Sosyalist Devlet Başkanı Nicolas Maduro

Nicolas Maduro, siyasette yükselmesini sağlayan selefi Hugo Chavez'in 2013'te hayatını kaybetmesinin ardından yapılan tartışmalı seçimleri kazanmasından bu yana devlet başkanlığı görevini yürütüyor. Sosyalist Devlet Başkanı Maduro, bu göreve gelmesinden sonra Yüksek Mahkeme, ordu ve ülkenin en önemli gelir kaynağı olan devlete ait petrol şirketi PDVSA gibi önemli kurumlar üzerindeki kontrolünü artırdı.

Maduro'nun yönetiminde Venezuela ekonomik çöküş yaşadı, çok sayıda Venezuelalı aşırı yoksulluğa sürüklendi, milyonlarca insan ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Batılı ülkeler Venezuela'ya yaptırımlar uygulamaya başladı.

Maduro, muhalefetin büyük kısmının boykot ettiği ve Batı ile bazı Latin Amerika ülkelerinin tepki gösterdiği, Mayıs ayında yapılan seçimlerde altı yıl için yeniden devlet başkanı seçildi. 10 Ocak'ta da yemin ederek ikinci dönem görevine başladı. Maduro, ülkede kendisine yönelik protestolara, muhalefetin çağrısına ve geçici devlet başkanlığı ilanına karşın görevi bırakmak istemiyor.

Muhalif lider Guaido'nun kendini geçici devlet başkanı ilan etmesinin ardından şimdi gözler, Maduro'nun ülkenin siyasi seçkinlerinde, özellikle de orduda parçalanmayı kontrol edip, edemeyeceğine çevrildi.

Muhalif lider Juan Guaido

Juan Guaido, muhafazakâr sağ çizgideki Halk İradesi (Voluntad Popular) partisinin kurucuları arasında bulunuyor. Halk İradesi, çok sayıda muhalefet partisini çatısı altında toplayan ve 2015 yılındaki seçimlerden bu yana Ulusal Meclisi kontrolü altında tutan Demokratik Birlik Masası  (MUD) içindeki aktif ve mücadeleci partiler arasında yer alıyor. Guaido, muhalif birçok ismin ev hapsinde tutulduğu, tutuklandığı veya sürgünde bulunduğu ülkede parçalanmış muhalefetin lideri konumuna geldi.

Maduro hükümeti tarafından yetkileri elinden alınan Ulusal Meclis'in başkanlığına seçilen 35 yaşındaki Guaido, 5 Ocak'ta yemin ederek bu göreve başlayana kadar ülkede pek tanınmıyordu. Göreve başlamasının ardından Maduro'nun iktidarını "gayri meşru" olduğunu söyleyen Guaido, geçici bir hükümet kurarak, demokrasiye geçişi sağlayacak yeni seçimlerin yapılması için çaba göstereceğini duyurdu.

Juan Guaido, 23 Ocak Çarşamba günü de kendisini geçici devlet başkanı ilan etti. Guaido, bu adımı Venezuela Anayasası'na dayandırdı. Mayıs ayında yapılan seçimlerin demokratik kurallara uygun olmadığını savunan Guaido, bu nedenle de Maduro'nun meşru devlet başkanı olmadığını iddia etti. Venezeula Anayası'nın 233'üncü maddesi böyle bir durumda Ulusal Meclis'in başkanının geçici devlet başkanlığını üstlenmesini öngörüyor.

Guaido'nun kendisini geçici devlet başkanı olarak ilân etmesinin ardından ABD başta olmak üzere Kanada, Almanya, İngiltere gibi ülkelerle Avrupa Birliği tarafından tanınması şeklindeki gelişmelere Maduro hazırlıksız yakalanmış ve daha da yalnızlaşmış gibi görünüyor. Guaido'nun adımının petrol zengini olmasına rağmen ekonomik kriz yaşayan ülkede toplumsal huzursuzluğu ve şiddeti artırmasından da kaygı duyuluyor.

Ulusal Meclis'e karşı Kurucu Meclis

Siyasi krizin yaşandığı Venezuela'da iki parlamento bulunuyor. Maduro hükümetine bağlı Yüksek Mahkeme, 2017 yılında muhalefetin çoğunluğu elinde bulundurduğu Ulusal Meclis’in yetkilerini elinden aldı. Bunun yerine Anayasa'yı yeniden yazmakla görevlendirilecek Kurucu Meclis’in kurulması kararı alındı. Ancak muhalefet, Temmuz 2017 yılında yapılan Kurucu Meclis seçimlerini yasamanın gücünün gasp edildiği gerekçesiyle boykot etti. Ülkede 2017'de yaşanan siyasi kriz sırasında düzenlenen gösterilerde 100'den fazla kişi yaşamını yitirmişti.

Venezuela ordusu

Venezuela ordusu, muhalefetin halkın yanında olma çağrısına rağmen, Devlet Başkanı Maduro'ya destek veriyor. Maduro, geçen yıllarda ordunun desteğini almak için büyük çaba sarf etti. Üst düzey subaylara hükümetin yanı sıra devlete ait petrol şirketinde kilit görevler verdi.

Bu hafta başında yaşanan olayda, ordu mensubu bir grup asker sosyal medyada yayınlandıkları bir video ile halka Maduro'ya karşı sokağa çıkma çağrısı yaptı. Ancak, çağrıyı yapan askerler kısa süre içinde gözaltına alındı. Guaido da, Maduro'nun devrilmesini destekleyecek askerlere af sözü verdi.

Ülkedeki ekonomik krizi askerleri de etkiliyor. Askerler düzenli olarak maaşlarını almalarına rağmen, alım güçlerinin düştüğüne dikkat çekiliyor.

DW/CW,JD,GA

© Deutsche Welle Türkçe