Türkiye ekonomisi yüksek enflasyon girdabına girerken, vatandaşlar enflasyon karşısında eriyen birikimlerini borsa üzerinden telafi etme yoluna gidiyor. Borsadaki toplam tekil yatırımcı sayısı 2 milyonu aşarken, bunun 1,3 milyonunu 1 TL- 10 bin TL arasındaki küçük yatırımcılar oluşturuyor. DW Türkçe'ye konuşan uzmanlara göre, küçük birikimlerini enflasyondan korunmak amacıyla borsaya yatıran vatandaşların Borsa İstanbul'a olan ilgisi devam edecek. Borsadaki yükselişin seyrini ise Ukrayna krizine ilişkin gelişmeler belirleyecek.

Borsa İstanbul rekor seviyeye yaklaşıyor

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) son faiz indirimini gerçekleştirdiği 16 Aralık 2021'de dolar kurunun 15 TL'yi aşması ile tarihi rekor kıran Borsa İstanbul, son günlerde rekor seviye olan 2300 puana yeniden çok yaklaştı. Yılbaşından bu yana yüzde 20'ye yakın değer kazanan endeks, 30 Mart itibarıyla 2220 seviyesini aştı.

Şubat ayında yüzde 54,4'e çıkan enflasyondaki artışın 4 Nisan'da açıklanacak mart enflasyonunda, yıllık bazda yüzde 60'ı aşması bekleniyor. Enflasyondaki artışın önümüzdeki aylarda da devam etmesiyle, yıl sonuna kadar borsadaki artışın da süreceği tahmin ediliyor. Borsadaki yükselişin en önemli nedeni ise 'küçük yatırımcı' olarak tabir edilen vatandaşların, yüksek enflasyona karşı birikimlerini koruma isteği olarak öne çıkıyor.

"Yabancı çıkıyor, yerli giriyor"

Yüksek enflasyon ortamının yoksullaşan geniş halk kitlelerini birikimlerini koruyacak yatırım araçlarına yönlendirdiğini ifade eden Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın'a göre, TL mevduat faizlerinin düşüklüğü ve döviz-altın piyasasındaki oynaklık nedeniyle borsa bu dönemde en güven veren yatırım aracı olarak öne çıkmış durumda.

Borsa İstanbul'un son yıllarda önemli bir değişimden geçtiğine işaret eden Prof. Alçın, 2018'deki Rahip Brunson krizi ve Merkez Bankası'nın Londra'da swap işlemlerine müdahalesi sonrasında, borsaya yön veren yabancıların Türkiye'den hızla çıktığını hatırlatıyor.

Bu süreçte ekonomide yaşanan bozulmanın da etkisi ile başta küçük yatırımcılar olmak üzere yerli yatırımcıların borsaya yöneldiğini dile getiren Alçın, "Gıda ve enerji fiyatlarındaki artışlar düşünüldüğünde, yıl sonuna kadar enflasyondaki yükselişin devam edeceğini söyleyebiliriz. Bu durumda, başta küçük yatırımcılar olmak üzere borsaya olan ilginin devam edeceğini de söyleyebiliriz" diye konuşuyor.

Borsada 1,3 milyon küçük yatırımcı var

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, borsadaki yatırımcı sayısı bir önceki yıla göre yüzde 18,4 artışla 2 milyon 272 bine ulaştı. Bu rakamın 1 milyon 322 bini, 1 TL-10 bin TL arası portföy büyüklüğüne sahip vatandaşlardan oluşuyor. Bu grubun ortalama portföy büyüklüğü ise ortalama 1650 TL seviyesinde bulunuyor.

İlk çeyrekte yüzde 20 kazandırdı

Mart 2022 itibariyle Borsa İstanbul'da 1 milyon TL ve üzeri portföye sahip kişi sayısı ise 35 bine yaklaşmış durumda. 1 milyon TL ve üzeri portföye sahip yatırımcılar, borsadaki yatırımcıların yüzde 1,52'sini oluştururken, toplam portföyün ise yüzde 63,3'üne sahip olmaları dikkat çekiyor.

Borsa İstanbul'daki yabancı payı ise 2,3 milyona ulaşan yatırımcı sayısının yaklaşık yüzde 1'ine denk gelse de, yabancılar hisse senedi piyasasının yüzde 35'lik kısmını elinde tutuyor. 2021 yılında yüzde 25,8 kazanç sağlayan BİST100 Endeksi, yalnızca 2022 yılının ilk çeyreğinde yüzde 20'lik getiri elde ederek, hem vatandaşlar hem şirketler için Türkiye'deki en cazip yatırım aracı olmuş durumda.

