ABD Başkanı Donald Trump'ın Türkiye dâhil çok sayıda ülkeyi hedef alan ek gümrük vergisi uygulaması, Amerikan yargısında bir engele daha takıldı.

Washington'daki temyiz mahkemesi, Trump yönetiminin getirdiği bu vergilerin birçoğunun kanunlara aykırı olduğuna hükmetti.

Trump'ın yetkisini aştığı hükmüne varan mahkeme, söz konusu vergileri ise hemen yürürlükten kaldırma yoluna gitmedi ve Ekim ayı ortasına dek itiraz süresi tanıdı. Trump yönetimi 14 Ekim'e kadar Yüksek Mahkeme'ye başvurabilecek. Bu haklarını kullanacaklarını duyuran Trump, kendisine ait sosyal medya platformu Truth Social'dan yaptığı açıklamada temyiz mahkemesinin kararının "son derece partizan" olduğunu ve "sonunda Amerika Birleşik Devletleri'nin kazanacağını" ifade etti. Vergilerin kaldırılmasının ABD için "tam bir felaket" anlamına geleceğini savunan Trump, temyiz mahkemesinin kararına karşı "ABD Yüksek Mahkemesi'nin yardımıyla" bir mücadele vereceklerini sözlerine ekledi.

New York'taki Uluslararası Ticaret Mahkemesi de geçen Mayıs ayında aldığı kararda, Trump'ın gümrük vergileri konusunda yetkisini aştığına hükmetmişti. Dava bunun üzerine temyiz mahkemesine taşınmıştı.

Temyiz mahkemesi dünkü kararını yedi yargıcın lehte, dört yargıcın ise aleyhte verdiği görüşle aldı. Lehte görüş veren yargıçların altısı Demokrat Partili ABD başkanlarınca, ikisi ise Cumhuriyetçi bir başkan tarafından atanmıştı. Aleyhte görüş verenlerin biri Demokrat, ikisi Cumhuriyetçi başkanlarca bu göreve getirilmişti.

Hangi vergileri kapsıyor?

Temyiz mahkemesinin kararı, Trump'ın Nisan ayında başlattığı ticaret savaşı kapsamında getirdiği ek gümrük vergilerinin yanı sıra Şubat ayından bu yana Çin, Kanada ve Meksika'ya uygulanan tarifeler açısından bağlayıcılık taşıyor.

Trump her iki kararında da Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası (IEEPA) kapsamındaki yetkisini kullandığını duyurmuştu.

ABD'de 1977 yılından beri yürürlükte olan bu yasa, başkanlara "olağan dışı ve olağanüstü" tehditler karşısında belli yetkiler tanıyor.

Ancak temyiz mahkemesi, Trump'ın bu yasayı işletirken yetkisini aştığına karar verdi.

Mahkemenin aldığı karar, Trump yönetiminin çelik ve alüminyum gibi ürünlere yönelik ek gümrük vergilerini ise kapsamıyor. Trump sektör odaklı bu vergileri ABD Ticaret Bakanlığı soruşturmalarında söz konusu ürünlerin ithalatının ulusal güvenlik açısından tehdit oluşturduğunun tespit edilmesinin ardından getirmişti.

Trump, Nisan ayında ABD'nin onlarca yıldır ithalatının ihracatından yüksek olduğuna dikkat çekerek ülkesinin neredeyse tüm ticaret ortaklarına yönelik ek gümrük vergileri uygulama kararı aldı. Bu kapsamda söz konusu ülkelere en az yüzde 10 ek vergi uygulanırken birçok ülke içinse çok daha yüksek oranlar belirlendi. Bu ülkelerin bazıları Trump yönetimiyle gerçekleştirdikleri müzakereler sonucunda bu oranları düşürdü.

Türkiye, Trump'ın 2 Nisan'da duyurduğu istede yüzde 10 ile alt sınırdan gümrük vergisi uygulanacak ülkeler kategorisindeydi. Ancak daha sonra Türkiye'ye yönelik gümrük vergisi yüzde 15'e yükseltildi.

Donald Trump yönetimi Meksika, Kanada ve Çin'e yönelik vergileri ise bu ülkelerden ABD'ye uyuşturucu sokulmasına izin verildiği gerekçesiyle uyguluyor.

Trump'ın silahı elinden alınacak mı?

Trump'ın geçen Ocak ayında göreve başlamasından kısa süre sonra uygulamaya koyduğu gümrük vergileri, Cumhuriyetçi liderin ikinci dönemindeki dış politikasının ve ekonomi stratejisinin en önemli ayaklarından biri konumunda.

Bu tarifeleri diğer ülkelere karşı bir siyasi baskı unsuru olarak kullanan Trump, elindeki vergi kozuyla ticaret ortaklarından ekonomik tavizler almayı da başarıyor.

Buna karşın küresel ticareti altüst eden bu vergiler, ekonomi piyasalarında ciddi rahatsızlıklara da neden oluyor.

 

DW,AFP,Reuters,AP / CÖ,ET