TBMM Genel Kurulu'nda yapılan son oylamada anayasa değişikliği teklifinde cumhurbaşkanının Yüce Divan'da yargılanma koşullarını belirleyen 9'uncu madde, 343 kabul, 137 ret, 3 boş, 2 geçersiz oyla kabul edildi.

Daha önceki oylamalarda Meclis'in denetim yetkilerinin düzenlendiği 6. maddeden sonra 'partili cumhurbaşkanı' düzenlemesini öngören 7. madde ve cumhurbaşkanına 'devlet başkanı' sıfatını getiren düzenlemenin yer aldığı 8. madde kabul edilmişti. 

8. madde 340 kabul, 135 ret, 5 boş ve 1 geçersiz oy alırken, 7. madde 340 kabul, 136 ret, 4 boş ve 2 geçersiz oyla kabul edildi. 6. madde içinse 343 kabul, 137 ret, 2 boş ve 1 geçersiz oy çıktı.

'Devlet Başkanı' yürütme yetkisini üstleniyor

Kamuoyunda tartışmalara yol açan, 'Cumhurbaşkanı'nın görev ve yetkilerine' ilişkin 8. maddede cumhurbaşkanına 'devlet başkanı' sıfatı getiriliyor. Düzenlemeyle, devletin başı olan cumhurbaşkanına yürütme yetkisi veriliyor. Maddeye göre cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini de atayacak, görevlerine son verecek ve bu kişilerin atanmalarına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenecek.

Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunacak, milli güvenlik politikalarını belirleyerek gerekli önlemleri alacak. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması sağlanacak, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler düzenleme alanı dışında bırakılacak.

Cumhurbaşkanı'nın adaylığı ve seçimi

7. madde ise cumhurbaşkanının adaylığı ve seçimini düzenliyor. Maddeyle, anayasanın, cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığına ilişkin maddesi ile seçimine yönelik maddeleri, "Adaylık ve Seçim" başlığı altında birleştiriliyor.

Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek.

Teklifle, mevcut anayasadaki cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesinde 20 milletvekilinin yazılı teklifini arayan hüküm kaldırılıyor. Ayrıca en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10'u geçen siyasi partilerin ortak aday gösterebilmesi hükmü de değiştiriliyor. Buna göre siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ve en az 100 bin seçmen, cumhurbaşkanlığına aday gösterebilecek. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erecek.

TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yolları

6. madde ise TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin değişiklikleri içeriyor. Maddeye göre, TBMM, meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru ise denetleme yetkisinden çıkarılacak.

Meclis Araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibaret olacak. Yazılı soru en geç 15 gün içinde cevaplanacak. Milletvekilleri yazılı soruları bakanların yanı sıra cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/BK/BS/HT