TBMM’de geçen yıl Ekim'de başlatılan süreçte PKK'nın silah bırakmasının ardından önemli aşamalardan biri olan komisyon ilk toplantısını yapmaya hazırlanıyor. Komisyonun ismi ile çalışma usul ve esasları gibi henüz netleşmeyen konuların yarın belirlenmesi bekleniyor.

Cumhur İttifakı üyeleri AKP ile MHP'nin PKK lideri Abdullah Öcalan ile başlattıkları süreçte yeni bir aşamaya bugün TBMM komisyonunun toplanmasıyla geçilecek.

Normal ihtisas komisyonları gibi olmayan ve alacağı kararlar tavsiye niteliği taşıyacak olan komisyonun öncelikli gündem maddelerinin silah bırakan PKK'lıların hukuki statüsü, infaz yasası değişiklikleri ve toplumsal entegrasyon paketleri gibi konular olması bekleniyor.

Yaz ayları boyunca çalışacak olan komisyonun TBMM Ekim ayında açılıncaya kadar gerekli yasalar için hazırlık yapması öngörülüyor.

Komisyon nasıl çalışacak?

İlk toplantısına yarın TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un konuşması ile başlayacak olan komisyon Kurtulmuş'un çağrısı ile kurulduğu için Meclis'teki ihtisas komisyonları gibi çalışmayacak. Komisyonda yapılacak hazırlık çalışmaları öneri haline getirilerek, normal yasa teklifi hali ile ilgili ihtisas komisyonlarına havale edilecek.

Komisyonun kararları nasıl bir çoğunlukla alacağı konusu henüz tam kesinlik kazanmadı. Ancak bugün Kurtulmuş'un katılımcı partilerin grup başkanvekilleri ile yaptığı ön toplantıda bu ve buna benzer netlik kazanmayan konular masaya yatırılacak.

CHP Grup Başkanvekili Murat Emir bugün TBMM'de düzenlediği basın toplantısında komisyonun adından başlayarak nasıl çalışacağı, gündemini nasıl belirleyeceği, kararlarını nasıl alacağı ve şeffaflığı nasıl sağlayacağı hususlarının kendileri için son derece önemli ve kırmızı çizgiler olduğunu kaydetti.

DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit ise TBMM'deki basın toplantısında bugün hem komisyonun adı hem çalışma sistematiği hem de çalışma takvimine ilişkin bir tartışma yürütüleceğini belirterek "Türkiye demokratikleştikçe Kürt sorunu çözülecek, Kürt sorunu çözüldükçe de Türkiye demokratikleşecek. Demokratikleşme perspektifini temel eksen olarak alıyoruz" dedi.

Bu arada komisyonda karar alınması için nitelikli çoğunluğun aranacağı belirtilmişti ancak yine son kararın yarınki toplantıda verilmesi bekleniyor.

Kurtulmuş, "Nitelikli kararlar için de önemli stratejik kararlar için de nitelikli çoğunluk, yani beşte üç çoğunluğu arayacağız ki, bu hep beraber bütün katılan partilerin birlikte karar aldığı bir süreç olarak ilerlesin" demişti.

Komisyonun, sivil toplum kuruluşları, hayatını kaybeden askerlerin aileleri, hukukçular, akademisyenlerin de arasında olduğu çok sayıda kişiyi dinlemesi de planlanıyor.

Toplantılar basına ne kadar açık olacak?

Komisyon toplantılarının basına ne kadar açık olacağı konusu da tam net olmayan ve farklı görüşlerin olduğu bir konu.

İlk toplantı basına açık olacak ve Kurtulmuş'un açılış konuşmasının ardından ütüm partiden bir kişi 20 dakika söz alarak görüş belirtecek.

Ancak komisyonun sonraki toplantılarının ne kadar basına açık olacağı, tutanaklarının diğer ihtisas komisyonları gibi açıkça paylaşılıp paylaşılmayacağı henüz bilinmiyor.

AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, komisyon toplantılarının basına kapalı yapılacağını söylerken CHP Genel Başkanı Özgür Özel'den bu açıklamaya sert tepki gelmişti.

Emir, CHP olarak şeffaflığa büyük önem verdiklerini söyleyerek "Komisyon çalışmalarının şeffaflığının nasıl sağlanacağı da önemli bir sorudur. Bu çalışmalar mutlaka şeffaf olmalıdır. Türkiye'nin gözü önünde, milletin gözü önünde olmalıdır; herkes kimin ne söylediğini ne söylemediğini, nerede durduğunu açıkça görmelidir. Bizim halkımızdan saklayacağımız hiçbir gizli ajandamız yoktur ve olmamıştır" dedi.

