Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Türkiye'de kadına yönelik şiddete dair ilk araştırmasını tamamlayarak sonuçları açıkladı.

Marmara Üniversitesi işbirliği ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı adına yürütülen çalışma kapsamında, 18 Kasım 2024-31 Ocak 2025 tarihleri arasında Türkiye genelinde 15-59 yaş aralığındaki 18 bin 275 kadın ile görüşme gerçekleştirildi.

Çalışma, Türkiye'deki kadınların yüzde 12,8'inin hayatlarının bir döneminde bir erkeğin fiziksel şiddetine uğradığını ortaya koydu. Yaşamının herhangi bir döneminde kadınların yüzde 28,2'si psikolojik, yüzde 18,3'ü de ekonomik şiddete uğradıklarını belirtti.

Erkekler en çok boşanan kadınlara şiddet uyguladı

Yaşamının herhangi bir döneminde maruz kalınan şiddet değerlendirildiğinde, boşanan kadınların yüzde 62,1'i psikolojik, yüzde 42,5'i ekonomik, yüzde 41,5'i ise fiziksel şiddete uğradı. Evli kadınların ise yüzde 26,4'ü psikolojik, yüzde 19,9'u ekonomik, yüzde 11,6'sı ise fiziksel şiddete maruz kaldı. Hiç evlenmeyen kadınların yüzde 25,7'si psikolojik şiddete, yüzde 14,2'si dijital şiddete, yüzde 13,4'ü ise ısrarlı takibe maruz kaldığı tespit edildi.

Dijital şiddet ve ısrarlı takipte "yabancı" faktörü

Araştırmada kadınların kim tarafından dijital şiddete maruz kaldığı da incelendi. Buna göre, dijital şiddette yabancı biri yüzde 62,3 ile ilk sıradayken; eş, eski eş veya birlikte olduğu kişi yüzde 15,7 ile ikinci sırada yer aldı. Israrlı takipte ise ilk sırayı yüzde 39,6 ile yabancı biri alırken, ikinci sırayı yüzde 32,1 ile eş, eski eş veya birlikte olduğu kişi aldı.

Ekonomik şiddet eğitimle azalıyor

Yaşamının herhangi bir döneminde ekonomik şiddete maruz kalan kadınlar eğitim durumuna göre incelendiğinde yüksek öğretimini tamamlayan kadınların daha az şiddete uğradığı ortaya çıktı. Buna göre, bir okul bitirmeyen kadınların yüzde 31,8'i ekonomik şiddete maruz kalırken, yükseköğretimi tamamlayan kadınlarda bu oran yüzde 8,9 oldu.

En kötü sicil Kuzeydoğu Anadolu'nun

Çalışma kapsamında yaşamının herhangi bir döneminde fiziksel şiddete maruz kalan kadınların oranları bölgelere göre de incelendi. Fiziksel şiddetin en çok görüldüğü bölge yüzde 25,9 ile Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi oldu. Kuzeydoğu Anadolu yüzde 30 ile ekonomik şiddet ve yüzde 19 ile ısrarlı takibin de en fazla olduğu bölge olarak dikkat çekti. Bu bölgede Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan illeri yer alıyor.

Fiziksel şiddetin en az görüldüğü belirtilen bölge yüzde 8,8 ile Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Bitlis, Hakkari, Muş illerinden oluşan Ortadoğu Anadolu oldu. Psikolojik şiddet yüzde 44,8 ile en fazla Batı Karadeniz'de görüldü. İstanbul ise yüzde 9,3 ile cinsel şiddetin en çok görüldüğü il oldu.

2024'te en yoğun psikolojik şiddet görüldü

Son 12 ayda kadınların yüzde 11,6'sı psikolojik şiddete, yüzde 3,7'si dijital şiddete, yüzde 3,2'si ekonomik şiddete, yüzde 3,1'i ısrarlı takibe, yüzde 2,6'sı fiziksel şiddete, yaklaşık yüzde 1'i ise cinsel şiddete maruz kaldıklarını bildirdi.

Çalışmanın yapıldığı tarihten önceki son 12 ayda, yoğun kent bölgelerinde psikolojik ve dijital şiddet ile ısrarlı takip ilk 3 sırada yer alırken; kırsalda psikolojik şiddeti ekonomik ve fiziksel şiddet eylemleri izledi.

Geçen bir yılda şiddete en fazla maruz kalan kadınlar ise 15-24 yaş grubundakiler oldu.

Maddi sıkıntı şiddet nedenleri arasında

Son 12 ayda fiziksel şiddete maruz kalan kadınların oranı sırasıyla yüzde 5,2 ile boşananlar; yüzde 3,1 ile hiç evlenmeyenler; yüzde 2,1 ile evliler oldu.

Eşi veya birlikte olduğu kişinin fiziksel veya cinsel şiddetine maruz kalan kadınların belirttiği şiddet nedenleri incelendiğinde, erkeğin öfke kontrolü yüzde 21,7 ile ilk sırada yer alırken, erkeğin yetiştirilme tarzı yüzde 13,3 ile ikinci, maddi sıkıntı ise yüzde 13 ile üçüncü sırada yer aldı.

Kadınları yarısı erkeğin şiddetini anlatmıyor

Eşi veya birlikte olduğu kişinin şiddetine maruz kalan kadınlar bu durumu; ilk sırada yüzde 31,8 ile kendi ailesinden bir kadınla, ikinci sırada yüzde 10,2 ile kadın bir arkadaşları ile, üçüncü sırada ise yüzde 4,4 ile eşinin ailesinden bir kadınla paylaştı. Kadınların yüzde 47,7'si ise eşi veya birlikte olduğu kişinin kendisine uyguladığı en son şiddet davranışını kimseye anlatmadı.

Türkiye'de kadınların çoğunluğu hemfikir: Erkek de çocuk bakmalı, ev işi yapmalı

Araştırma kapsamında katılımcılara, kadın ve erkek rollerine ilişkin bazı önermelere katılıp katılmadıkları da soruldu.

Buna göre kadınların yüzde 90'ı, çocukların bakımı ve yetiştirilmesinden kadın ve erkeğin eşit derecede sorumlu olduğunu düşündüklerini belirtti. "Yemek, bulaşık, çamaşır, ütü gibi ev işlerini erkekler de yapmalıdır" diyen kadınların oranı da yüzde 86 oldu.

DW / MUK,JD