Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kapsamında ilk kez Cumhurbaşkanlığınca hazırlanan 2019 bütçe kanun teklifinin TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmeleri başladı. Bütçeyi sunan isim Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak oldu.

2018 yılı işsizlik verisini yüzde 11,3 seviyesinde öngördüklerini belirten Albayrak, 2019 bütçesini "tasarruf" üzerine oturttuklarına vurgu yaptı. Türkiye ekonomisinin örnek gösterildiğini, kamu borç yükünün yüzde 28,3’e indiğini söyleyen Albayrak, enflasyonun düşüşte olduğunu, katma değer ile özel tüketim vergilerindeki indirimlerle birlikte enflasyon hedeflerinin tutturulacağını savundu.

Diyanet'e dev bütçe

Ancak özellikle Diyanet ve Cumhurbaşkanlığı bütçeleriyle ilgili yapılan düzenlemeler muhalefetin sert tepkisine neden oldu. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 2019 bütçesinin yüzde 34,36 artırılarak 7,7 milyar liradan 10,5 milyar liraya çıkarılması öngörülürken Bilim ve Teknoloji, Ulaştırma ve Altyapı, Enerji bakanlıklarının bütçelerinde yüzde 56’yı aşan kesintiler yapılması dikkat çekti.

HDP Eş Genel Başkanlarından Sezai Temelli “Diyanet çocukları korkutmaktan başka bir işe yaramıyor. Farklı inançları reddediyor. Vatandaşlara hizmet etmiyor” sözleriyle HDP’nin Diyanet bütçesine eleştirilerini meclise taşıdı.

HDP'li Garo Paylan da DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, Diyanet’e ayrılan bütçenin her yıl arttığına ve bu artışın personel sayısının her yıl artmasından kaynaklandığına dikkat çekerek Diyanet’in kendisine ayrılan ödeneklerle de yetinmediğini ve her yıl ek ödeneklerle desteklendiğini vurguladı. Diyanet’in bir önceki başkanı Mehmet Görmez’in kendisine 1 milyon liralık makam aracı aldığını hatırlatan Paylan, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın harcamalarının israf olarak görüldüğüne ve kamuoyunda sürekli tartışma konusu olduğuna da dikkat çekti.

Paylan, "Bizler her yıl bütçesi artan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Aleviler başta olmak üzere Hristiyanları, Musevileri, Süryanileri, Keldanileri, Asurileri, Ezidileri ve diğer tüm inançları görmezden gelmesine ve yok saymasına karşıyız. 2019 bütçe kanun teklifiyle söz konusu tutumun derinleşeceğini görüyor ve buna itiraz ediyoruz” diye konuştu.

Bilime, teknolojiye ne oldu?

Hükümetin öngörüsüne göre Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 2019’da kullanacağı bütçe; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın 2 milyar 544 milyon liralık bütçesinin 4,1 kat üzerinde olacak. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2 milyar 573 milyon liralık bütçesi de Diyanet bütçesinin çeyreği bile etmiyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın bu yıl 31,3 milyar lira olan bütçesi de 2019'da tasarruf nedeniyle 13,6 milyar liraya düşürülecek. Böylece geçen yıl Diyanet bütçesinin 4 katından daha fazla harcama yapan Ulaştırma Bakanlığı, 2019’da hemen hemen Diyanet'le aynı seviyede harcama yapacak.

Tıpkı HDP gibi CHP de Diyanet bütçesine sert tepki gösterdi. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada “Bu bütçede Milli Savunma Bakanlığı’nın bütçesi yüzde 15, Diyanet’in bütçesi geçen yıla kıyasla yüzde 34 oranında artış gösteriyor. Diyanet bu parayı ne yapacak, bir açıklasın” ifadellerini kullandı. Özel, “Diyanet’in bütçesi artırılırken üniversitelere araştırma bütçesi sağlayacak TÜBİTAK bütçesinde kesintiye gidiliyor. Tayyip Erdoğan, Türk üniversitelerini dünyanın ilk 500’üne böyle mi sokacak? Bunun takipçisiyiz. Bu bütçeyi kabul etmiyoruz” çıkışında bulundu.

Cumhurbaşkanlığı’na 350 yeni araç

Bütçe teklifinde, 2018'de 845 milyon lira olan cumhurbaşkanlığı bütçesinin 2019 yılında 2 milyar 818 milyon liraya yükseltilmesi planlanıyor. Muhalefet de, ülkede ekonomik kriz yaşanırken cumhurbaşkanlığı bütçesinde yüzde 233 oranında bir artış öngörülmesini "kabul edilemez" buluyor.

“İşçimiz, emeklimiz, esnafımız dar boğazda. Siz, cumhurbaşkanlığına 350 yeni araç alıyorsunuz. Niye alıyorsunuz, krizi bu araçlarla mı önleyeceksiniz?” sözleriyle mecliste hükümeti sert eleştiren HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli’ye, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da destek verdi. Kılıçdaroğlu, “Cumhurbaşkanlığında şatafat, ülkede kriz var. Yazlık sarayda, kışlık sarayda oturanlar tasarruf edemezler. Bu bütçe saray bütçesidir” tepkisi gösteriyor.

HDP'li Garo Paylan, "Cumhurbaşkanlığı bütçesinde kâr amacı gütmeyen kuruluşlara 12,5 milyon lira kaynak ayrılıyor” derken, bu kurumların hangileri olduğunun ve ne tür kriterlere göre belirlendiğinin açıklanmadığına dikkat çekiyor. Paylan “Oysa ki 12,5 milyon lira gibi onlarca insana istihdam yaratabilecek bu meblağın nereye harcandığının açıklanması gerekir. Bu açıklama yapılmadığı sürece, Cumhurbaşkanlığı bütçesi şaibeli olmaya devam edecektir” diyor. CHP’li Özgür Özel de, “Kamuda tasarruf yapılacağı söylenirken neden Erdoğan’a yeni araçlar alınıyor? Saray bütçesi sarayı düşünüyor, halkı eziyor” eleştirisi getiriyor.

Meclisteki bütçe görüşmelerinin 12 gün sürmesi planlanıyor.

Hilal Köylü /Ankara

© Deutsche Welle Türkçe