Türkiye'de 58 milyon kullanıcısı bulunan sosyal medya sitesi Instagram'a yönelik erişim engelini aşmak isteyenler VPN kullanımına yöneldi. Bununla beraber VPN'nin ne kadar güvenli olduğuna dair tartışmalar da başladı.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) 2 Ağustos'ta Instagram'a erişimi engellemesi sonrası Google'da VPN kullanımına dair aramaların yoğunlaştığı gözlendi. Son birkaç günde kullanıcılar giderek artan sıklıkta "VPN kullananlara para cezası", "VPN faturaya yansıyor mu?" gibi ifadelerle sorgulama yaptı.

Sosyal medyada VPN kullanıcılarına ceza kesileceği, bu kişilerin daha yüksek internet faturası ödemek zorunda kalacağı gibi iddialar da gündeme geldi.

Peki bu iddiaların gerçeklik payı var mı? İşte bilinmesi gerekenler:

VPN nedir?

VPN kısaltması İngilizce "Virtual Private Network", yani "sanal özel ağ" ifadesinden geliyor. Özellikle sansürden kaçmak amacıyla yaygın biçinde kullanılan bu teknoloji sayesinde farklı bir ülkede bulunuyormuş gibi internet taraması yapmak, böylece coğrafi kısıtlamaları aşmak mümkün oluyor.

İfade Özgürlüğü Derneği'nin verilerine göre Türkiye'de 2023 sonu itibarıyla aralarında Deutsche Welle'nin (DW) de olduğu 953 bin 415 web sitesi veya alan adına erişim engelli. Geçmişte video platformu YouTube, dijital ansiklopedi Wikipedia ve sosyal medya sitesi Twitter (şimdiki adıyla X) da Türkiye'de uzun süre kapalı kalmıştı. Halihazırda TikTok ve YouTube'a yönelik yeni yasakların gündeme gelebileceği belirtiliyor. Bu ortamda VPN uygulamaları internet sansürünü aşmada önemli bir araç haline geldi.

VPN nasıl çalışır?

Sanal özel ağlar, kullanıcının cihazı ile binlerce kilometre uzakta bulunan bir VPN sunucusu arasında veri tüneli oluşturuyor. Kişi internete bağlandığında veri kaynağı artık bu sunucu olurken normalde hizmet aldığı internet sağlayıcısı veri trafiğini göremiyor ve denetleyemiyor.

VPN kullanmak veri güvenliğini riske atıyor mu?

İnternete VPN ile bağlanmanın veri güvenliğini riske attığı iddia edilse de gerçekte bu yöntem gizlilik ve güvenliği artırmak amacıyla kullanılabilir, kullanıcılar internete nasıl veya neden eriştiklerini gizleyebilir. VPN aracılığıyla veriler sunucuya gönderilmeden önce karıştırılarak istenmeyen kişilerce okunamaz hale getirilirken özellikle kafeler, havalimanları gibi kalabalık mekanlarda bulunan ortak ağlar üzerinden internete erişmek istendiğinde kişisel veriler ve cihazı koruyan bir güvenlik kalkanı işlevi görür. ABD merkezli Forbes Advisor'un konuya dair 2024 raporuna göre küresel çapta kullanıcıların yüzde 66'sı "kişisel verilerini güvende tutmak için" VPN'i tercih ediyor.

VPN kullanmak yasak mı?

Hollanda merkezli VPN sağlayıcısı Surfshark'ın tahminine göre dünyadaki tüm internet kullanıcılarının yüzde 31'i yani en az 1,6 milyar kişi VPN kullanıyor. Bu teknolojinin tamamen yasak olduğu az sayıda ülke bulunuyor. Bunlar: Belarus, Kuzey Kore, Irak ve Türkmenistan. Türkiye'de Proton, Surfshark ve Cyberghost gibi popüler VPN sağlayıcılarına erişim engellenmeye çalışılsa da bu hizmeti kullanmaya yönelik bir yasak bulunmuyor.

VPN kullanmak paralı mı?

VPN aracılığıyla sanki başka bir ülkedeymiş gibi internete bağlanmak mümkün. Tam da bu özellik "yüksek fatura" iddialarına kaynak oluyor. Yurtdışından internete bağlı gözükmenin faturayı artıracağı iddia edilse de VPN kullanmanın data ücretine bir etkisi yok. Kullanıcılar hizmet aldıkları VPN sağlayıcısının abonelik ücreti dışında bir fatura ile karşılaşmıyor. Pek çok ücretsiz VPN sağlayıcısı da bulunuyor.

VPN kullanınca internet yavaşlar mı?

VPN kullanmanın yan etkisi internet bağlantı hızının düşmesi olabilir. VPN sağlayıcı firmanın sunucu yoğunluğu ve sunucunun kullanıcıya olan fiziksel uzaklığı internet hızını olumsuz etkileyen unsurlardan. Öte yandan birçok firma ücretli versiyonları teşvik etmek için ücretsiz ürünlerinde daha yavaş bağlantı hızı sunuyor.

VPN sağlayıcısı nasıl seçilir?

İster masaüstü bilgisayar ister mobil cihazlar olsun internete erişmede onlarca farklı VPN seçeneği bulunuyor. Dikkat edilmesi gereken ilk husus seçilen sağlayıcının kullanıcılara ait IP adresini, tarama geçmişini ve oturum bilgilerini depolayıp depolamadığı. Gizlilik için bu bilgilerin saklanmaması önemliyken genelde ücretsiz VPN sağlayıcıları söz konusu veriyi üçüncü taraflara satarak para kazanmayı seçebiliyor. Bulundukları ülkenin kurallarına uymak zorunda olduklarından VPN sağlayıcılarının, kişisel veriler ve internet güvenliği konusunda sicili sorunlu bir ülkede yerleşik olmadığına bakmak atılacak adımlardan olabilir.

DW size Psiphon'la hızlı ve güvenilir VPN sunuyor

Ayrıca hem hız hem güvenli bağlantı için Deutsche Welle (DW) Türkiye'deki tüm Android ve Windows kullanıcılarına Kanada merkezli Psiphon'un tam sürümünü ücretsiz sunuyor. Toronto Üniversitesi çatısı altında geliştirilen, en güvenilir VPN programlarından biri olan Psiphon sayesinde Instagram gibi platformlara sorunsuz şekilde erişmek mümkün. Psiphon'un tam sürümünü nasıl ücretsiz kullanabileceğini öğrenmek için buraya tıklayabilirsiniz.

DW / MUK,HS