9 Kasım 1938’deki Yahudi Pogromu Almanya’da Yahudi Soykırımı’nın başlangıcı olarak gösterilir. Bu kanlı saldırıların 80. yıl dönümünde Başbakan Merkel, günümüzde devlete ve vatandaşlara düşen sorumluluğu hatırlattı.
Fotoğraf: Getty Images/AFP/T. Schwarz
Reklam
"Hukuk devleti, insanların inançları veya tenlerinin rengi nedeniyle saldırıya uğramasına tolerans gösteremez…" Bu sözler, 9 Kasım 1938'deki Yahudi Pogromu'nun 80. yıl dönümü nedeniyle Berlin'de bir sinagogda düzenlenen anma töreninde konuşan Almanya Başbakanı Angela Merkel'e ait.
"Kristal Gece" olarak adlandırılan 80 yıl önceki saldırılarda Almanya çapında bin 400'e yakın sinagog ve Yahudilere ait binlerce iş yeri ve ev tahrip edilmiş ve ateşe verilmişti.
Konuşmasında bu gece öncesinde, Nasyonal sosyalistlerin yıllarca işlediği Yahudi düşmanı ideolojisine bir alışma sürecinin bulunduğunu belirten Merkel, "Komşular faillere dönüştü" ifadesini kullandı.
Bu yüzden günümüzde de Yahudi düşmanı eğilimlerle mücadele etmenin büyük önem taşıdığını vurgulayan Hristiyan Demokrat Birlik partisi (CDU) Genel Başkanı, Almanya'da yine gelişen bir Yahudi yaşamının olduğunu belirtti ve "Fakat aynı zamanda hem ülkemizde hem de dünyanın güvenli sandığımız diğer yerlerinde endişe verici bir antisemitizm gözlemliyoruz." şeklinde konuştu.
Almanya Başbakanı, Yahudilere duyulan nefretin giderek artan oranda internette ve kamusal alanda kendini gösterdiğini söyledi. "Ne yazık ki her Yahudi kurumun polis tarafından gözetlenmesi veya korunmasına neredeyse alıştık" diyen Merkel, "Ama kipa takan insanlara saldırılar bizi dehşete düşürüyor ve Ağustos ayında Chemnitz kentinde aşırı sağ eğilimle bir Yahudi lokantasına düzenlenen saldırıya inanamıyoruz" şeklinde konuştu.
Bu tür Yahudi düşmanı saldırıların, 1930'lu yıllarda Yahudilere yönelik baskılara dair "kötü anıları" canlandırdığını belirten Başbakan Merkel, devletin "kararlı bir şekilde hakaret, dışlama, antisemitizm, ırkçılık ve aşırı sağcılıkla mücadele etmek zorunda" olduğunu söyledi. Teknolojik dönüşüm ve küreselleşmenin yol açtığı tedirginlik karşısında basit çözümler sunanlardan sakınılması gerektiğini vurgulayan Merkel, hem sokakta hem de internette kullanılan dilin kabalaştığına dikkat çekti. "Bu, kararlı bir şekilde mücadele etmemiz gereken başlangıçtır" ifadesini kullanan Almanya Başbakanı, herkesin "açık ve çoğulcu topluma" yönelik saldırılara kararlı bir şekilde karşı durması gerektiğini belirtti.
Kurbanlar ile alay edip, suçu önemsizleştirmeye çalışmak
Almanya Yahudiler Merkez Konseyi Başkanı Josef Schuster ise, yaptığı konuşmada, sağ popülist parti Almanya İçin Alternatif'in (AfD) adını anmadan Federal Meclis'teki "zihinsel kundakçıları" eleştirdi. Schuster, "Hiçbir şeye saygıları yok. Nazi yönetimine karşı mücadele eden cesur Beyaz Gül direniş grubunun üyelerini kendi çıkarlarına alet etmek istiyorlar. Nazilerin işlediği suçları olduğundan küçük göstermeye çalışarak, Yahudi Soykırımı'nın kurbanlarını ve soykırımdan hayatta kalmayı başaranlar ile alay ediyorlar. Tarihi çarpıtıyorlar ve anma kültürümüzü imha etmek istiyorlar" şeklinde konuştu.
Yahudi Pogromu'nun 80. yıl dönümü nedeniyle düzenlenen anma törenine Yahudi Cemaati, Federal Hükümet, Federal Meclis, kiliseler ve toplumsal hayattan temsilciler ve Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile Federal Meclis Başkanı Wolfgang Schäuble (CDU) katıldı. Almanya Yahudiler Merkez Konseyi, AfD temsilcilerini özellikle davet etmedi.
Yahudi Pogromu: Kristal Gece'nin üzerinden 80 yıl geçti
9 Kasım 1938 gecesi, Almanya'daki Yahudilere yönelik kanlı saldırılar başladı. O gece en az 91 Yahudi öldürüldü. Tarihçiler, Kristal Gece'yi "Soykırım'ın açılış sahnesi" olarak adlandırıyor.
