Yüzölçümü bakımından Afrika'nın en büyük ülkesi Sudan'da kritik gelişmeler yaşanıyor. Güney Sudan'da, ocak ayında yapılan referandumun sonucu seçim komisyonu tarafından hafta sonu açıklandı ve Güney Sudan'ın kuzeyden ayrılmasının yüzde 99,57 oy oranıyla kabul edildiği duyuruldu. Ancak zorlu süreç asıl şimdi başlıyor. Çözümlenmesi gereken çetrefilli sorunlar var…

Güney Sudan'ın bağımsızlığını kazanmasına hukuki zemin hazırlayan ve 2005 yılında imzalanan barış anlaşması 9 Temmuz'da hükmünü yitiriyor. Bu nedenle bir dizi konunun açıklığa kavuşturulması gerekiyor. Ancak zaman kısıtlı. Kuzey Sudan'da geçiş sürecinin uzatılması yönünde sesler yükselse de İngiliz Sudan uzmanı Douglas Johnson'a göre, Güney Sudan buna yanaşmaz.

“Güney'in böyle bir şeyi kabul etmesi pek olası değil. Teorik olarak iki taraf bu konuda anlaşabilir. Ancak bu Güney'in çıkarına değil. Kuzey'deki hükümet barış anlaşmasının uygulanmasını defalarca ertelemeye çalıştı. Bu nedenle Güney, geçiş sürecinin ertelenmesi önerisini bir taktik olarak görüyor.”

Petrol gelirleri nasıl paylaşılacak?

Özellikle her iki taraf için tek gelir kaynağı olan petrol gelirlerinin paylaşımı, çetin müzakerelerin odağında. Kaynakların büyük bölümü Güney'de yer alıyor. Ancak Kuzey'e petrolü taşıyan tek bir boru hattı var. Yani gelirlerin iki taraf arasında paylaşılması şart. Bu konuda uzlaşma sağlanamaması halinde tarafların yeni bir savaşa sürüklenebileceği uyarısında bulunan uzmanlar var. Ancak sınır çizgisi ve Kuzey'de yaşayan Güney Sudanlıların akıbeti de çözümlenmesi gereken sorunlar. İngiliz uzman Douglas Johnson ise umutlu:

“Barış anlaşmasının süresi dolmadan hemen önce tarafların petrol gelirlerinin paylaşımı konusunda uzlaşacağına inanıyorum. Çünkü her iki tarafın da buna ihtiyacı var. ”

Sudan'ın Batı Şeria'sı: Abyei

Petrol kaynaklarının bulunduğu sınırdaki Abyei bölgesinde de 9 Ocak'ta referandum yapılması öngörülüyordu. Ancak bu bölgeyi diğerine kaptırmak istemeyen taraflar arasındaki çatışmalar halk oylamasının yapılmasına engel oldu. Referandum sırasında 30'u aşkın kişi hayatını kaybetti. Sudan uzmanı Johnson'a göre Abyei'de referandum yapılmaması halinde bölgede şiddet olayları yeniden baş gösterebilir.

“Bir çok kişi Abyei'yi Sudan'ın Keşmir'i olarak nitelendiriyor. Ben ise daha çok Sudan'ın Batı Şeria'sı diyorum.”

Tüm bu sorunların dışında Güney Sudan'ın bağımsız bir devlet olabilmesi için içte yeniden yapılanma sürecini hızla halletmesi gerekiyor. Sudan'daki Juba Üniversitesi'nden Melha Rout bu konuya şu sözlerle açıklık getiriyor.

“Seçimlerin yapılabilmesini sağlayacak yeni bir anayasaya ihtiyacımız var. Mevcut hükümet ve parlamento bir taslak üzerinde çalışacak. Kabul edilmesi halinde de seçimler yapılabilecek.”

Önümüzdeki aylarda hararetli tartışmalar ışığında kaleme alınacak anayasa, kurulacak yeni devletin ne kadar demokratik olacağını da ortaya koyacak…

© Deutsche Welle Türkçe

Daniel Pelz / Çeviri: Değer Akal

Editör: Hülya Köylü