Suriye'de Beşar Esad'ın devrilmesinden bu yana diyalog halinde olan Ahmed Şara yönetimi ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında, Şam'ın ülke topraklarının tümü üzerinde hakimiyetini öngören anlaşma imzalandı.

Anlaşmanın Kürtlerin eşit vatandaşlık haklarını garanti altına alan hükümleri dışında en önemli maddesi Suriye'nin kuzeyi ve doğusundaki otonom yapıların denetimini merkezi hükümete bırakan dördüncü maddesi oldu.

Söz konusu madde, Suriye'nin kuzeydoğusundaki tüm sivil ve askeri kurumların, sınır kapıları, havalimanı, petrol ve doğalgaz sahaları dahil olmak üzere Suriye devletinin yönetimine entegre edilmesini öngörüyor. Ahmed Şara ve SDG komutanı Mazlum Abdi'nin attıkları imzaya göre entegrasyon sürecinin yıl sonuna kadar tamamlanması gerekiyor.

Entegrasyon süreci tamamlandığında Türkiye'nin de çıkarı doğrultusunda Suriye'de silah tekeli merkezi yönetimde toplanırken, Şam ülkenin tüm kaynakları üzerinde de tek kontrol sahibi olacak.

Abdi anlaşma sonrası X hesabından yaptığı paylaşımda, Suriyelilerin adalet ve istikrar beklentilerine yanıt verebilmek için Şam yönetimi ile birlikte çalıştıklarını söyledi, anlaşmayı yeni bir Suriye inşa etmek için fırsat olarak gördüklerini belirtti.

Peki anlaşmanın tarafı SDG nedir? Mazlum Abdi kimdir?

SDG ne zaman kuruldu?

Suriye Demokratik Güçleri 2015'in Ekim ayında Türkiye sınırına yakın El-Malikiye köyünde düzenlenen iki günlük kongre sonunda kuruldu. ABD destekli yapının omurgasını Türkiye'nin PKK'nın Suriye kolu olarak gördüğü Halk Savunma Birlikleri (YPG) oluşturuyor. SDG bünyesinde ayrıca yine Kürt savaşçıların oluşturduğu Kadın Savunma Birlikleri (YPJ) ile daha az sayıda Arap ve Hristiyan cemaati mensupları yer alıyor.

IŞİD'le mücadelede başta bölgedeki Arap topluluklarla iş birliği yapan ABD sonrasında Kürt güçleri desteklemeye başlamıştı. SDG'nin kuruluş sürecinde, Washington'un YPG'ye desteğinden rahatsız olan Türkiye'nin, Arapların da dahil olduğu yeni bir yapıya ikna edilebileceği yorumları yapılıyordu.

PYD ve YPG nedir?

Demokratik Birlik Partisi (PYD) Ekim 2003'te, Suriye'deki Kürtlerin haklarını savunmak için kurulmuş siyasi oluşum. Suriye'de özerk Kürt idaresinden yana olan PYD'yi Türkiye terör örgütü olarak görüyor.

Halk Savunma Birlikleri (YPG) ise 2011 yılında Suriye'de iç savaşın patlak vermesiyle oluşan güvenlik boşluğunda doğdu. PYD'nin silahlı kolu olarak tanımlanan yapı Suriye'nin kuzeyinde alan hakimiyetine sahip.

Rojava Özerk Yönetimi nedir?

Resmi adıyla Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (AANES) halk arasında yaygın kullanımıyla Rojava, SDG kontrolündeki idari bölgeye verilen isim. Geçen yıl bölgede kabul edilen bir düzenlemeye göre Rojava'da; altı büyükşehir, 40 şehir ve 105 beldeden kurulu bir idari yapılanma bulunuyor.

SDG ne kadar güçlü?

Türkiye 2016 yılından beri Suriye'ye düzenlediği dört büyük kara harekâtında SDG'yi hedef aldı. Neredeyse kesintisiz süren topçu atışları ve insansız hava aracı saldırılarının yanı sıra eski adı Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) olan Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) da yıllardır SDG güçleri ile çatışma halinde.

Halihazırda SDG Suriye'nin kuzeyi ve doğusunda büyük bir alanı kontrol ediyor. Beşar Esad'ın devrilmesinin ardından bazı Arap köylerinde halkın yeni Şam yönetimi lehine tutum değiştirdiği görülse de bu, SDG'nin kontrol ettiği toprak büyüklüğünde dramatik bir değişime yol açmadı.

ABD'nin başta IŞİD'le mücadele için, son yıllarda ise daha çok IŞİD mahkumları ve yakınlarının tutulduğu cezaevi ve kampların kontrolü için her yıl on milyonlarca dolar yardım yaptığı ve silah sağladığı SDG saflarında yaklaşık 60 bin savaşçı olduğu değerlendiriliyor.

Mazlum Abdi kimdir?

Asıl adı Ferhat Abdi Şahin olan Mazlum Abdi, SDG'nin komutanı ve Kürt silahlı hareketinin önde gelen isimlerinden. Suriye'nin kuzeyinde doğduğu sanılan Abdi'nin genç yaşta PKK saflarına katıldığı ve uzun yıllar örgüt içinde faaliyet gösterdiği belirtiliyor. Bir ara Kandil'de üst düzey görevlerde bulunan Abdi'nin Suriye iç savaşıyla birlikte Irak'tan bu ülkeye geçtiği değerlendiriliyor. Abdi SDG'nin kuruluşundan beri örgütü yönetiyor.

Türkiye İçişleri Bakanlığının Abdi hakkındaki bülteninde, "PKK terör örgütüne 1994 yılında katılmıştır. 2011'de intikal ettiği Suriye'de YPG Genel Sorumlusu olarak faaliyet yürütmektedir" ifadeleri yer alıyor. Daha çocukken PKK lideri Abdullah Öcalan'la tanıştığı öne sürülen Abdi'nin, Öcalan'ın "manevi oğlu" olduğu yorumları yapılıyor. Doğruluğu bağımsız kaynaklarca teyit edilmemiş bir fotoğrafta Öcalan'la yüzerken görüldüğü iddia ediliyor. Gençlik yıllarında Avrupa'da bulunmuş olan Abdi, Donald Trump'ın Beyaz Saray'daki ilk dönemine denk gelen 2019'da ABD Başkanı ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş, ayrıca Türkiye'nin bölgeye operasyonlarını engellemesi için bir Washington'a bir mektup göndermişti. Trump basın açıklamaları ve sosyal medya mesajlarında Abdi'ye Suriye'de üstlendikleri rol nedeniyle birkaç kez teşekkür de etmişti.

DW / MUK,JD

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?