Fotoğraf: picture-alliance/KEYSTONE
9 Kasım 1938'de ne oldu?
Nazilerin milis kuvveti (Sturmabteilung) tarafından yönlendirilen antisemitist çeteler, Yahudilere yönelik organize saldırılar düzenlediler. Fotoğrafta görülen Chemnitz kentindeki bu sinagog gibi yüzlerce sinagog, iş yeri ve ev tahrip edildi ve ateşe verildi. O gece en az 91 Yahudi öldürüldü, yüzlercesi yaralandı. Ertesi sabah 30 bin Yahudi erkek toplama kamplarına gönderildi.
Fotoğraf: picture alliance
Kristal Gece ya da Kıyım Gecesi
Yahudilere yönelik o gece ülke çapına düzenlenen saldırılar, bugün birçok farklı isimle anılıyor. Berlinlilerin Kristal Gece olarak adlandırdığı tarihi gün, İngilizce’de Kırık Cam Gecesi olarak geçiyor. Günümüzde ise daha çok Pogrom (Katliam/Kıyım) Gecesi ya da Kasım Pogromları olarak biliniyor.
Fotoğraf: Getty Images
Saldırıların resmi gerekçesi neydi?
İnsanların şiddete başvurmasına Alman diplomat Ernst vom Rath'ın 7 Kasım'da Paris'de, Polonyalı Yahudi bir genç Herschel Grynszpan tarafından öldürülmesi gerekçe gösterildi. Fakat ilginç bir şekilde Grynszpan bu suçtan dolayı öldürülmedi. Kimse onun Üçüncü Reich'dan sağ çıkıp çıkmadığını ya da bir toplama kampında ölüp ölmediğini bilmiyor.
Fotoğraf: picture-alliance/Imagno/Schostal Archiv
Şiddet gerçekte nasıl başladı?
1933'te Nazilerin iktidara gelmesinin ardından Yahudilere yönelik yürütülen sistematik takibat ve gözdağı nedeniyle birçok bölgede saldırılar çoktan başlamıştı. Ancak Rath’ın ölümünden sonra, Hitler, Propoganda Bakanı Goebbels’e katliamın başlatılması için sözlü talimat verdi. Goebbels, Yahudi işyerleri ve sinagoglara saldırı düzenlenirse polisin müdehale etmeyeceği yönünde bir konuşma yaptı.
Fotoğraf: dpa/everettcollection
Şiddet toplumsal öfkenin yansıması mıydı?
Hayır. Nazilerin resmi açıklaması bu yöndeydi. Fakat buna inanan olmadı. Sürekli hale gelen "operasyon" ve "tedbirler" bunun devletin organize ettiği şiddet eylemleri olduğunu açıkça ortaya koydu. Sıradan vatandaşın saldırıları nasıl karşıladığı tam olarak bilinmiyor. Çoğunluğun bunu onaylamadığı düşünülse de fotoğraftaki çiftin gülümsemesi gerçeğin farklı olabileceğine işaret ediyor.
Naziler ırkçı ideolojileri doğrultusunda Yahudilerin gözlerini korkutup ülkeyi gönüllü olarak terketmelerini sağlamak istiyordu. Bu politikanın sonucu olarak Yahudiler sık sık fotoğraftaki gibi sokaklarda gezdirilip aşağılanıyordu. Ekonomik menfaatlerin de büyük bir rol oynadığı bu süreçte Üçüncü Reich’tan kaçan Yahudiler bir de göç vergileriyle cezalandırılmış ve mülklerine sık sık el konulmuştu.
Fotoğraf: gemeinfrei
Pogrom amacına ulaştı mı?
Şiddet olaylarından sonra Almanya’da yaşayan Yahudilerin, Nazilerin niyetleri hakkında hiçbir şüphesi kalmamıştı. Ama olayların yabancı basına kötü bir şekilde yansıması, çoğu Alman üzerinde ülkede daha fazla düzene ihtiyaç duyulduğu hissine yol açtı. Yahudi karşıtlığı daha fazla bürokratik bir biçim almaya başladı: Kıyafetlerde sarı Davud yıldızını taşıma zorunluluğu o günden sonra getirildi.
Fotoğraf: gemeinfrei
Pogrom'dan sonra ne oldu?
Naziler, Pogrom'dan sonra Yahudi karşıtı tedbirlerine hız verdi. Bunlara 9 Kasım 1938 gecesi yaşanan zararı karşılayacak bir vergi düzenlemesi de dahil edildi. Üçüncü Reich’ın en güçlü ikinci adamı olarak bilinen Hermann Göring bu dönemde "Almanya’da bir Yahudi olmak istemem" demişti.
Fotoğraf: AP
Kristal Gece’nin tarihteki yeri nedir?
1938 yılında henüz Holokost’un başlamasına iki yıl daha vardı. Fakat Kristal Gece'den Avrupa’daki Yahudi Soykırı'mına kadar geçen süreçte Naziler, antisemitist kin ve nefretinin yayılıp artmasını sağladı. Çağdaş tarihçiler Kristal Gece'yi "Soykırım'ın açılış sahnesi" olarak adlandırıyor.
