ABD'de Donald Trump yönetimi toplam 304 milyon dolar bedelle Türkiye'ye 113 adet füze satışını onayladı. Gelişme, Ankara-Washington hattında diyaloğun hızlandığı bir döneme rastlıyor.

ABD Savunma Bakanlığına (Pentagon) bağlı Savunma Güvenlik ve İşbirliği Ajansı (DSCA) tarafından Kongre'ye yapılan bildirimde, füze satışının "Avrupa'nın siyasi ve ekonomik istikrarına katkı sağlayan bir NATO müttefikinin (Türkiye) güvenliğini artıracağı, bunun Amerikan dış politika hedefleri ve ulusal güvenlik çıkarları ile uyumlu olduğu" kaydedildi.

Silahların, "Türkiye'nin kendi savunmasının yanı sıra Türkiye'de konuşlu Amerikan personelinin güvenliğine de katkı sağlayacağı" belirtilen bildirimde, bu satışın bölgedeki askeri dengelerde "değişiklik yaratmayacağı" vurgulandı. Yunanistan Türkiye'ye silah satışlarında Ege bölgesinde askeri dengeleri değiştirecek adımlar atılmasına itiraz ediyor.

Türkiye'nin siparişi 53 adet orta menzilli havadan havaya AIM-120C-8 füzesi ile 60 adet kısa menzilli havadan havaya AIM-9X Sidewinder füzesi içeriyor. Bu füzelerin yedek parçaları, nakliye desteği ve gerekli yazılımlarını da içeren siparişin toplam tutarı en fazla 304 milyon dolar olarak belirlendi. Amerikan hükümeti yabancı devletlerle yapılan silah satışı anlaşmalarını en yüksek muhtemel bedel üzerinden ilan ediyor, sözleşme aşamasında tutar aşağı yönlü değişebiliyor.

Türkiye F-16'ların teslimatını bekliyor

ABD Dışişleri Bakanlığının yeşil ışık yaktığı satış için şimdi Kongre onayı aranacak, ardından üretici firma ile sözleşme süreci başlayacak.

Türkiye halihazırda ABD'den sipariş ettiği 40 adet F-16 savaş uçağının teslimatını bekliyor. Ankara, Rus yapımı S-400 hava savunma sistemi satın aldığı gerekçesiyle F-35 savaş uçağı programından çıkarılmış, bundan iki yıl sonra 2021'de F-16 sipariş etmişti. Washington Türkiye'ye savaş uçaklarının satışına ancak 2024'te, Ankara'nın İsveç'in NATO üyeliğine itirazından vazgeçmesi üzerine onay vermişti.

Başlangıçta yeni uçaklara ek olarak filosundaki 79 uçak için de modernizasyon kiti sipariş eden Türkiye daha sonra "tasarruf" yönünde adım atmış, modernizasyon kitlerinin alımından vazgeçmişti. Savunma Bakanı Yaşar Güler Kasım 2024'te bu kararı, "79 tane (uçağı) modernize edecektik, ondan vazgeçtik. Şunun için vazgeçtik, bu F-16 modernizasyonunu TUSAŞ tesislerimiz kendisi yapabilecek durumda" şeklinde açıklamıştı.

Türkiye, S-400'leri satın aldığı gerekçesiyle ABD'nin uyguladığı yaptırımlar öncesinde F-35'ler için ABD'ye 1,4 milyar dolar ödeme yapmıştı. Şu ana kadar Türkiye'ye ne bu paranın iadesi yapıldı ne de uçakların teslimatı önündeki engeller kalktı.

Ankara F-35 programına dönmek istediğini de söylüyor. ABD'li ve Türk uzmanlardan oluşan teknik heyetlerin S-400'lerin akıbetini müzakere edebileceği veya bu füzelerin üçüncü ülkelere nakli gibi alternatifler zaman zaman gündeme gelse de şu ana kadar F-35 yaptırımlarının kaldırılmasını sağlayacak bir formül bulunamadı.

ABD Dışişleri Bakanı Türkiye'de

Füze satış haberi ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı için geldiği Türkiye'de temasları devam ettiği sırada geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan son 10 günde Trump ile iki kez telefon görüşmesi gerçekleştirirken ABD Başkanı Türkiye'yi ziyaret edebileceğini söylüyor. Çarşamba günü ABD'nin yeni Ankara Büyükelçisi Thomas Joseph Barrack Jr. da Erdoğan'a güven mektubunu sunarak resmen görevine başladı.

Ankara, PKK'nın silah bırakma kararı alması ve Suriye'de Ahmed Şara hükümetinin giderek egemenliğini sağlamlaştırmasıyla ABD ile ilişkilerinde yıllardır en önemli kriz alanı olan Suriyeli Kürtler konusunu aşabilmeyi umuyor. ABD Suriye'de IŞİD'le mücadelede omurgasını Kürtlerin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçlerini (SDG) partner görüyor, Türkiye ise bu yapıyı "terör örgütü" olarak niteliyor.

Trump'ın Suriye'de kalan bin kadar Amerikan askerini çekme planları kapsamında Türk güvenlik güçleriyle IŞİD cezaevleri ve kamplarının güvenliğinin sağlanması yönünde iş birliği yapılabileceği değerlendiriliyor.

Enerji ve sivil havacılık anlaşmaları

Öte yandan Ukrayna'da bir ateşkes ihtimali, başta Karadeniz'de olmak üzere üstlenebileceği gözlemci rolüyle de Türkiye'nin önemini artırıyor. NATO'nun en büyük ikinci kara ordusuna sahip Türkiye'nin hem Rusya hem Ukrayna ile koruduğu iyi ilişkiler sayesinde bir barışa ulaşılmasında kolaylaştırıcı adımlar atabileceği de değerlendiriliyor.

Türkiye savunma dışında enerji ve sivil havacılık alanında da ABD ile ilişkilerini geliştiriyor. Türk şirketi BOTAŞ, ABD'den 10 yılda toplam 16 milyar metreküp LNG tedarik etmek üzere Teksas'ta TotalEnergies ile sözleşme imzalamıştı. İlk teslimatın 2027'de gerçekleşmesi öngörülüyor. Türk Hava Yolları'nın (THY) da Amerikalı uçak üreticisi Boeing'e 300 uçaklık bir sipariş vermeye hazırlandığı belirtiliyor.

DW/MUK,JD

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?