Papa 16. Benedikt’in imzasıyla yayımlanan açıklamada Katolik Kilisesi’nin Hazreti İsa’nın tek gerçek kilisesi olduğu savunularak, Protestanlar ve diğer Hıristiyan mezheplerin kilise olmadığı vurgulandı. Vatikan’ın kendisini dünyadaki geçerli tek kilise olarak ilan etmesi yeni bir şey değil. 2000 yılındaki Dominus Iesus belgesinde de bu görüş vurgulanmıştı.

Dünkü açıklamada diğer Hıristiyan cemaatlerin şüphesiz kilise benzeri bir karaktere sahip olduğu ve bu nedenle kutsallık değeri bulunduğu, ancak Katolik anlayışına göre sahip oldukları eksikliklerden dolayı kilise olarak tanımlanamayacağı belirtiliyor.

Anlayış farklılığı

Vatikan’a göre 16. yüzyıldaki Reformasyon’un ardından ortaya çıkan mezheplerin ’eksik’ olmalarının nedeni, havariliğin devamı ve Son Akşam Yemeği ile kiliseye kabul seremonisindeki anlayış farklılığı.

Katolik öğretisine göre, papa ve piskoposlar, İsa tarafından Hristiyanlığı yaymakla görevlendirilen havarilerin devamı. Vatikan, Doğu Kiliseleri’nin de öğreti ve havariliğin devamı konusunda aynı fikirde olmalarına rağmen Papalık makamını tanımamalarını eksiklik olarak görüyor.

Katoliklerden de tepki geldi

Vatikan’ın bu görüşünü bir kez daha vurgulaması sadece Protestanların yoğun tepkisine yol açmadı. Almanya’da Katolik Kilisesi’nin bir numaralı ismi olan Kardinal Karl Lehmann da Vatikan’dan gelen açıklamanın sert bir görünümde olduğunu kabul ederek, “Ancak açıklama sadece etik değil, teolojik olarak da diğer kiliseleri ’kilise’ olarak görmeye olanak tanıyan yeterli alan bırakıyor“ dedi. Almanya Piskoposlar Konferansı Başkanı, kiliseler arasındaki diyaloğun sürdürülmesi çağrısında da bulundu.

Almanya Protestan Kilise Konseyi Başkanı Piskopos Wolfgang Huber ise Vatikan’ın açıklaması ile ilgili şunları söyledi: “Papa, bizim kendimizi kilise olarak adlandırmamızı yasaklayacak kadar ileri gidemez. Bu gerçekten de kibirli bir iddia. Çünkü kimin gerçek İsa kilisesi olup kimin olmadığını söyleyebilecek bir ‚tek başına temsil’ iddiası sözkonusu. Bu ifadeler 2000 yılındaki belgede yer aldığında aralarında üst düzey temsilcilerin de bulunduğu pekçok Vatikan yetkilisi, bunun yanlış anlamaya açık olduğu uyarısında bulunmuştu. Şimdi ise bu ifadenin tekrarlandığını görüyoruz. Yani bu dikkatsizlik değil, kasıtlı bir ifade. Bu nedenle de çok öfkelendirici.“

Huber, Almanya Piskoposlar Konferansı Başkanı Kardinal Lehmann’ın, diyaloğun sürdürülmesi çağrısını olumlu karşıladığını belirterek, Almanya’daki iç dinamiğin Vatikan’dan gelen zorlukları aşmasını umduğunu söyledi.

Eşitlik vurgusu

Dünya Kiliseler Konseyi de kendine bağlı 347 kilise adına yaptığı açıklamada, kiliselerin birliği için çabaların sürdürüleceğini vurguladı.

Avrupa’da 105 Protestan kilisesini çatısı altında toplayan Avrupa Protestan Kiliseler Birliği de Vatikan’a tepki gösterenlerdendi. Birlik Başkanı Thomas Wipf Vatikan’ın tutumunu tam bir hayal kırıklığı olarak nitelendirerek, Katolik, Ortodoks ve Protestan kiliselerinin eşit değerde olduğunu belirtti ve dünya kiliseleri arasındaki birlik hedefinin sınırlandırılmaması uyarısında bulundu.

Vatikan ile zaten gergin ilişkiler içinde bulunan Rus-Ortodoks Kilisesi ise dürüstlüğünden dolayı açıklamayı övdü. Moskova Patrikhanesi Dış İşler Başkanı Metropolit Kirill, “Bu belge birbirimize ne kadar yakın ya da ne kadar uzak olduğumuzu gösterir nitelikte. Bu dürüst bir teolojik diyaloğun temel koşuludur ve kilise diplomasisi denen şeyden çok daha iyidir“ şeklinde konuştu.