Koçyiğit ise komisyonun kapalı ya da açık olmasından ziyade sürecin şeffaf olmasının önemli olduğunu vurgulayarak, komisyondaki tüm tartışmaların kamuoyuna yansıtılmasının kafa karıştırıcı ve sonuç alıcı olmayacağını belirtti. Koçyiğit TBMM'de düzenlediği basın toplantısında şunları kaydetti:

"İşin doğası gereği şöyle bir şeyi kabul etmek zorundayız; yüzde yüz basına kapalı, yüzde yüz basına açık bir formülasyon çok mümkün görünmüyor. Sonuçta bazı bilgilendirmeler olacak. MİT gelecek bilgilendirecek, belki Milli Savunma gelecek bilgilendirecek. O anlamıyla kapalı olmasının daha faydalı olacağı bölümleri, kesimleri illa ki olacaktır. Ama bu şeffaf olmayacağı anlamına gelmiyor."

Toplantının basına açık veya kapalı yapılmasına ilk toplantıda karar verilmesi bekleniyor.

Komisyonun ismi ne olacak?

Bu arada komisyonun ismi de henüz kesinleşmedi ve yarın Kurtulmuş'un bulduğu belirtilen bir formülasyonda karar kılınması bekleniyor.

"Terörsüz Türkiye", "Milli Birlik ve Dayanışma", "Barış ve Demokratik Toplum Süreci" veya "Kardeşlik ve Dayanışma Komisyonu" gibi öneriler bu süreçte tartışılırken edinilen bilgiye göre isimde "demokrasi" ve "toplum" kelimelerinin olmasına kesin gözle bakılıyor.

DEM Parti, "Terörsüz Türkiye" gibi güvenlik odaklı bir isme karşı çıkarak "Barış ve Demokratik Toplum Süreci" gibi daha kapsayıcı ve sorunu farklı açılardan çözmeye yönelik bir isim önermişti.

CHP'li Emir komisyonun adının çok önemli olduğunu belirterek "Bu komisyonun adında demokrasi ve adalet mutlaka olmalıdır. Çünkü demokrasi ve adalet olmaksızın Türkiye'deki kardeşliği, toplumsal barışı inşa etmemiz, kalıcı bir şekilde yerleştirmemiz olanaksızdır" dedi.

Ancak isimde "adalet" ya da "barış" kelimelerinin olması düşük ihtimal görülüyor.

Partilerin katılımı ve tartışmalar

TBMM Başkanı Kurtulmuş'un çağrısının ardından 51 üyeli komisyon için AKP 21, CHP 10, DEM Parti ve MHP 4'er, Yeni Yol Partisi 3, HÜDA PAR, TİP, EMEP, DSP ve Yeniden Refah Partisi 1'er milletvekilinin ismini Meclis Başkanlığına bildirmişti.

Komisyon için TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerin dışında 5 siyasi parti de üye verecek. TİP'ten İstanbul Milletvekili Ahmet Şık, EMEP'ten İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, Yeniden Refah Partisi'nden İstanbul Milletvekili Doğan Bekin komisyonda yer alacak. DSP Genel Başkanı Önder Aksakal ve HÜDA PAR Genel Başkan Zekeriya Yapıcıoğlu da komisyon üyesi olarak partilerini temsil edecek.

İYİ Parti başından beri karşı olduğu bu süreç kapsamında komisyona katılmama kararı alırken Demokrat Parti ise bugün son kararını verdi ve komisyona katılma kararı aldı. 

Bu aşamaya nasıl gelindi?

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin Ekim 2024'te DEM Parti eş başkanları ile el sıkışması ve ardından çağrı yapmasıyla ortaya çıkan yeni süreçte PKK lideri Abdullah Öcalan 27 Şubat'ta örgütüne kendini feshetmesi ve silah bırakması çağrısında bulunmuştu.

Devlet yetkilileri tarafından beş aşamalı olduğu belirtilen bu süreçte PKK 12 Mayıs 2025'te silahlı mücadelesini sonlandırdığını ve örgütü feshettiğini duyurmuştu. 11 Temmuz'da ise PKK sembolik bir törenle silah bırakma sürecini başlatmıştı.

Bu törene 30 PKK üyesi katılırken, silahlarını sembolik olarak ateşe atan PKK'lılar daha sonra üslerine geri dönmüştü. PKK üyelerinin Türkiye'ye dönüşü için yasal düzenlemelerin eksikliği DEM Parti'nin dikkat çektiği bir unsur olurken, silah bırakanlar için yasal ve toplumsal düzenlemeler için bir Meclis komisyonu kurulması için temaslar yoğunlaşmıştı.