Rusya'nın Ukrayna'ya saldırıları gıda arzının yanı sıra gübre fiyatlarını da olumsuz etkiledi. Özellikle yoksul ülkelerde bu yıl gübre tedarikinde sıkıntı yaşanmasından ve gübre fiyatlarının artmasından endişe ediliyor. Tarım uzmanları, sanayileşmiş ülkelerde de fahiş gübre fiyatlarının gıda maddelerinin fiyatlarını artırdığına dikkat çekiyor. Ayrıca Almanya'nın da aralarında bulunduğu Avrupa ülkelerinde tarımda daha az gübre kullanılmasının, rekoltenin düşmesine yol açabileceği ifade ediliyor.

Küresel hammadde piyasaları konusunda kamuoyu araştırmaları yapan Londra merkezli CRU Grubu, Ukrayna'daki savaş ve bu savaşın uluslararası ticarete etkileri nedeniyle gübre fiyatlarının rekor düzeyde arttığı tespitinde bulundu. CRU Grubu'nun analizi, gübre fiyatlarının savaşın öncesinde artmaya başladığını ortaya koyuyor. 2020 yılı başından bu yana azotlu, fosforlu ve potasyumlu gübrelerin fiyatının üç kat arttığını belirten CRU Grubu, buna neden olarak enerji fiyatlarındaki hızlı artışı gösteriyor.

Frankfurt merkezli Tarım Sanayicileri Birliği'nden Sven Hartmann, gübre ve enerji fiyatları arasındaki bağlantıyı şu sözlerle açıkladı: "Doğal gaz bir enerji kaynağı olduğu gibi amonyak üretimindeki temel hammaddelerden birini oluşturuyor; bu da azotlu gübrelerin en önemli temel maddesi. Bu nedenle de doğal gaz fiyatları, azotlu gübrelerin üretim maliyetinin yüzde 80 ila 90'ını oluşturuyor. Bu durumdan özellikle Avrupa'daki üreticiler etkileniyor."

Rusya'nın gübre üretimindeki rolü

Doğal gazın yanı sıra azot, fosfor ve potasyum tedarikçileri arasında bulunan Rusya, dünya piyasalarında gübre konusunda da önemli bir rol oynuyor. Bitkilerin büyümesinde azot, köklerin gelişmesinde ve çiçeklerin açmasında fosfor ve potasyum vazgeçilmez maddeler arasında bulunuyor.

Amonyak ihracatında ana güzergah sayılan Karadeniz üzerinden ticaretin "tamamen bloke" olduğunu belirten CRU Grubu analistlerinden Shruti Kashyap, bunun çiftçiler açısından hiç de iyi bir haber olmadığının altını çizerek, "azotun bitkiler için bebek maması" işlevi gördüğünü vurguladı.

Gübre üretiminin durması kaygısı

Hızla artan enerji fiyatlarının sonuçlarını gübre üreticileri, satıcılar ve çiftçiler geçen yıldan beri hissediyordu. Avusturyalı gübre üreticisi Borealis sözcüsü, üretimlerini geçici olarak azalttıklarını, ekonomik nedenlerle tesislerde üretimin durdurulmasının düşünebileceğini söylüyor.

CRU Grubu'ndan Kashyap da geçen yılın son çeyreğinde birçok gübre üreticisinin üretimi geçici olarak durdurduğunu, şu anda da Avrupa'da üretimde kısıtlamalar olduğunu aktardı.

Almanya'da tarım ürünleri ticareti yapan Baywa şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Klaus Josef Lutz, Almanya'ya gübre satışlarının geçen yıl yüzde 7 azaldığını söylüyor. Kısa vadede gübre fiyatlarının düşmesini kimsenin beklemediğini belirten Lutz, fiyatların daha da artacağı görüşünde. Kashyap da, yılın üçüncü çeyreğine kadar fiyatların artacağı öngörüsünde bulunuyor. Çiftçilerin az gübre kullanmasının ise tarım ürünlerinde rekolteyi düşürmesinden endişe ediliyor.

Ticaret güzergahı değişebilir

Shruti Kashyap'a göre, Ukrayna'daki savaşın tarım üzerindeki etkilerini dünyada en fazla hissedecek olan bölgeler Afrika ve Güney Amerika. Kashyap, bazı gübre çeşitleri yetersiz kalırken, bazılarında aşırı fiyat artışının, çiftçilerin gübre alamamasına veya almak istememesine yol açabileceğini belirtti. Uluslararası ticaret güzergahında da değişiklik yaşanabileceği ve Orta ve Yakın Doğu'daki üreticilerin Avrupa pazarında önem kazanabileceği tahmininde bulunan Kashyap, enerji fiyatları artmadığı ve büyük üreticiler üretimi durdurmadığı sürece güzergahın Avrupa'daki fiyatların sabitlenmesine katkıda bulunabileceğini ifade etti.

 

dpa / JD,ET

© Deutsche Welle Türkçe