"Dünyada böyle bir getiri yok"

Borsa İstanbul'un son dönemde dünya borsalarındaki değer kayıplarının tersine, ciddi bir büyüme içerisinde olduğunu kaydeden İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, "Borsa İstanbul, dünya borsalarından net bir şekilde ayrışmış durumda. Borsa endeksi olarak yüzde 19 getiriye sahibiz ve dünyada böyle bir getiri yok" diyor.

Bu yükselişin arkasında ülkedeki yüksek enflasyon sorununun yarattığı arayış olduğunu kaydeden Özer'e göre, küçük yatırımcıların en önemli beklentisi yıl sonuna doğru yüzde 50 seviyesinde gerçekleşmesi beklenen enflasyon karşısında, borsanın da aynı oranlarda kâr getirmesi olarak öne çıkıyor.

Halka arz rekoru kırıldı

Enflasyondaki yükseliş, yalnızca birikimlerini korumak isteyen vatandaşları değil; kaynak sıkıntısı yaşayan şirketleri de borsaya çekiyor. Borsa İstanbul'da 2021 yılında 52 şirket ile halka arz sayısında rekor kırıldı. Bundan önceki rekor, 35 halka arz ile 1990 yılına aitti. 2021'de 21,6 milyar TL büyüklüğünde halka arz gerçekleşirken, dünya borsaları arasında halka arz sayısı bakımından Borsa İstanbul 14 basamak birden yükselerek 13'üncü sıraya yerleşti.

Anadolu şirketlerinden yoğun ilgi

Bu dönemde yalnızca İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerden değil; Aydın, Balıkesir, Erzurum, Kütahya ve Rize gibi Anadolu kentlerinde faaliyet gösteren şirketlerin de borsaya girişi hızlandı. 2022 yılında ise yılbaşından bugüne kadarki süreçte 10 şirketin halka arzı tamamlandı.  Halka arz büyüklüğü ise 3 milyar 469 milyon TL olarak gerçekleşti. Yıl sonuna kadar 20 şirketin daha halka arz edilmesi ve toplam halka arz miktarının geçen yıl olduğu gibi 20 milyar TL'nin üzerine çıkması bekleniyor.

Peki borsadaki yükseliş devam edecek mi?

Uzmanlara göre yakın gelecekte gerek vatandaşların gerekse şirketlerin borsaya olan ilgisi sürecek. Ancak borsadaki dalgalanmalar konusunda Rusya-Ukrayna krizindeki gidişat belirleyici olacak.

"İşgalden sonra yüzde 18 büyüdü"

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal harekatına başladığı 24 Şubat tarihinde Borsa İstanbul'daki kaybın yüzde 8,2 olarak gerçekleştiğini hatırlatan Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, bu düşüşten sonraki 18 iş gününün 14'ünde borsanın yükseldiğini ve bu dönemdeki toplam büyümenin yüzde 18'e kadar çıktığına işaret ediyor. Kaya, "Yani bu süreçte BİST100 her gün ortalama yüzde 1 değer kazandı. Bu süreçte ABD'de S&P 500 Endeksi'nin yüzde 3 yükseldiği dikkate alınırsa, performansın ne kadar ciddi pozitif ayrışma içerdiği görülüyor" diyor.

Ukrayna'nın işgali sonrasında Borsa İstanbul'dan net 1 milyar dolarlık yabancı çıkışı olduğunu dile getiren Yunus Kaya,  yerli yatırımcıların ise bu dönemde borsaya olan ilgisinin artarak devam ettiğini söylüyor.

"42 milyar TL kar payı dağıtılacak"

Yakın dönemde borsadaki yükselişin devam edeceğini, ancak piyasalardaki olası dalgalanmalarda Ukrayna krizine yönelik gelişmelerin belirleyici olacağını ifade eden Kaya, önümüzdeki günlerde borsanın seyrini belirleyecek gelişmelere ilişkin şöyle konuşuyor:

"1 Nisan akşamı Türkiye için S&P kredi notu değerlendirmesi olacak. Son gelişmelerden sonra not kırma ihtimali artmış gözüküyor. 4 Nisan sabahı ise Mart ayı enflasyonu gelecek. Aynı gün Türkiye'nin mart ayı enerji faturası da belli olacak. İlk iki ay beklentileri çok aşan fatura yüzünden cari açık beklentilerinde bozulmalar artıyor. Yabancı yatırımcının Türkiye pozisyonlarında azalama olduğu dönemde bu risk gittikçe öne çıkabilir. Öte yandan 1 Nisan'a kadar 20 hisse toplamda 42 milyar TL temettü yani kâr payı dağıtımı ile piyasaya ciddi bir likidite girmiş olacak. Bunun bir kısmı hisselere gireceğinden endeksin yükselişini de destekleyebilir. Tüketime yönelen kısmı da ekonomiye can suyu olacaktır."

Aram Ekin Duran

© Deutsche Welle Türkçe