğinin kapsamını genişletmeyi amaçlamaktadır" ifadesine yer verildi.

1979'da İsrail ile barış yapan ilk Arap devleti ve ABD'nin yakın müttefiki Mısır'ın Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi de anlaşmadan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Sisi, Trump'ın duyurusunun hemen ardından Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, "Amerika Birleşik Devletleri, Sudan ve İsrail'in; Sudan ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesi konusundaki ortak çabalarını memnuniyetle karşılıyorum" ifadesini kullandı ve "Bölgesel istikrar ve barışı sağlamaya yönelik tüm çabalara değer veriyorum" açıklamasında bulundu.

Sudan'la anlaşma

Sudan'ın, ülkede geçmişte meydana gelen terör saldırılarında hayatını kaybeden ABD vatandaşlarına tazminat ödemeyi kabul etmesi karşılığında ABD geçen günlerde Sudan'ı terörizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkarmış ve İsrail ile yapılan anlaşmanın önü açılmıştı.

Sudan, söz konusu tazminat anlaşmasına göre, 1998 yılında El Kaide tarafından ABD'nin Kenya ve Tanzanya büyükelçiliklerine yapılan terör saldırısında hayatını kaybeden ABD'lilerin ailelerine 335 milyon dolar ödedi. Söz konusu terör eylemlerinin yapıldığı 1998 yılında, El Kaide lideri Usame Bin Ladin de Sudan'da yaşıyordu.

BAE ve Bahreyn ile normalleşme

ABD Başkanı Trump 13 Ağustos'ta BAE'nin, 11 Eylül'de de Bahreyn'in İsrail ile normalleşme anlaşmasına vardığını açıklamıştı.

Beyaz Saray'da 15 Eylül'de düzenlenen resmî törende, İsrail ile BAE ve Bahreyn arasında "ilişkilerin normalleştirilmesine" yönelik anlaşmalar imzalanmıştı.

Bu arada İsrail, BAE'nin ABD'den çok sayıda F-35 savaş uçağı ve insansız hava aracı (İHA) alımını kapsayan ve şu an görüşme aşamasında olan silah ticaretine karşı çıkmayacağını duyurdu. 

 

AFP,AP,Reuters,dpa / MK, EC

© Deutsche Welle Türkçe