Dengeli habercilik, gazetecilerin güvenliği ve medyaya daha az devlet müdahalesi: Freedom House’un “Dünyada Basın Özgürlüğü” raporuna göre, dünya nüfusun yalnızca yüzde 14’ü böyle bir ortamda yaşıyor. Raporda, Türkiye ve Ukrayna basının ‘özgür olmadığı' ülkeler arasında yer aldı.

197 ülkedeki basın özgürlüğünün durumun incelendiği raporda, ‘Basın özgürlüğü yasal güvence altında mı?’, ‘Sansür var mı?’ gibi sorulara yanıt aranıyor. 100 puan üzerinden değerlendirilen raporda 0 en iyi puan. Raporda Türkmenistan, Özbekistan ve Beyaz Rusya en kötü sıralarda yer alırken, basın özgürlüğünün en iyi durumda olduğu ülkeler ise Hollanda, Norveç ve İsveç olarak belirlendi.

Türkiye’de gazetecilere yönelik çok sayıda saldırı oldu. Örneğin İMC TV editörü Gökhan Biçici Gezi protestoları sırasında gözaltına alınmıştı. Gazetecileri Koruma Komitesi’ne göre, Türkiye’de aralık ayı başında 40 gazeteci hapisteydi. Basın özgürlüğü, medya kuruluşlarının hükümet yakın kişiler tarafından satın alınması nedeniyle de tehlike altında.

Ukraynalı gazeteciler de Bağımsızlık Meydanı’ndaki hükümet karşıtı protesto gösterileri sırasında saldırıların hedefi oldu. Kurbanlardan biri hükümete muhalif tutumuyla biline gazeteci Tetiana Chornovol’du. Eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in lüks yaşam tarzı hakkında haber yapan gazeteci fiziksel şiddete maruz kalmıştı.

Çin ve Rusya’da da durum kötü: Hükümetler medya üzerinde etki sahibi olmaya çalışırken, internet ortamındaki muhalif düşüncelerin kovuşturulmasına olanak sağlayan yasalar çıkardılar. Rusya’da RİA Novosti haber ajansı kapatılıp, devlet medyasına katıldı. Ruslar durumu, ‘Yalan söylemeyi bırakın’ pankartlarıyla protesto etti.

ABD her ne kadar basının özgür olduğu ülkeler arasında sayılsa da, istihbarat politikası akıllarda soru işaretlerinin oluşmasına neden oluyor. Freedom House’un araştırmasına göre, devlet bilgilerine erişim ‘ulusal güvenlik’ gerekçesiyle giderek kısıtlanırken, gazetecilerin kaynaklarını açıklaması konusundaki baskı artıyor. Ayrıca, yönetimin bir AP muhabirinin telefonunu dinlediği ortaya çıkmıştı.

Mısır’daki gelişmeler de alarm veriyor. Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin devrilmesinden sonra, durum daha da kötüleşti. Freedom House’un raporuna göre, 2013 yılındaki askeri darbeden bu yana çok sayıda gazeteci gözaltına alındı, beş gazeteci ‘ordunun eliyle’ hayatını kaybetti. Medyanın rejim yanlısı olduğu ve bağımsız haberciliğin ender görüldüğüne dikkat çekiliyor.

Ancak olumlu gelişmeler de yaşandı, örneğin Mali’de. Devlet başkanlığı seçimleri ve radikal İslamcıların sürülmesinden sonra ülkede düzen yeniden sağlandı. 2012 yılında kapanan medya organlarının çoğu yeniden iş başında. Olumlu gelişmelere, 2012 yılında iki Fransız gazetecinin öldürülmesi gölge düşürdü.

Araştırmaya göre, Kırgızsitan ve Nepal’de de basın özgürlüğü arttı. Kırgızistan’da gazeteciler yönelik saldırılar azalırken, Nepal’de basın üzerindeki siyasi baskı zayıfladı. Ayrıca, araştırma İsrail’de de basının durumu iyileşme gösterdi ve yeniden ‘özgür’ kategorisine geçti.