ABD yönetimi beklenenin aksine İran’la 2015’te varılan nükleer anlaşmadan çekilmedi, ancak anlaşmanın ABD’nin çıkarlarına uyumlu olmadığı kararına vardı.

Bu konudaki görüşünü açıklayan ABD Başkanı Donald Trump, nükleer anlaşmayla ilgili kararı Kongre’ye bıraktı. Buna göre Kongre 60 gün içinde bir yol haritası belirleyecek. Tahran’a yönelik yeniden yaptırım uygulanması ya da uygulanmaması konusunda bir karar verilecek.

Kongre yaptırımları yeniden başlatma kararı alırsa, bu ABD’nin anlaşmadan çekilmesi anlamına gelecek.

ABD Kongresi’nin kabul ettiği Nükleer Anlaşma Teftiş Yasası’na göre ABD Başkanı her üç ayda bir İran’ın anlaşmaya uyumlu olduğunu onaylaması gerekiyor. Trump daha önce Nisan ve Temmuz aylarında İran'ın anlaşmaya uyum göstermeyi sürdürdüğünü onaylamıştı.

Devrim muhafızlarına yaptırım 

ABD Başkanı, İran Devrim Muhafızları'na yaptırım uygulaması için Hazine'ye de yetki verdi.

Trump konuşmasında İran’a yönelik sert sözler sarf etti. Sık sık ‘İran diktatörlüğü’ ifadesini kullanan Trump, “2015’te yapılan nükleer anlaşma ABD’nin bugüne kadar tarafı olduğu en kötü anlaşmadır” dedi.

İran’ın anlaşmayı birden çok defa ihlal ettiğini savunan Trump şunları söyledi:

“Nükleer anlaşma İran diktatörlüğüne siyasi ve ekonomik anlamda can simidi oldu… Anlaşma kısa vadede etkili, uzun vadede İran’a nükleer silah elde etme yolunu açıyor”

Trump’ın seçim döneminde başkanlık vaatleri arasında İran’la yapılan nükleer anlaşmayı iptal etmek de vardı.

Tahran yönetimi, ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilme ihtimaliyle ilgili sert bir açıklama yapmış ve Washington’ın anlaşma konusundaki duruşunun küresel kaosa yol açacağını savunmuştu.

Tahran'dan ve dünyadan tepkiler 

Trump'ın açıklamasının ardından dünyadan tepkiler arka arkaya geldi. ABD Başkanı'nın hedefinde olan İran'da Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Trump'ın konuşmasının İran halkına yönelik hakaret ve yersiz suçlamalarla dolu olduğunu bildirdi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı İran'a yönelik BM yaptırımlarının yenilenmesinin söz konusu olamayacağını açıkladı. Moskova, Trump yönetiminin tek taraflı kararının uluslararası diplomaside yeri olmadığını bildirdi. Anlaşmanın taraflarından İngiltere, Fransa ve Almanya'dan ortak açıklama geldi, 'nükleer anlaşmaya bağlı olmaya devam ettiklerini ve ABD'nin anlaşmaya desteği kesmesinin olası sonuçlarından endişe duyduklarını' bildirdi. 

AB Güvenlik ve Dış Politika Yüksel Temsilcisi Federica Mogherini ise nükleer anlaşmanın işlediğini ve sonuç verdiğini belirterek Trump'un anlaşmayı iptal etme gücü olmadığını savundu.

Atom Enerjisi Kurumu: İran şartlara uyuyor

BM'ye bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Yukiya Amano, İran'ın "çok sıkı bir inceleme rejimine tabii tutulduğunu" belirterek anlaşmanın şartlarının uygulandığını vurguladı. Amano, Tahran yönetiminin şu ana kadar İran'daki gerekli bütün bölgeleri denetime açtığını belirtti. 

İsrail ise ABD'nin kararına destek verdi. Başbakan Benyamin Netenyahu, "Başkan Trump'u bu cesur kararından dolayı kutluyorum. İran'ın terörist rejimine cesaretle karşı çıktı" dedi.

Bölge ülkelerinden Suudi Arabistan da Trump'ın 'sağlam stratejisini' desteklediğini açıkladı. 

Nükleer anlaşma

Nükleer anlaşma, 2015 yılında İran ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya ile Almanya arasında imzalandı. Anlaşma İran'ın nükleer programını dondurması karşılığında, ambargoların kısmen kaldırılmasını öngörüyor.

Reuters/AFP/GY/BÖ

© Deutsche Welle Türkçe